Câu chuyện về sự hồi sinh của dân tộc Do Thái

 Dù là đất nước nhỏ bé cả về diện tích và dân số, Israel và câu chuyện của quốc gia này luôn là tâm điểm chú ý của thế giới. Trong cuốn “Lịch sử Israel: Câu chuyện về sự hồi sinh của một dân tộc”, học giả Daniel Gordis đã viết lại một cách cô đọng và hấp dẫn về lịch sử của Israel, một câu chuyện kỳ diệu và đầy cảm hứng, tác động đến thế giới của chúng ta ở hầu hết khía cạnh.

Nếu như các cuốn sách đã xuất bản về Israel thường đề cập đến vấn đề tôn giáo, thì “Lịch sử Israel: Câu chuyện về sự hồi sinh của một dân tộc” tập trung kể về câu chuyện hình thành nên nhà nước này. Tháng 5.1948, Nhà nước Israel ra đời. Nhà nước mới, không có nguồn dự trữ tài chính và rất ít cơ sở hạ tầng, đột nhiên phải tiếp nhận một lượng khổng lồ người nhập cư, lớn hơn nhiều so với dân số của chính quốc gia này. Sau khi Israel được thành lập, hàng trăm nghìn người Do Thái bị các nước sở tại trục xuất, từ Bắc Phi, Iran, Iraq… đổ tới đây; 150.000 người tị nạn khác trở về từ cuộc thảm sát diệt chủng Holocaust, mang trên mình tất cả chấn thương từ trải nghiệm kinh hoàng, cũng đến biên giới Israel.

Từng là đầm lầy và vẫn còn hoang hóa ở một số khu vực, trong khi phần còn lại chủ yếu là sa mạc cằn cỗi, thiếu tài nguyên thiên nhiên và gần như không có tiền, Israel có rất ít lựa chọn để nuôi sống và cung cấp chỗ ở cho tất cả những người này. Tình trạng khan hiếm lương thực bắt đầu. Chỉ vài năm sau khi thành lập, đất nước này có nguy cơ sụp đổ tài chính. Tuy nhiên, người Israel đã không bỏ cuộc, một phần vì họ không còn nơi nào để đi.

Tuy cuốn sách kể câu chuyện về những gì đã xảy ra, nhưng nó nhấn mạnh việc tại sao chúng lại xảy ra. Câu chuyện về Israel cũng là câu chuyện về một cuộc cách mạng. Chủ nghĩa phục quốc Do Thái là phong trào cam kết thay đổi điều kiện sinh tồn của người Do Thái. Sau nhiều thế kỷ người Do Thái mòn mỏi sống lưu vong, chủ nghĩa phục quốc Do Thái ưu tiên việc khôi phục dân tộc trên bình diện phong phú về văn hóa, điều mà họ có được khi sống ở quê cha đất tổ, nói ngôn ngữ riêng, và tự vạch ra lộ trình tương lai của chính mình.

Nếu người Do Thái đã bị phân tán đến nơi mà nghi thức tế lễ của họ gọi là ‘bốn góc của Trái đất’, những người theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái hy vọng sẽ tập hợp dân tộc mình lại với nhau một lần nữa.

Nếu hàng thiên niên kỷ lưu đày đã làm suy tàn tiếng Do Thái, vốn từng được sử dụng và đầy sống động, thành thứ ngôn ngữ chỉ được sử dụng cho các kinh văn thiêng liêng và việc thờ phụng, thì chủ nghĩa phục quốc Do Thái sẽ thổi luồng sinh khí mới vào thứ ngôn ngữ cổ xưa đó. Dân tộc Do Thái sẽ sáng tạo nên âm nhạc, mỹ thuật, văn chương và thơ ca như tất cả các dân tộc khác. Họ sẽ có nền văn hóa tinh hoa và nền văn hóa đại chúng.

Người Do Thái sẽ sống trong những thành phố mà tổ tiên của họ từng biết, sẽ đi trên những con đường từng là quê hương của các bậc tiền bối trong Kinh Thánh. Các nhà lãnh tụ Do Thái sẽ hoạch định chính sách về chiến tranh và hòa bình, kinh tế, chăm sóc sức khỏe và sự nhập cư. Chủ nghĩa phục quốc Do Thái đã thành công trong tất cả những phương diện đó, và hơn thế nữa.

Tác giả Daniel Gordis cũng kể lại nhiều câu chuyện xoay quanh cách người Israel hiểu về bản thân và đất nước họ. Giống như những câu chuyện về chuyến đi lúc nửa đêm của Paul Revere, việc George Washington không ngại gian khó vượt sông băng Delaware và cuộc chiến đấu đến hơi thở cuối cùng ở Alamo là trọng tâm trong câu chuyện mà người Mỹ kể về bản thân, những câu chuyện mà người Israel kể về lịch sử của họ cũng vậy. Những ký ức đó là nền tảng để hiểu được tư duy của người Israel, cách họ nhìn nhận về lịch sử, về nhà nước của mình cũng như cách thế giới nhìn nhận họ.

Hà Linh Ngọc