Những “cú huých” sau đại dịch Covid-19

Khó khăn đan xen cơ hội

Báo cáo của Cục HHVN cho thấy, do tác động của dịch bệnh COVID-19, lượng tàu khách và hành khách thông qua cảng biển thời gian xảy ra dịch bệnh giảm rõ rệt, đặc biệt là tàu khách du lịch quốc tế đến cảng trong tháng 3.2020 chỉ có 2 tàu, giảm gần 100% so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay, toàn bộ các đại lý tàu biển đã thông báo huỷ tất cả các chuyến tàu khách quốc tế dự kiến đến cảng biển Nha Trang, Vũng Tàu cho đến hết quý II.2020 và khả năng đưa tàu khách quốc tế đến cảng biển còn khó đoán định do phụ thuộc vào diễn biến của dịch bệnh.

Về vận tải hàng hoá, lượt tàu hàng hóa thông qua cảng quý I.2020 giảm, chỉ bằng 91% so với năm 2019, trong đó lượt tàu nội địa bằng 84,2% và lượt tàu quốc tế bằng 98% so với năm 2019. Mặc dù tổng sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển 4 tháng năm 2020 là 215.304.000 tấn, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2019 nhưng ban lãnh đạo Cục HHVN nhận định, dự báo trong tháng 5 và quý II.2020, thị trường vận tải biển thế giới tiếp tục giảm mạnh, ngành vận tải biển của Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn từ nay đến cuối năm 2020.

Cảng Cái Mép - Vũng Tàu. (Nguồn: baobariavungtau.com.vn)

Trên thực tế, hàng hóa xuất, nhập khẩu của Việt Nam phụ thuộc vào nhu cầu tiêu thụ của các nước đối tác thương mại trên thế giới, và nguồn nguyên liệu nhập khẩu để cung cấp cho các nhà máy sản xuất trong nước. Ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 khiến nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của các nước sụt giảm, tình hình sản xuất trên thế giới bị ngừng trệ dẫn đến sản lượng hàng hóa vận tải bị ảnh hưởng cả hai chiều xuất khẩu và nhập khẩu. Hàng hóa xuất nhập khẩu giảm cũng dẫn đến nhu cầu vận tải nội địa để gom và phân phối hàng hóa giảm theo.

Mặc dù thời gian tới còn nhiều khó khăn do bối cảnh chung toàn thế giới, dẫu vậy ban lãnh đạo Cục HHVN cũng cho rằng, có nhiều tín hiệu lạc quan bởi đây lại là cơ hội của doanh nghiệp logistics Việt do hàng hoá xuất khẩu qua biên giới (đường bộ) hiện nay đang ùn ứ, chuyển sang vận chuyển bằng đường biển.

Những “cú huých” từ chính sách

Cục HHVN hiện đã khẩn trương làm việc với Hiệp hội Hoa tiêu hàng hải Việt Nam và các công ty hoa tiêu đưa ra các giải pháp để tiết giảm chi phí hoạt động, thống nhất với đề xuất của Hiệp hội Chủ tàu trong việc giảm giá hoa tiêu đối với tàu hoạt động nội địa. Hỗ trợ doanh nghiệp bằng chính sách. Theo đó, từ ngày 1.5, các doanh nghiệp vận tải đã được áp dụng mức giá tối thiểu (giảm 10% so với mức giá hiện hành) dịch vụ hoa tiêu đối với tàu thuyền Việt Nam hoạt động tuyến nội địa (bao gồm cả tàu biển và phương tiện VR-SB). Thời gian áp dụng 3 tháng. Dự kiến, trong quý II.2020, các công ty hoa tiêu thực hiện dẫn được khoảng 25.000 lượt tàu, trong đó có khoảng 10.000 lượt tàu thuyền Việt Nam hoạt động nội địa. Mức giá giảm cho các doanh nghiệp ước tính khoảng 4,3 tỷ đồng. Giá dịch vụ lai dắt cho tàu thuyền Việt Nam hoạt động nội địa (bao gồm cả tàu biển và phương tiện VR-SB) cũng được đưa về mức giá dịch vụ tối thiểu. Dự kiến, trong quý II.2020, 68 doanh nghiệp lai dắt sẽ giảm tổng số khoảng 5 tỷ đồng cho các doanh nghiệp vận tải.

Với chính sách phí và lệ phí hàng hải, Cục HHVN đã báo cáo, kiến nghị Bộ GTVT thống nhất ý kiến với Bộ Tài chính cho phép giãn thời gian thực hiện quy định về điều kiện được chậm nộp các khoản phí và lệ phí cho tàu thuyền theo Thông tư 90/2019/TT-BTC; cho phép miễn phí sử dụng vị trí neo, đậu đối với tàu thuyền trong thời gian phải neo chờ để thực hiện việc kiểm tra y tế hoặc cách ly do dịch bệnh theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trước khi đưa tàu thuyền vào cầu cảng. Thời gian miễn phí hết ngày 31.12.2020.

