Nối dài sứ mệnh bảo tồn di sản
16 dự án, 5 di tích, 2 di sản văn hóa phi vật thể và hàng trăm hiện vật và tác phẩm nghệ thuật đã được bảo tồn và phát huy giá trị. Đó là minh chứng sinh động về hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa.
Hiệu quả và thiết thực
"Năm 2001 là thời điểm chúng tôi trình Quốc hội xem xét Luật Di sản văn hóa, và tháng 12 năm ấy Luật đã được thông qua. Chính vào thời điểm quan trọng ấy, Quỹ Bảo tồn Di sản văn hóa của Đại sứ quán Hoa Kỳ (AFCP) đã đến Việt Nam và hỗ trợ chúng tôi thực thi ngay Luật Di sản văn hóa với một dự án quan trọng về bảo quản, tu sửa một sưu tập gần 100 cổ vật, bảo vật quý giá ở chùa Dâu - một ngôi chùa Phật giáo nổi tiếng Việt Nam".
Nhắc lại chuyện này tại hội thảo "Việt Nam và Hoa Kỳ: Nỗ lực chung bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam" sáng 23.11, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, TS. Lê Thị Minh Lý đánh giá điều này đã thể hiện tầm nhìn chiến lược trong hoạt động ngoại giao văn hóa của Hoa Kỳ.
Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, TS. Nguyễn Anh Minh dẫn chứng, năm 2005, được sự hỗ trợ tài chính của Quỹ Bảo tồn văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã bảo quản, tu sửa thành công hai tác phẩm sơn mài bị hư hại nghiêm trọng: Hội chùa của họa sĩ Lê Quốc Lộc, Nguyễn Văn Quế, sáng tác năm 1939; Bắc Nam một nhà của họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ, sáng tác năm 1961.
"Sự hỗ trợ kịp thời đã góp phần bảo tồn hai tác phẩm quý giá này, và hai tác phẩm đang được giới thiệu, phát huy hiệu quả tại phòng trưng bày thường xuyên của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam", TS Nguyễn Anh Minh nói.
20 năm qua, đã có 16 dự án bảo vệ di sản từ sự hỗ trợ của Quỹ Bảo tồn Di sản văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ được thực hiện nhiều nơi trên lãnh thổ Việt Nam. 16 bảo tàng, di tích, cơ quan văn hóa đã được thụ hưởng sự hỗ trợ tài chính lên tới 1.246.775 USD từ Quỹ. Theo đó 5 di tích, 2 di sản văn hóa phi vật thể và hàng trăm hiện vật và tác phẩm nghệ thuật đã được bảo tồn và phát huy giá trị.
Đó là những minh chứng sinh động về tính hiệu quả và thiết thực của sự hợp tác Hoa Kỳ - Việt Nam trong bảo tồn di sản văn hóa. Theo đó, giúp Việt Nam nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của việc ưu tiên bảo vệ khẩn cấp những tài sản văn hóa đang có nguy cơ mai một bằng hoạt động chuyên môn thiết thực.
Là người hoạt động trong lĩnh vực quản lý và xây dựng chính sách bảo vệ di sản, TS. Lê Thị Minh Lý may mắn được tham gia quá trình hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ trong một số dự án nói trên. "Có thể nói rằng, đây là sự hỗ trợ chuyên môn vô cùng hữu ích không chỉ đối với di sản mà cả với những người làm nghề về di sản. 16 dự án là 16 trường hợp nghiên cứu cụ thể, là đa dạng loại hình di sản khác nhau, đa dạng các giải pháp liên ngành về bảo tồn và là 16 bài học kinh nghiệm từ thực tiễn", TS. Lê Thị Minh Lý nhận định.
Nối dài sứ mệnh cao cả
Công tác bảo tồn di sản văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của mỗi bảo tàng, di tích. Hiện nay, công tác bảo tồn di sản văn hóa là nhu cầu cấp bách của xã hội trước sự tác động mạnh mẽ của tự nhiên và con người.
Trong những năm qua, Đảng, Chính phủ đã rất nỗ lực đầu tư cho công tác bảo tồn di tích, hiện vật bảo tàng và di sản văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, những hạn chế về nguồn nhân lực, kinh phí, cùng với sự nhận thức chưa đầy đủ nên hoạt động của công tác bảo tồn di sản văn hóa còn là những khoảng trống trong hệ thống bảo tàng, di tích ở Việt Nam.
Nhiều ý kiến nhận định, việc nhìn lại những nỗ lực chung của Việt Nam và Hoa Kỳ trong bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam càng có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh như vậy.
Giám đốc chương trình Quỹ bảo tồn di sản văn hóa của Đại sứ Hoa Kỳ Martin Perschler tự hào khi trong năm thứ 20, Quỹ vẫn trung thành với đúng sứ mệnh đề ra từ khi thành lập và tiếp tục thể hiện một khía cạnh khác của Hoa Kỳ - ghi nhận tầm quan trọng của di sản văn hóa trong quan hệ song phương và trong cuộc sống thường ngày.
"Chúng tôi mong đợi được hợp tác cùng Việt Nam trong tương lai trong việc bảo tồn văn hóa thông qua Quỹ Bảo tồn cũng như các chương trình, hoạt động khác. Chúng tôi đang thực hiện điều này trên tinh thần của quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ - Việt Nam, xuất phát từ nền tảng của các mối quan hệ và kết nối độc đáo với nhau thông qua lợi ích chung trong bảo tồn, bảo vệ di sản văn hóa ở Việt Nam", ông Martin Perschler nói.