Chính sách nào để giữ chân người tài làm nghiên cứu khoa học?

Cần có cơ chế đặt hàng với nhóm nghiên cứu mạnh

Tại hội thảo “Chính sách ưu đãi phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu trọng điểm và nhóm nghiên cứu mạnh cấp ĐH Quốc gia Hà Nội” vừa qua, GS.TS Phan Văn Tân – Trường ĐH Khoa học Tự nhiên cho rằng, đội ngũ các nhà khoa học luôn làm việc bằng niềm đam mê và khát khao cống hiến, tuy nhiên, kinh phí đầu tư cho khoa học công nghệ cũng như việc đầu tư cơ sở hạ tầng cũng là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của một nhóm nghiên cứu.

GS.TS Phan Văn Tân mong muốn, ĐH Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) có cơ chế xây dựng được nhóm nghiên cứu có nhiều cán bộ khoa học trẻ, thu hút các nhà khoa học bên ngoài ĐHQGHN về làm việc để đào tạo thế hệ khoa học kế cận.

PGS.TS Lâm Quang Đông – Trường ĐH Ngoại ngữ cho rằng, nhà trường xây dựng nhóm nghiên cứu mạnh theo hướng “đứng trên vai người khổng lồ”. Theo đó, Trường mong muốn thu hút thành viên nhóm nghiên cứu là nhà khoa học nước ngoài, tuy nhiên, việc này gặp nhiều vướng mắc về mặt pháp lý. PGS. Lâm Quang Đông chia sẻ, cần có sự linh hoạt, cởi mở trong thu hút và giữ chân người tài.

GS.TS Phạm Hùng Việt khẳng định, nhiệm vụ đầu tiên của một trường đại học là đào tạo, tuy vậy cũng cần gia tăng thời lượng cho hoạt động nghiên cứu khoa học và chú trọng đổi mới sáng tạo.

Theo GS. Phạm Hùng Việt, trong tất cả các nguồn lực thì nguồn lực về con người cần phải được đảm bảo. Hiện nay, kinh phí được cấp cho mỗi đề tài, dự án không đủ hấp dẫn để giữ chân nhà khoa học. Vì vậy, cần thiết phải tính toán, phân bổ các nguồn kinh phí một cách hợp lý để giúp các nhà khoa học ổn định thu nhập, duy trì tâm lý tốt, toàn tâm toàn ý cho hoạt động nghiên cứu.

PGS.TS Trần Quốc Bình – Trường ĐH Khoa học Tự nhiên mong đợi có nhiều chuyển biến về chính sách ưu đãi dành cho hoạt động nghiên cứu khoa học đỉnh cao trong thời gian tới. PGS. Trần Quốc Bình cho rằng, nếu chỉ đi sâu nghiên cứu theo hướng khoa học cơ bản thì chưa toàn diện mà cần tập trung song song cả nghiên cứu ứng dụng và triển khai. Về chính sách tài chính, PGS. Trần Quốc Bình cũng cho rằng, ĐHQGHN cần có quỹ chi trả cho các hoạt động nghiên cứu. Ngoài ra, cần thiết có cơ chế thu hút các đề tài, dự án từ nhiều nguồn bên ngoài để có kinh phí duy trì hoạt động của các nhóm nghiên cứu.

GS.TS Phạm Hồng Tung – Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển nhấn mạnh cơ chế đặt hàng đối với nhóm nghiên cứu mạnh, phòng thí nghiệm/trung tâm nghiên cứu trọng điểm. Bên cạnh đó, các địa phương, cơ quan quản lý cần xây dựng cơ chế khai thác nhân lực và kết quả nghiên cứu của nhóm nghiên cứu, phòng thí nghiệm.

Ưu tiên bố trí đầu tư phát triển các phòng thí nghiệm

Được biết, hiện nay ĐHQGHN có 10 phòng thí nghiệm/trung tâm nghiên cứu trọng điểm, trong đó, 01 phòng thí nghiệm trọng điểm cấp Nhà nước, 07 phòng thí nghiệm trọng điểm cấp ĐHQGHN, 02 trung tâm nghiên cứu trọng điểm cấp ĐHQGHN.

Trưởng ban Khoa học Công nghệ ĐHQGHN Vũ Văn Tích cho biết, giai đoạn 2016 đến nay, ĐHQGHN đã ban hành và thực hiện một số chính sách ưu tiên, đầu tư cho phòng thí nghiệm/trung tâm nghiên cứu trọng điểm như: Quy hoạch phòng thí nghiệm trọng điểm, ban hành hướng dẫn phát triển và chế độ ưu đãi dành cho nhóm nghiên cứu mạnh ở ĐHQGHN; Quy định về công nhận, quản lý và phát triển phòng thí nghiệm/trung tâm nghiên cứu trọng điểm cấp ĐHQGHN; Ưu tiên các hạng mục trong các dự án đầu tư về KH&CN hàng năm; Ưu tiên đề xuất các nhiệm vụ cấp quốc gia và quốc tế, nhiệm vụ hợp tác với doanh nghiệp…

Trong giai đoạn mới, ĐHQGHN tiếp tục thực hiện các chính sách hiệu quả đã được thực thi. Trong đó, các nhà khoa học được ưu tiên bố trí vốn đầu tư phát triển, đầu tư tăng cường năng lực nghiên cứu phát triển phòng thí nghiệm cho nhóm nghiên cứu mạnh để thực hiện dòng sản phẩm KH&CN ưu tiên của ĐHQGHN; được tạo điều kiện tiếp cận thông tin, cơ sở dữ liệu về KH&CN để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu.

Theo giám đốc ĐHQGHN Lê Quân, chính sách của ĐHQGHN đưa ra theo hướng đầu tư tập trung “vun cao”. Các thầy cô có ý tưởng phát triển nhóm nghiên cứu, dự án đầu tư hay các chính sách về nhân lực có thể làm đề xuất và gửi về Ban Giám đốc xem xét trực tiếp. ĐHQGHN sẽ lựa chọn 10 nhóm đầu tư có trọng điểm để ưu tiên hỗ trợ các nguồn lực.

Giám đốc ĐHQGHN đề nghị, hoạt động KH&CN của ĐHQGHN trong thời gian tới cần tập trung vào các chương trình, đề tài trọng điểm quốc gia như: Chương trình KH&CN phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc, Chương trình KH&CN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh ven biển… Song song với đó, tăng cường hợp tác với địa phương, doanh nghiệp triển khai các nhiệm vụ KH&CN phục vụ nhu cầu phát triển của địa phương, chuyển giao kết quả nghiên cứu cho doanh nghiệp.

Đăng An