Chấm dứt điều chỉnh quy hoạch tùy tiện?

Những lát cắt “tùy tiện” về điều chỉnh quy hoạch xây dựng đã nhiều lần trở thành vấn đề nóng trên diễn đàn của Quốc hội. Một ví dụ như đại biểu Quốc hội Nguyễn Việt Dũng (TP Hồ Chí Minh) từng nêu, lâu nay, chúng ta mới chỉ tập trung quản lý trên mặt đất mà buông lỏng quản lý chiều cao, chiều sâu. Quy hoạch được xây dựng có thể rất chặt chẽ, qua rất nhiều vòng thẩm định, thậm chí phải trình Hội đồng Nhân dân xem xét, quyết định, nhưng khi điều chỉnh quy hoạch thì “hình như chỉ có vài cơ quan tự thống nhất với nhau, không ai nắm được gì. Việc này hiện nay rất phổ biến, tham nhũng cũng từ đây mà ra”, ông Dũng nhận xét.

“Tư lệnh ngành” xây dựng, Bộ trưởng Phạm Hồng Hà cũng không né tránh câu chuyện bức xúc này khi thừa nhận trước Quốc hội, việc điều chỉnh quy hoạch, nhất là điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết, còn tùy tiện, không tuân thủ quy định về trình tự, thẩm quyền.

Trong đó, điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung chiếm khoảng 30% quy hoạch được phê duyệt, chủ yếu diễn ra ở các thành phố lớn có mức tăng trưởng cao, đô thị hóa nhanh, như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng. Riêng điều chỉnh quy hoạch cục bộ, quy hoạch chi tiết thì còn diễn ra phổ biến hơn. Chỉ tính riêng 10/63 tỉnh, thành phố có báo cáo về vấn đề này với khoảng 1.390 dự án đầu tư xây dựng thì đã có khoảng 1.130 dự án điều chỉnh quy hoạch một lần; 163 dự án điều chỉnh quy hoạch 2 lần; 64 dự án điều chỉnh 3 lần; 22 dự án điều chỉnh 4 lần và 9 dự án điều chỉnh trên 5 lần.

Hệ lụy của việc điều chỉnh quy hoạch tùy tiện không chỉ là tham nhũng, thất thu ngân sách, làm suy giảm lòng tin của người dân vào tính liêm chính, minh bạch của Nhà nước, mà còn gây ra tình trạng quá tải cả về hạ tầng cơ sở, hạ tầng xã hội và rất nhiều bài toán nan giải khác, khắc phục phải mất nhiều năm. Luật Xây dựng năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có những quy định được đánh giá là chặt chẽ về quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch xây dựng. Dù vậy, thực tế nhức nhối về điều chỉnh quy hoạch xây dựng một cách tùy tiện vừa qua đã cho thấy quy trình, thẩm quyền điều chỉnh quy hoạch xây dựng vẫn còn sơ hở. Điều này đặt ra yêu cầu rất lớn đối với công tác quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng. Đó cũng là lý do khiến nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng hiện đang được tiếp thu, chỉnh lý để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Chín tới đây cần có quy định mạnh mẽ hơn để xử lý được vấn đề này. Đơn cử, như đề xuất của đại biểu Nguyễn Việt Dũng, dự luật phải xem lại quy trình và thẩm quyền trong phê duyệt và việc triển khai thực hiện quy hoạch xây dựng, đặc biệt phải quản lý chặt chẽ việc điều chỉnh quy hoạch về chiều cao, chiều sâu của công trình xây dựng. Tất cả những thông tin này phải được công khai, đặc biệt là công khai trên internet để người dân có thể dễ dàng tiếp cận và từ đó giám sát được việc quy hoạch, thực hiện quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch cũng như trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Siết chặt các quy định pháp luật về quy trình, thẩm quyền của các cơ quan quản lý nhà nước trong điều chỉnh quy hoạch là hết sức cần thiết. Nhưng cũng cần lưu ý rằng, công cụ pháp lý mạnh vẫn chưa đủ. Bởi nếu thực hiện chính xác, nghiêm ngặt các quy định của Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn thi hành thì việc tùy tiện điều chỉnh quy hoạch khó xảy ra. Vấn đề quan trọng nhất vẫn là thực thi các quy định pháp luật trên thực tế như thế nào. Với kết quả rà soát toàn bộ các quy hoạch bị điều chỉnh tùy tiện, sai quy định trên phạm vi cả nước sẽ được báo cáo Thủ tướng, Chính phủ những ngày tới, sự tùy tiện và ai phải chịu trách nhiệm trong việc tùy tiện điều chỉnh quy hoạch cũng sẽ được làm rõ, và từ đó có thể trông đợi vào việc sẽ chấm dứt được câu chuyện này thời gian tới. 

Nguyễn Bình