Quy hoạch Hà Nội qua tài liệu lưu trữ
Những diễn biến, thay đổi của Hà Nội trên lĩnh vực quy hoạch, xây dựng trong khoảng những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX được tái hiện trong triển lãm "Thành xưa phố cũ".
Quá trình quy hoạch, xây dựng của người Pháp tại khu vực thành Hà Nội và phố phường Hà Nội cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX được thể hiện một cách cô đọng, trực quan qua hai chủ đề của triển lãm gồm: Thành bên phố và Phố phường Hà Nội - Giao lộ Đông Tây.
Trong đó, chủ đề 1: Thành bên phố có nội dung khái quát về không gian của thành Hà Nội thời Nguyễn; những công trình mới được xây dựng tại khu vực thành; các con phố mới được mở tại khu vực thành.
Chủ đề 2: Phố phường Hà Nội - Giao lộ Đông Tây, giới thiệu về quy trình quy hoạch của người Pháp tại Hà Nội; chính sách xây dựng công trình mới của người Pháp; chính sách xây dựng các khu phố Tây và quy hoạch lại các khu phố cũ.
Theo Giám đốc Trung tâm bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội Nguyễn Thanh Quang, Hà Nội đã đi qua những chặng đường lịch sử lâu dài với biết bao thăng trầm, biến đổi. Quá trình vận động đó đã tạo nên một thành phố đầy bản sắc, mà chúng ta không thể không kể đến một giai đoạn quan trọng đánh dấu sự giao thoa và phát triển mạnh mẽ của Hà Nội: Đó là những năm cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, khi người Pháp tiến hành quy hoạch và mở rộng thành phố Hà Nội.
Triển lãm “Thành xưa Phố cũ” tập hợp các hình ảnh, tư liệu quý giá đang được lưu giữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I và các đơn vị, nhằm giới thiệu tới công chúng quá trình quy hoạch, xây dựng của Hà Nội giai đoạn này, với sự chuyển đổi công năng của Thành Hà Nội và hình thành các tuyến phố mới.
Một đô thị truyền thống kiểu Á Đông đã dần thay đổi và giao hòa với những không gian mới, kiến trúc mới kiểu phương Tây. Những khu phố mới, trung tâm chính trị, hành chính mới được xây dựng với đường thẳng tắp, đại lộ rợp bóng cây và những công trình kiến trúc tiêu biểu còn lưu giữ đến ngày hôm nay.
Trong quá trình quy hoạch đó, một số di tích quan trọng của tòa thành đồ sộ may mắn vẫn được giữ lại như: Kỳ Đài (Cột cờ Hà Nội), Chính Bắc Môn, Hậu Lâu và các cổng hành cung… hiện nay thuộc khu di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long.
Ban tổ chức đã cố gắng lựa chọn, giới thiệu một phần các tài liệu, hình ảnh tiêu biểu trong khối tư liệu đồ sộ, minh chứng cho lịch sử phát triển của Hà Nội. Đặc biệt chú trọng gắn kết mối liên hệ giữa việc thay đổi không gian thành Hà Nội với việc quy hoạch, mở rộng các khu phố mới và toàn thành phố Hà Nội.
"Hiểu về giai đoạn phát triển này của Hà Nội để thêm yêu từng con đường, góc phố Hà Nội, một thành phố Á Đông có sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ nhưng vẫn giữ được bản sắc cổ kính của mình", ông Nguyễn Thanh Quang nói.
Trong những ngày mùa thu Tháng Mười lịch sử, các hình ảnh, tư liệu triển lãm đưa mỗi người về lịch sử Hà Nội, những dấu ấn kiến trúc và sự giao thoa văn hóa của Hà Nội giai đoạn này, để Hà Nội bước vào những chặng đường lịch sử hào hùng tiếp theo của mùa thu Cách mạng tháng Tám năm 1945 và mùa thu Giải phóng Thủ đô tháng 10.1954.
Triển lãm kéo dài đến hết ngày 31.12.2023