Bản tráng ca hào hùng

Mốc son chói lọi

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, có những chiến dịch chỉ diễn ra ở một thời điểm để rồi mãi mãi đi vào sử sách dân tộc. Cuộc tổng tấn công chiến lược năm 1972 mà hướng chủ yếu được xác định là chiến trường Trị - Thiên, với kết quả đã giải phóng tỉnh Quảng Trị là một trong những chiến dịch mang tầm vóc lịch sử ấy.

Chiến dịch Trị - Thiên 1972, giải phóng tỉnh Quảng Trị bắt đầu từ 11 giờ 30 phút ngày 30.3 đến ngày 1.5.1972 và được chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1, từ ngày 30.3 - 2.4 và giai đoạn 2, từ ngày 27.4 - 1.5.

Ngày 30.4.1972, sau khi Đông Hà, Ái Tử thất thủ, quân địch đang đóng ở thị xã Quảng Trị buộc phải “rút chạy có kế hoạch”. Suốt đêm 30.4 và sáng ngày 1.5, địch tập trung tất cả lực lượng, khí tài nhằm mở đường máu tháo chạy. Cả đoạn Quốc lộ 1 từ thị xã Quảng Trị đến Mỹ Chánh trở thành “đại lộ kinh hoàng” đối với quân Ngụy.

Trong đợt tiến công này, nhân dân, du kích các thôn, xã, các đơn vị bộ đội địa phương huyện, tỉnh đã nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, kiên cường bám trụ, phục vụ và phối hợp với các binh đoàn chủ lực chiến đấu dũng cảm. Du kích và nhân dân các xã Triệu Thượng, Triệu Lễ, Triệu Ái sát cánh với bộ đội trong những trận đánh rất ác liệt để giải phóng Ái Tử và thị xã.

Dưới bom đạn của địch, các tiểu đoàn 8, 10, 14 bộ đội địa phương tỉnh cùng với du kích, nhân dân Hải Lăng kịp thời đánh chiếm từng mảng đồn bốt, phá ách kìm kẹp của địch. Phối hợp với bộ đội chủ lực, du kích Hải Vĩnh chủ động chiếm đồn Thi Ông, xã Hải Thiện tham gia truy kích lính “cộng hòa”, xã Hải An chiếm cảng Mỹ Thủy, Hải Thượng vây đánh địch rút chạy, gọi hàng và bắt hàng trăm tên... Các đồng chí lãnh đạo, chỉ huy của địa phương ở cánh Đông đã lên xe thiết giáp dẫn đường cho bộ đội chủ lực tiến công, tuyên truyền phát động quần chúng, kêu gọi binh lính địch đầu hàng.

Sau hai đợt tiến công và nổi dậy, quân và dân Quảng Trị đã tiêu diệt và làm bị thương 14.350 tên địch, bắt 3.160 tên, thu và phá hủy 636 xe tăng, thiết giáp, 1.870 ô tô các loại, 419 khẩu pháo, bắn rơi, phá hỏng 340 máy bay và rất nhiều quân trang quân dụng các loại; quét sạch hệ thống phòng ngự kiên cố nhất và đập tan bộ máy kìm kẹp tàn bạo của Mỹ - Ngụy; giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Trị - tỉnh đầu tiên của miền Nam Việt Nam.

Thắng lợi này khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược tài tình, đúng đắn, kịp thời của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng; sự chỉ đạo sáng tạo, kiên quyết của Đảng ủy và Bộ Tư lệnh chiến dịch; thể hiện sức mạnh tiềm tàng của chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Đây là mốc son chói lọi, làm rạng rỡ thêm trang sử vẻ vang của dân tộc; một kỳ tích của quân và dân Quảng Trị anh hùng.

Biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng

Dù đã 50 năm trôi qua nhưng sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị vẫn vang mãi bản hùng ca bất tử trong lòng chiến sĩ, đồng bào cả nước. Bởi đây không chỉ đơn thuần là một sự kiện lịch sử mà đã trở thành bài học lớn, bài học giá trị cha ông ta đã hun đúc từ máu xương, từ lòng quả cảm và tình yêu nước nồng nàn. Để hôm nay, Thành cổ Quảng Trị trở thành biểu tượng thiêng liêng, biểu tượng hòa bình trong lòng mọi người dân đất Việt.

Trước tình thế Quảng Trị bị thất thủ, Thừa Thiên bị uy hiếp nặng nề, chính quyền Sài Gòn khẩn trương củng cố các đơn vị bị tổn thất nặng, đưa hết lực lượng dự bị của quân đoàn 1 cùng với 17 tiểu đoàn pháo binh, 5 trung đoàn xe tăng, xe bọc thép thiết lập một phòng tuyến mới ở nam sông Mỹ Chánh, nhằm trước mắt ngăn chặn lực lượng cách mạng phát triển vào Thừa Thiên, đồng thời tranh thủ thời gian chuẩn bị cho một cuộc phản công quy mô lớn chiếm lại tỉnh Quảng Trị.

Trước tình hình đó, Bộ Quốc phòng đã chỉ thị cho mặt trận Quảng Trị: “Chỉ có một khả năng giữ Quảng Trị, đánh bại cuộc hành quân của địch”. Bộ Tư lệnh B702 quyết định tăng cường và chi viện cho lực lượng giữ thị xã, đồng thời liên tục tổ chức những trận phục kích hai bên sườn, chủ yếu là hướng tây, từng bước đánh bại ý đồ của địch, nhanh chóng chiếm thị xã. Lực lượng vũ trang cách mạng chuyển từ chiến dịch tiến công sang phản công để đánh bại cuộc phản công của địch.

Trong 81 ngày đêm, địch đã huy động vào đây những sư đoàn thiện chiến nhất, những đơn vị binh chủng trang bị tối tân nhất, lại được quân Mỹ giúp sức tối đa về hỏa lực, khối lượng bom đạn tương đương 7 quả bom nguyên tử ném xuống Hiroshima năm 1945. Thành cổ Quảng Trị đã trở thành trung tâm thu hút sự chú ý của nhân dân cả nước và thế giới bởi tính chất hung bạo của kẻ thù và tinh thần anh dũng vô song của đồng bào và chiến sĩ ta.

Máu xương của các anh hùng liệt sĩ đã hòa vào lòng đất, từng cỏ cây Thành cổ. Thành cổ Quảng Trị đã ghi vào lịch sử một trang sử vàng chói lọi, một tượng đài về khát vọng độc lập, hòa bình. Các anh hùng liệt sĩ ngã xuống trên mảnh đất này không phải để viết nên một trang sử bi tráng mà viết nên một trang hòa bình.

Đánh giá sự kiện này, Tổng Bí thư Lê Duẩn nói: “Chúng ta chịu được không phải vì chúng ta gang thép, vì gang thép cũng cháy với bom đạn của chúng, mà chính ta là con người, con người thực sự, con người Việt Nam với truyền thống 4000 năm đã giác ngộ sâu sắc trách nhiệm trọng đại trước Tổ quốc, trước thời đại”.

Cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị kéo dài 81 ngày đêm đã đi vào lịch sử như bản hùng ca bất tử, lay động lương tri loài người, trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, mãi mãi khắc ghi trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. 

Sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị đã góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh ngoại giao kiên trì và bền bỉ của ta trên bàn đàm phán tại Hội nghị ở Paris; tạo điều kiện cho toàn mặt trận chuyển hẳn sang thế trận mới, tiếp tục đánh địch phản kích, bảo vệ vùng giải phóng.

MINH AN