Chúng ta phải làm ngay, bắt đầu từ cơ sở
Trên cơ sở sự phối hợp của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Hà Nội và Dự án “An toàn thực phẩm vì sự phát triển (Dự án), hiện nay các tác nhân chuỗi giá trị rau, thịt trên địa bàn Hà Nội đang tích cực triển khai hoạt động sản xuất, kinh doanh áp dụng các tiêu chuẩn, tiêu chí của Dự án. Theo Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Nguyễn Như Tiệp: “Để Dự án thành công, chúng ta không chỉ nói mà phải bắt tay vào làm ngay, bắt đầu từ cơ sở, từ ý thức trách nhiệm của từng tác nhân”.
Nỗ lực của các tác nhân
Trong giai đoạn đầu triển khai, Dự án đã lựa chọn các tác nhân gồm: Hợp tác xã (HTX) sản xuất và kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Văn Đức (huyện Gia Lâm); chuỗi sản xuất và tiêu thụ thực phẩm A - Z của HTX Hoàng Long (huyện Thanh Oai); chợ Văn Đức (huyện Gia Lâm); chợ Kim Quan, chợ Thượng Thanh (quận Long Biên). Ngoài hỗ trợ một số trang thiết bị phục vụ cho việc kiểm soát và cải thiện an toàn thực phẩm, các HTX điều hành sản xuất được hỗ trợ xây dựng hệ thống số hóa quản lý kế hoạch sản xuất, hệ thống truy xuất nguồn gốc, xây dựng bộ quy chế và thành lập nhóm giám sát cộng đồng với thành phần là các nông dân giỏi nhằm giám sát, quản lý, hướng dẫn các hộ nông dân sản xuất, sơ chế an toàn, đúng với các quy định của hệ thống quản lý chất lượng theo chuẩn quốc tế.
Trao đổi với phóng viên, Giám đốc HTX sản xuất và kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Văn Đức Nguyễn Văn Minh cho biết, hiện nay, HTX đã bắt tay vào thực hiện các tiêu chí sản xuất theo yêu cầu của Dự án và nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các thành viên HTX; ông Minh đánh giá, đây là dự án mang lại tính cộng đồng cao, góp phần thay đổi nhận thức của người sản xuất, cải thiện môi trường, giảm tác tại do ảnh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, dự án cũng được kỳ vọng sẽ nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, tăng sức cạnh canh trên thị trường, từ đó đem lại nguồn thu nhập cao hơn cho người nông dân. Ông Minh cũng chia sẻ: “Hiện nay, chúng tôi có 250ha đất chuyên canh rau an toàn, trong đó trên 200ha đã đạt chứng nhận VietGAP. Các thành viên HTX rất háo hức được tham gia dự án và quyết tâm thực hiện nghiêm các tiêu chí. Chúng tôi mong rằng, Dự án sẽ có tác động đến cả người sản xuất và người tiêu dùng để phân biệt đâu là sản phẩm an toàn để lựa chọn.
Điểm khác biệt trong hoạt động triển khai của Dự án đó là có sự tham gia của toàn bộ hệ sinh thái cộng đồng bao gồm các trường mầm non, Tiểu học, THCS; Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Tổ dân phố, Ban quản lý chợ… nơi dự án được triển khai. Các nội dung hỗ trợ được triển khai qua 3 giai đoạn: giai đoạn 1, hỗ trợ nâng cấp chuỗi giá trị; giai đoạn 2, hỗ trợ và kiểm chứng mô hình; giai đoạn 3, tổng kết, đánh giá và nhân rộng mô hình. Thời gian hỗ trợ của dự án dự kiến kéo dài đến năm 2025.
Cần sự vào cuộc của toàn xã hội
Hà Nội là 1 trong 2 thành phố lớn được Chính phủ Canada tài trợ thông qua Dự án “An toàn thực phẩm vì sự phát triển”. Hiện, toàn thành phố vẫn còn 7.000ha chưa được chứng nhận đủ điều kiện an toàn, với khoảng 120.000 hộ sản xuất rau. Việc liên kết giữa doanh nghiệp, HTX, nông dân còn thiếu chặt chẽ, hài hòa lợi ích giữa các bên khiến hợp đồng tiêu thụ nông sản thường bị phá vỡ. Đặc biệt, các vùng rau an toàn Hà Nội đang gặp những hạn chế nhất định như: tỷ lệ tiêu thụ thông qua hợp đồng với HTX, doanh nghiệp còn rất ít, chủ yếu là qua kênh bán buôn tại các chợ đầu mối; việc đầu tư cơ sở hạ tầng của các tác nhân trực tiếp tham gia liên kết chưa được quan tâm đúng mức; nhiều vùng chưa có khu chế biến rau an toàn riêng, chưa có hệ thống truy xuất nguồn gốc. Việc tổ chức liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị có vai trò rất quan trọng, quyết định tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp.
Mặc dù quyết tâm cao, vào cuộc nhanh chóng nhưng các tác nhân chuỗi rau, thịt vẫn còn nhiều băn khoăn, trăn trở về thị trường tiêu thụ sản phẩm. Bởi, nếu sản xuất bảo đảm theo các tiêu chí của Dự án thì giá thành phải cao hơn, khó cạnh tranh đối với các thị trường “truyền thống”. Bên cạnh đó, lĩnh vực công nghệ thông tin ở các HTX còn hạn chế, thiết bị sơ chế, chế biến chưa đầy đủ và còn nhiều mặt yếu kém. Một số tác nhân cho rằng, các ngành chức năng cần hỗ trợ cho hợp tác xã về xây dựng hệ thống số hóa quản lý kế hoạch sản xuất, thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc cùng với đồng bộ hóa trang thiết bị để bảo đảm ATTP.
Trao đổi với phóng viên về vấn đề này, Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường Nguyễn Như Tiệp cho rằng, việc huy động toàn bộ hệ thống chính trị vào thực hiện nhiệm vụ ATTP là rất cần thiết, tránh được hiện tượng trên “nóng”, dưới không “nóng”. Việc bảo đảm ATTP là hướng tới thực hiện mục tiêu kép, đó là bảo đảm sức khỏe người dân và phát triển bền vững.
__________
(Chương trình có sự phối hợp của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường).