Xóa rào cản pháp lý, "cởi trói" cho ngành dầu khí
Hoạt động thăm dò khai thác dầu khí đang phải đối mặt với khó khăn về điều kiện kỹ thuật, địa chất, tình hình triển khai thực địa. Đặc biệt, cơ chế, chính sách pháp luật về dầu khí không còn phù hợp tình hình mới, không đủ khuyến khích các nhà đầu tư phát triển các mỏ nhỏ, mỏ cận biên hay áp dụng các giải pháp để tận thăm dò, nâng cao hệ số thu hồi dầu (EOR). Thực tế đó đòi hỏi phải nhanh chóng sửa đổi Luật Dầu khí, xóa rào cản pháp lý, "cởi trói" cho ngành dầu khí.
Vướng trong triển khai các dự án
Là một trong những doanh nghiệp chủ lực của nền kinh tế đất nước, mỗi năm, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) đóng góp cho ngân sách hàng trăm nghìn tỷ đồng. Song, Tập đoàn và đơn vị thành viên đang phải đối diện với nhiều khó khăn trong quá trình đầu tư, mở rộng sản xuất...
Theo đại diện Petrovietnam, hiện Tập đoàn đang quản lý khai thác 18 mỏ/cụm mỏ dầu khí trong nước. Quá trình phát triển và khai thác được triển khai theo các giai đoạn, phù hợp với Kế hoạch phát triển do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật liên quan. Tuy nhiên, số lượng dự án đưa vào khai thác mới giảm đáng kể trong những năm gần đây (6 dự án từ năm 2017). Sản lượng dầu thô các mỏ bắt đầu giảm đáng kể do các dự án mới đưa vào không đủ bù sản lượng suy giảm tự nhiên của các mỏ khai thác chính. Một số mỏ dầu khí đã được phát hiện từ lâu nhưng chưa thể phát triển do thiếu sự đồng bộ về tiến độ phát triển các hộ tiêu thụ hoặc chưa có quy định rõ ràng về trình tự thủ tục cũng như quy định pháp luật áp dụng cho các đối tượng dự án phải triển khai theo hướng tích hợp mới có thể khai thác được nguồn tài nguyên đã phát hiện.
Chia sẻ thêm về nội dung này, đại diện Tổng Công ty Thăm dò, khai thác dầu khí (PVEP) cho biết, tính đến tháng 3.2022, PVEP có 35 dự án đang triển khai và 3 dự án điều hành thuê. Cụ thể, 11 dự án thăm dò (10 dự án thăm dò trong nước, 1 dự án thăm dò nước ngoài); 9 dự án phát triển (7 dự án phát triển trong nước, 2 dự án phát triển nước ngoài); 18 dự án khai thác (12 dự án khai thác trong nước, 3 dự án khai thác điều hành thuê, 3 dự án khai thác nước ngoài). Các dự án trong nước đóng vai trò chủ đạo, 100% hình thức hợp đồng chia sản phẩm dầu khí (PSC), tuy nhiên, dự án khai thác trong nước đang trong giai đoạn suy giảm sản lượng; một số dự án phát triển chậm tiến độ (dự án khí lớn như Lô B và 117-119); dự án thăm dò có phát hiện chưa thể phát triển; phát triển dự án mới còn hạn chế. Hiện có 4 dự án kết thúc PSC/tới hạn kinh tế năm 2025; 6 dự án kết thúc PSC/tới hạn kinh tế 2026 - 2030. Trong số các dự án thăm dò của PVEP, có một số dự án có phát hiện/có tiềm năng được đánh giá khả thi cao (Lô 01/10&02/10 và Lô 09-2/10) nhưng chưa thể phát triển được.
