Luật hóa, tạo cơ sở pháp lý để nhân rộng mô hình bác sỹ gia đình

Theo đó, khi mô hình bác sỹ gia đình phát triển đúng hướng sẽ góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu theo hướng toàn diện và liên tục, giúp sàng lọc bệnh tật, chuyển tuyến phù hợp.

Các đại biểu Quốc hội bày tỏ sự đồng tình cao với Báo cáo thẩm tra dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) và cho rằng, với định hướng lấy người bệnh làm trung tâm, dự thảo luật được thông qua sẽ góp phần thay đổi hệ thống y tế, tạo ra những giá trị bền vững trong ngành y tế.

Liên quan đến mô hình bác sỹ gia đình, ĐBQH Nguyễn Thị Huế (Bắc Kạn), ĐBQH Lê Thu Hà (Lào Cai) cho biết, hiện nay, mô hình bác sỹ gia đình chưa được quan tâm triển khai và thiếu vắng các quy định cần thiết trong dự thảo luật.

Theo ĐB Lê Thu Hà, mô hình bác sỹ gia đình là mô hình chăm sóc sức khỏe tuyến đầu khá phổ biến ở nước ngoài, được phát triển thành công từ nhiều thập kỷ trước đây, không chỉ ở các nước phát triển như Mỹ, Anh, Pháp, Canada, Úc, mà còn ở cả các nước đang phát triển thuộc khu vực Đông Nam Á như Malaysia, Philipines. Thông thường mỗi bác sỹ phụ trách một danh sách bệnh nhân nhất định, các bệnh nhân được đăng ký một bác sỹ gia đình cụ thể để chăm sóc sức khỏe cho họ, việc thăm khám cho bệnh nhân hầu hết được thực hiện tại nhà và để được khám tại tuyến trên thì các bệnh nhân phải được sự giới thiệu của bác sỹ gia đình.

Một ví dụ điển hình được các đại biểu Quốc hội đưa ra là từ những năm 1980, Cuba đã đưa ra chương trình bác sỹ gia đình, trong đó các nhân viên y tế, bác sỹ phụ trách từng khu vực dân cư và chịu trách nhiệm về giáo dục y tế, y tế dự phòng cho khu vực này, với tỷ lệ 1 nhân viên y tế/159 người dân. Hệ thống y tế của Cuba tập trung mạnh vào phòng bệnh, sử dụng phương tiện kỹ thuật thấp nhưng đặc biệt hiệu quả. Theo Tổ chức Y tế thế giới, hệ thống y tế Cuba được công nhận là xuất sắc, đáng để các nước học hỏi. Chiến lược tập trung vào giáo dục và y tế dự phòng, tận dụng các nguồn lực này đã khiến y tế Cuba trở thành nền y tế hiệu quả nhất, bảo đảm mọi công dân nghèo nhất đều tiếp cận với dịch vụ y tế.

Ở nước ta, mô hình phòng khám bác sỹ gia đình đã được Bộ Y tế phê duyệt để nhân rộng và phát triển giai đoạn 2016 – 2020, với mục tiêu cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản, toàn diện, liên tục cho cá nhân, gia đình và cộng đồng, nhằm góp phần tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu và giảm quá tải bệnh viện. Bộ Y tế cũng đề ra mục tiêu cụ thể là hoàn thiện mô hình phòng khám bác sỹ gia đình phù hợp với thực tiễn Việt Nam; xây dựng hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy về hoạt động của bác sỹ gia đình, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực y học gia đình; nhân rộng và phát triển phòng khám bác sỹ gia đình theo lộ trình để bảo đảm đến năm 2020 có khoảng 80% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương triển khai mô hình bác sỹ gia đình trên phạm vi toàn tỉnh. 

ĐB Lê Thu Hà cho rằng, phòng khám bác sỹ gia đình triển khai chưa hiệu quả là do Bộ Y tế chưa có hướng dẫn cụ thể rõ ràng về việc triển khai mô hình phòng khám bác sỹ gia đình; nguồn nhân lực được đào tạo và có chuyên môn về y học gia đình còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu; việc cấp chứng chỉ hành nghề, giấy phép hoạt động phòng khám bác sỹ gia đình tư nhân còn nhiều bất cập, trong khi ở các nước đây là lực lượng chủ chốt; không có cơ chế tài chính để bảo đảm nguồn thu cho các cơ sở y học gia đình để duy trì phát triển. Các cơ sở y tế gia đình chưa ký được bảo hiểm y tế ban đầu nên chưa khuyến khích được sự tham gia; thanh toán bảo hiểm y tế các dịch vụ mô hình phòng khám bác sỹ gia đình còn nhiều khó khăn…

Để tháo gỡ bất cập nêu trên, tạo điều kiện để mô hình bác sỹ gia đình phát triển đúng hướng, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu theo hướng toàn diện và liên tục, giúp sàng lọc bệnh tật, chuyển tuyến phù hợp, góp phần giảm tải bệnh viện tuyến trên, giảm gánh nặng kinh tế cho bệnh nhân nói riêng, toàn xã hội nói chung, đại biểu tỉnh Lào Cai đề nghị cần luật hóa, tạo cơ sở pháp lý để phát triển, nhân rộng mô hình phòng khám bác sỹ gia đình.

Cùng quan điểm, ĐB Nguyễn Thị Huế đề nghị ngành y tế cần có đánh giá, tổng kết cụ thể, xác định phạm vi, quy mô, chức năng, nhiệm vụ của phòng khám bác sĩ gia đình và các điều kiện bảo đảm hoạt động như giá dịch vụ phòng khám, cơ chế chuyển tuyến, cơ chế thanh toán bảo hiểm y tế. Đồng thời, cần có những hỗ trợ về chính sách để nhân rộng mô hình bác sĩ gia đình trên toàn quốc nhằm tăng nhân sự y học gia đình trong khoa khám bệnh, ngoại trú. 

Hoàng Ngọc