Dạy học phòng chống tham nhũng: Triển khai hình thức, giáo viên lúng túng vì không có tài liệu

100% các trường thuộc khối THPT đã tổ chức giảng dạy nội dung phòng chống tham nhũng

Ngày 12.6.2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 10/CT-TTg về đưa nội dung phòng chống tham nhũng (PCTN) vào giảng dạy tại các cơ sở giáo dục đào tạo (GD-ĐT).

Theo Bộ GD-ĐT, việc đưa nội dung phòng chống tham nhũng (PCTN) vào giảng dạy tại các cơ sở GD-ĐT là chủ trương đúng đắn, được xã hội đồng tình và nhận được sự hưởng ứng tích cực từ phía các cơ sở GDĐT và giáo viên, giảng viên, học sinh, sinh viên.

Nội dung PCTN đã thu hút sự quan tâm, chú ý của các đối tượng người học vì ý nghĩa, tầm quan trọng của nó đối với quốc gia, dân tộc và tính chất thời sự. Nội dung này đã góp phần trang bị cho người học kiến thức cơ bản về PCTN; nâng cao ý thức của người học trong việc thực hiện nghĩa vụ công dân và trách nhiệm đối với cộng đồng; hình thành và phát triển phẩm chất liêm chính, năng lực tự vệ của người học trước thực trạng tham nhũng và thái độ lên án, đấu tranh với tham nhũng, góp phần không nhỏ trong việc ổn định hoạt động của ngành giáo dục mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các cấp học.

Theo Báo cáo của Bộ GD-ĐT, qua 10 năm thực hiện Chỉ thị, đến nay 100% các trường thuộc khối THPT đã tổ chức giảng dạy nội dung PCTN và tuyệt đại bộ phận học sinh cấp THPT đã được tiếp cận, học tập nội dung này; đối với các học viện, đại học, cao đẳng, trung cấp sư phạm việc giảng dạy nội dung này đã có những chuyển biến tích cực và đang từng bước đi vào nề nếp theo hướng giáo dục đạo đức lối sống liêm chính.

Thiếu tư liệu dạy học, giáo viên gặp khó

Theo Bộ GD-ĐT, nhận thức của các cấp lãnh đạo, quản lý về mục đích, ý nghĩa và nội dung của Chỉ thị còn chưa đồng đều; một số cấp lãnh đạo, quản lý và cán bộ, công chức, viên chức có trách nhiệm chưa coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác PCTN. Điều này dẫn đến công tác chỉ đạo, tham mưu, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra, đánh giá việc thực hiện Chỉ thị chưa thật sâu sát, kịp thời và quyết liệt. Do vậy, kết quả thực hiện Chỉ thị ở các cấp và địa phương chưa đồng bộ, chất lượng chưa cao.

Đối với giáo dục THPT, Bộ GD-ĐT chỉ ra, tài liệu biên soạn từ giai đoạn trước, giảng dạy trong chương trình 2006 còn dài, thiếu minh họa; thiếu tư liệu, hình ảnh, video nội dung PCTN phù hợp với đối tượng học sinh THPT, đặc biệt là tư liệu cụ thể (thời gian, con người, mức độ, hành vi,...) về các đối tượng tham nhũng trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. Đối với chương trình giáo dục 2018, việc dạy tích hợp PCTN chưa có hướng dẫn cụ thể.

Bên cạnh đó, tài liệu tham khảo và các tư liệu minh họa liên quan đến các vụ án tham nhũng tuy phong phú nhưng thiếu tài liệu chuẩn, chính thống cho giáo viên và học sinh sử dụng. Do vậy, đa số giáo viên, giảng viên gặp khó khăn, lúng túng trong việc tìm tư liệu thực tiễn để minh họa cho nội dung bài giảng, đặc biệt là tư liệu về các vụ án tham nhũng.

Môn Giáo dục công dân với đặc thù phải lồng ghép, tích hợp giảng dạy cùng rất nhiều nội dung khác nhau, còn chồng chéo với dạy học tích hợp với các nội dung tích hợp khác.

Trong Chương trình môn Giáo dục công dân cấp THPT đang có nhiều nội dung tích hợp và lồng ghép (Tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, giáo dục bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, các tệ nạn xã hội, phổ biến giáo dục pháp luật, kỹ năng sống,...). Để đảm bảo đủ số lượng tiết học theo chương trình khung và không làm tăng nội dung chương trình học, việc cung cấp kiến thức về PCTN cho học sinh còn hạn chế.