Cục HHVN tiếp tục kiến nghị Bộ GTVT phối hợp với Bộ Y tế, Bộ TT&TT công bố, hướng dẫn gia hạn 3 tháng cho các chứng chỉ, giấy khám sức khoẻ cho thuyền viên đang làm việc trên tàu biển và có văn bản phổ biển cho các chủ tàu và chỉ đạo các Cảng vụ hàng hải hướng dẫn chủ tàu, thuyền viên về việc cho phép gia hạn các chứng chỉ chuyên môn, giấy chứng chỉ thuyền viên do cơ quan có thẩm quyền Việt Nam cấp cho thuyền viên đang đảm nhận chức danh trên biển bị hết hạn, được gia hạn sử dụng tiếp trong 3 tháng. Đồng thời, phối hợp với các chủ tàu đề xuất Cục Xuất nhập cảnh nghiên cứu có biện pháp hỗ trợ thuyền viên đang làm việc trên tàu biển bị hết hoặc sắp hết hạn hộ chiếu phổ thông, nhưng không thể lên bờ làm thủ tục gia hạn được.

Hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật

Trong 4 tháng đầu năm 2020, theo kế hoạch, Cục HHVN sẽ trình Bộ GTVT 2 dự thảo Đề cương văn bản QPPL. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Cục đã trình Bộ 3 dự thảo văn bản QPPL trong đó có 2 văn bản trình trước hạn. Dự kiến, Cục sẽ tiếp tục trình Bộ GTVT dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 54/2018/TT-BGTVT ngày 14.11.2018 của Bộ trưởng Bộ GTVT về biểu khung giá dịch vụ hoa tiêu, dịch vụ sử dụng cầu, bến, phao neo, dịch vụ bốc dỡ container và dịch vụ lai dắt tại cảng biển Việt Nam.
Năm 2020, Cục HHVN cũng sẽ có một số đề án liên quan đến công tác quy hoạch. Về lập quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đến thời điểm này, công tác tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu đã xong. Liên quan công tác đầu tư xây dựng cơ bản, hiện nay, Cục đã trình 11 đề xuất đầu tư dự án lên Bộ GTVT; 05 dự án cấp bách sử dụng phí bảo đảm hàng hải đã xong khâu thẩm định, Vụ Kế hoạch đầu tư hiện đang dự thảo trình Lãnh đạo Bộ giao kế hoạch triển khai.

Về tiến độ công tác nạo vét duy tu luồng hàng hải, các tuyến luồng hàng hải thực hiện nạo vét duy tu năm 2020 hiện đang được triển khai đúng tiến độ theo kế hoạch. 4 tuyến luồng: Cửa Giang, Thuận An, Cửa Việt, Hải Thịnh đang tổ chức lựa chọn nhà thầu, dự kiến hoàn thành công trình trong tháng 9.2020. Các tuyến luồng: Vũng Tàu - Thị Vải, Rạch Giá, luồng hàng hải cho tàu biển trọng tải lớn vào sông Hậu đang tổ chức khảo sát bãi chứa chất nạo vét, luồng tạm, âu tạm để có số liệu cho tư vấn lập hồ sơ thiết kế BVTC và dự toán trình Cục Hàng hải Việt Nam phê duyệt.

Ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, song công tác an toàn an ninh hàng hải có tín hiệu tốt so với năm 2019: số vụ tai nạn và mức độ thiệt hại đều giảm sâu. Nhằm chuẩn bị bước vào mùa mưa bão sắp tới, các Cảng vụ Hàng hải đang xây dựng nhiều phương án phòng chống lụt bão để chủ động ứng phó. 
 
Song song đó, Ban lãnh đạo Cục HHVN cũng nhận định, năm 2020-2021 là năm bản lề xây dựng các quy hoạch cảng biển để làm cơ sở triển khai thực hiện trong 10 năm và tầm nhìn 30 năm. Đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng, đóng vai trò quyết định đối với việc đầu tư, xây dựng, phát triển, khai thác hệ thống cảng biển. Quy hoạch tốt, đúng tầm nhìn, sát thực tế thì công tác tổ chức triển khai mới thuận lợi. Qua đó, mới hỗ trợ doanh nghiệp vận tải nói riêng và ngành thương mại hàng hải nói chung một cách bền vững.

 

Đức Trí