"Nhóm các dự án khai thác trong nước hầu hết đang trong giai đoạn suy giảm sản lượng, một số sắp hết hạn hợp đồng. Nguyên nhân là do thiếu khung pháp lý rõ ràng để triển khai các hoạt động khai thác tận thu và phi lợi nhuận. Nhóm các dự án phát triển phần lớn bị chậm tiến độ do khó khăn về thủ tục phê duyệt chuỗi dự án, thiếu khung pháp lý rõ ràng để triển khai các hoạt động theo chuỗi hay tiếp nhận dự án, ký kết hợp đồng dầu khí mới sau khi dự án kết thúc PSC hiện tại" - đại diện PVEP nhấn mạnh.
Nguồn: ITN
Khó về thu hút đầu tư
Không chỉ gặp vướng mắc khi triển khai các dự án dầu khí, đại diện Petrovietnam cũng chỉ rõ, những năm gần đây, số lượng nhà thầu quan tâm đến các lô dầu khí không nhiều, phần lớn các nhà thầu được chọn để ký hợp đồng dầu khí đều thông qua hình thức đàm phán trực tiếp - chỉ định thầu theo quy định của pháp luật. Trong giai đoạn 2015 - 2021, chỉ ký được 3 hợp đồng dầu khí (các năm 2018, 2020, 2021 không ký được hợp đồng dầu khí nào). Mức độ hấp dẫn của môi trường đầu tư ở Việt Nam đã bị giảm so với giai đoạn trước bởi cả lý do khách quan và chủ quan. Tính đến nay, có tổng số 108 hợp đồng dầu khí được ký, trong đó, 50 hợp đồng đang có hiệu lực, 5 hợp đồng đang làm thủ tục chấm dứt.
Petrovietnam đang vừa thực hiện công tác quản lý giám sát (vai trò công ty dầu quốc gia) vừa trực tiếp tham gia đầu tư tại 12 dự án tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu khí trong nước, quản lý 3 dự án đang ở giai đoạn tận thu nhưng 2 dự án trong số đó đã không có khung pháp lý đầy đủ từ năm 2017 đến nay. Hoạt động tìm kiếm thăm dò dầu khí là hoạt động rủi ro, nhưng thời gian qua đang được được xử lý như là hoạt động đầu tư; các nhà thầu như PVN và PVEP (doanh nghiệp có vốn góp 100% của PVN) phải chịu sự điều chỉnh không chỉ bởi quy định của Luật Dầu khí mà còn cả Luật Đầu tư công, Luật Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Điều này đã dẫn tới không ít vướng mắc khi thực hiện công tác quản lý đầu tư cũng như quyết toán chi phí, đóng dự án.
Mặc dù dự thảo Luật Dầu khí (sửa đổi) đã có quy định cụ thể về dự án ưu đãi đầu tư dầu khí; bổ sung quy định về chính sách đặc biệt ưu đãi đầu tư dầu khí phù hợp đặc thù của hoạt động dầu khí, thông lệ dầu khí thế giới và tiềm năng dầu khí thực tế của Việt Nam; các mức thu hồi chi phí, thuế suất áp dụng đã có sự điều chỉnh tích cực nhằm cải thiện môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu khí và khuyến khích nhà thầu tận thu/không bỏ phí nguồn tài nguyên, tuy nhiên, các mức ưu đãi này vẫn chưa cạnh tranh được với các quốc gia lân cận cũng như các doanh nghiệp trong lĩnh vực khác.
Theo Phó Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam Nguyễn Quốc Thập, tiềm năng dầu khí nước ta còn rất lớn. Riêng năm 2021, ngành dầu khí đóng góp cho ngân sách hơn 112 nghìn tỷ đồng (gần 5 tỷ USD), ngoài ra, lãi trước thuế của Petrovietnam khoảng 45 nghìn tỷ đồng (gần 2 tỷ USD). Do đó, việc sửa đổi Luật Dầu khí với các cơ chế thông thoáng không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển mà tạo điều kiện để ngành dầu khí tiếp tục đóng góp lớn hơn cho ngân sách nhà nước.