Tuy nhiên, các trường vẫn còn thiếu giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, một số trường không có giáo viên hoặc chỉ có 01 giáo viên nên việc trao đổi thông tin, rút kinh nghiệm trong thực hiện còn gặp nhiều khó khăn.

Trong khi đó, nội dung PCTN là nội dung mới và khó đối với cả người dạy và người học nên việc tổ chức giảng dạy, phân công giáo viên, phân bổ quỹ thời gian và chuyển tải nội dung giáo dục phù hợp, theo yêu cầu của Chỉ thị đã gặp không ít khó khăn.

Bên cạnh đó, giáo viên giảng dạy môn GDCD ở THPT hầu hết không được đào tạo chuyên sâu về pháp luật, lại thường kiêm nhiệm giảng dạy môn học khác nên gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm, lựa chọn và sử dụng các nguồn tài liệu tham khảo; xác định hành vi tham nhũng và trách nhiệm pháp lý của hành vi tham nhũng; đưa ra ví dụ về tham nhũng phù hợp, sinh động, dễ hiểu, sát thực tế, đồng thời tránh được cái nhìn tiêu cực của học sinh trước cuộc sống .

Đối với các trường đại học, cao đẳng do thời lượng giảng dạy lồng ghép nội dung PCTN rất hạn chế nên giảng viên chỉ giảng sơ lược các nội dung cơ bản về PCTN mà không thể đi sâu vào các vấn đề khoa học. Một số trường triển khai còn hình thức, một số đại học vùng giao cho đại học thành viên triển khai thực hiện.

Bài toán khó với Bộ GD-ĐT

Theo Bộ GD-ĐT, kinh phí triển khai cũng là bài toán khó. Cụ thể hầu hết các địa phương, các cơ sở giáo dục đã thực hiện đảm bảo Công văn số 9848/BTC-HCSN ngày 29.7.2013 của Bộ Tài chính, tuy nhiên việc đưa nội dung PCTN vào giảng dạy trên phạm vi toàn quốc là chủ trương mới, tiến hành trong điều kiện các cơ quan, tổ chức và người có liên quan thiếu kinh nghiệm và khó khăn về kinh phí; tại các cơ sở GD-ĐT, do nội dung PCTN được giảng dạy lồng ghép nên hầu hết các trường không bố trí kinh phí riêng cho công tác này; nhiều địa phương, cơ sở GD-ĐT còn lúng túng trong dự toán kinh phí thực hiện Chỉ thị; cũng do kinh phí eo hẹp nên nhiều cơ sở GDĐT chưa tổ chức được hoạt động ngoại khóa về nội dung PCTN và các hoạt động khác có liên quan ...

Ngoài ra, tài liệu về đạo đức liêm chính cho học sinh (dành cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục), việc in ấn, phát hành tài liệu không nằm trong danh mục được giao đặt hàng và phải đấu thầu theo Nghị định 32/2019/NĐ-CP ngày 10.4.2019 của Chính phủ về quy định giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu cung cấp sản phẩm dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước từ nguồn kinh phí chi thường xuyên cho nên gặp khó khăn trong quá trình triển khai, tìm đối tác.

Bộ GD-ĐT cho biết, nhiều địa phương có địa bàn trải rộng, nhiều cơ sở giáo dục nằm ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nên việc triển khai thực hiện thanh tra, kiểm tra còn phải lồng ghép vào các cuộc thanh tra, kiểm tra hành chính, chuyên ngành.

Bộ GD-ĐT sẽ ban hành, cung cấp đủ tài liệu cho học sinh, giáo viên

Để tiếp tục thực hiện rốt ráo Chỉ thị 10 của Thủ tướng Chính phủ về đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào giảng dạy tại các cơ sở giáo dục, đào tạo, Bộ GD-ĐT đã đưa ra một số giải pháp.

Cụ thể, Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về phòng, chống tham nhũng, đặc biệt rà soát, triển khai nội dung nêu tại khoản 2 Điều 6 Luật PCTN năm 2018.

Tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh việc thực hiện Chỉ thị số 10 theo chiều sâu tại các cơ sở GD-ĐT trên phạm vi cả nước.

Bộ GD-ĐT sẽ ban hành, cung cấp đủ tài liệu cho học sinh, giáo viên, giảng viên để phục vụ giảng dạy PCTN trong các cơ sở giáo dục; Ban hành hướng dẫn việc dạy học tích hợp PCTN đối với chương trình môn học Giáo dục Kinh tế và Pháp luật (Chương trình giáo dục phổ thông 2018).

Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc triển khai PCTN nói chung và việc triển khai giảng dạy các nội dung về PCTN trong các cơ sở giáo dục.

Tiếp tục cung cấp bổ sung tài liệu các tình huống về nội dung PCTN (ở Việt Nam hoặc trên thế giới) phù hợp nội dung bài giảng và đối tượng học sinh; hỗ trợ tổ chức tập huấn, giúp các cơ sở giáo dục trong công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên giảng dạy nội dung PCTN.

Bộ GD-ĐT yêu cầu các Sở GD-ĐT, tiếp tục chỉ đạo, quán triệt nâng cao nhận thức cho đội ngũ Cán bộ quản lý, giáo viên các cơ sở giáo dục về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác giảng dạy, giáo dục nội dung về PCTN; chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghiêm túc thực hiện việc đưa nội dung PCTN vào chương trình chính khóa đảm bảo thời lượng theo quy định, tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khóa theo hình thức và nội dung phong phú; lựa chọn hình thức phù hợp để lồng ghép nội dung giảng dạy về PCTN cho học sinh.

Bên cạnh đó tiếp tục tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên trực tiếp giảng dạy nội dung PCTN; cung cấp tài liệu, thông tin về tham nhũng cho giáo viên, giúp giáo viên có những minh chứng phù hợp, sinh động, hiệu quả; khuyến khích giáo viên các môn khoa học xã hội lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức liêm chính và pháp luật về PCTN vào giáo án và sử dụng phương pháp giảng dạy linh hoạt, hiệu quả; lãnh đạo các cấp, các nhà trường quan tâm, chỉ đạo sâu sát việc thực hiện Chỉ thị số 10.

Không ngừng tăng cường phối hợp với các đơn vị liên quan trong việc triển khai thực hiện Chỉ thị 10. Chủ động trong việc tham khảo các tài liệu chính thống của địa phương để phục vụ cho việc giảng dạy PCTN; xây dựng kế hoạch hằng năm về bồi dưỡng, cập nhật kiến thức về PCTN cho giáo viên; tăng cường sinh hoạt chuyên môn, trao đổi về nội dung, phương pháp giảng dạy nội dung PCTN đạt hiệu quả. Đa dạng hóa các hình thức trong hoạt động ngoại khóa để tuyên truyền pháp luật về PCTN.

Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc tổ chức đưa nội dung PCTN vào giảng dạy tại các cơ sở GDĐT nhằm đánh giá toàn diện về thực trạng triển khai, kết quả thực hiện Chỉ thị 10 để có kế hoạch triển khai phù hợp với thực tế của đơn vị.

Tích cực biểu dương khen thưởng kịp thời đối với các cơ sở giáo dục, các cá nhân có thành tích xuất sắc trong lãnh đạo, tổ chức thực hiện Chỉ thị 10 với hình thức phù hợp.

Bộ GD-ĐT đề xuất, kiến nghị đối với UBND các tỉnh, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các quy định của pháp luật về Luật PCTN, các Nghị quyết, kết luận của Trung ương, của Chính phủ, bộ, ngành, các văn bản chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, Ban Chỉ đạo PCTN, UBND tỉnh về công tác PCTN. Quan tâm bố trí kinh phí cho các cơ sở giáo dục trong công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên giảng dạy nội dung PCTN.

Đối với Bộ Tài chính, bố trí đủ kinh phí cho các đơn vị triển khai thực hiện Chỉ thị 10 theo quy định. Đối với các cơ sở giáo dục THPT: hiệu trưởng các trường tăng cường chỉ đạo việc thực hiện Chỉ thị về đưa nội dung PCTN vào giảng dạy; giao cho tổ nhóm chuyên môn tổ chức dự giờ các tiết dạy có nội dung tích hợp về PCTN để tư vấn cho giáo viên; bố trí kinh phí để mua tài liệu cho giáo viên giảng dạy và tổ chức các hoạt động ngoại khóa theo chuyên đề hoặc tích hợp giáo dục PCTN; lồng ghép nội dung về phòng, chống tham nhũng vào các hoạt động ngoại khóa...

Đối với các cơ sở giáo dục đại học cần bố trí đảm bảo kinh phí cho khoa/bộ môn đảm bảo triển khai, thực hiện Chỉ thị, đưa nội dung PCTN vào giảng dạy theo quy định.

Quốc Việt