Muốn đi nhanh, Chính phủ phải đi đầu

Những kết quả bước đầu

Theo Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 là một xu thế lớn, đang diễn ra trên toàn thế giới với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ mà nòng cốt là công nghệ số, làm thay đổi nhanh chóng và mạnh mẽ hầu hết các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, đời sống; tạo ra nhiều cơ hội và thách thức đối với tất cả quốc gia. Cho đến nay, đã có trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm cả các quốc gia đang phát triển, ban hành các chiến lược, chương trình hành động liên quan đến cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư.

Ở nước ta, cơ sở hạ tầng viễn thông được xây dựng khá đồng bộ, vùng phủ sóng di động đạt 99,7% dân số trên cả nước, trong đó vùng phủ sóng 3G, 4G đạt trên 98% với mức cước phí thấp, mạng 5G đã được cấp phép thử nghiệm và dự kiến triển khai thương mại từ năm 2020. Kinh tế số được hình thành, phát triển nhanh, ngày càng trở thành bộ phận quan trọng của nền kinh tế. Hiện Việt Nam xếp thứ 3 trong khu vực ASEAN về quy mô nền kinh tế kỹ thuật số. Công nghệ số được áp dụng trong các ngành công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ làm xuất hiện ngày càng nhiều hình thức kinh doanh, dịch vụ mới, xuyên quốc gia, dựa trên nền tảng công nghệ số và Internet đang tạo nhiều cơ hội việc làm, thu nhập, tiện ích, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Việc xây dựng Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số được triển khai quyết liệt, bước đầu đạt được nhiều kết quả tích cực. Năm 2018, chỉ số phát triển Chính phủ điện tử của Việt Nam xếp hạng 88/193 quốc gia; trong đó, chỉ số thành phần về dịch vụ công trực tuyến tăng 15 bậc so với năm 2016, lên thứ hạng 59/193 quốc gia.

Tuy vậy, theo đánh giá của Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, mức độ chủ động tham gia cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư của nước ta còn thấp. Thể chế, chính sách còn nhiều hạn chế và bất cập, xếp hạng chung về thể chế của Việt Nam vẫn ở mức dưới trung bình, năm 2018 Diễn đàn Kinh tế thế giới đánh giá đạt 50/100 điểm, xếp hạng 94/140 quốc gia. Thể chế cho các hoạt động kinh tế số, kinh tế chia sẻ, đổi mới sáng tạo chưa được hình thành đồng bộ. Việt Nam cũng chưa có hành lang pháp lý cho thí điểm triển khai áp dụng các sản phẩm, mô hình kinh doanh, dịch vụ mới của Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình phát biểu khai mạc diễn đàn

Huy động tối đa nguồn lực

Nghị quyết của Bộ Chính trị khẳng định phải huy động tối đa các nguồn lực của mọi thành phần kinh tế để thực hiện chủ trương chủ động tích cực tham gia Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư. Theo Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, nếu có cơ chế chính sách tốt, chúng ta sẽ đổi mới sáng tạo hiệu quả, khi đổi mới sáng tạo hiệu quả thì có những sản phẩm tốt, có những sản phẩm tốt sẽ kêu gọi được các nguồn lực đầu tư không những trong nước mà của toàn thế giới.

Chia sẻ về cơ hội đối với Việt Nam, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, chấp nhận cái mới phụ thuộc vào chuyển đổi nhận thức của con người. Nhưng đây lại là lợi thế của các nước đi sau như Việt Nam, vì sự chuyển đổi nhận thức này không phụ thuộc vào cơ sở vật chất mà một nước đang sở hữu. Thậm chí, những gánh nặng của thời 2.0, 3.0 có thể lại là cản trở cho 4.0. Hơn nữa, chuyển đổi số trên thực tế là một cuộc cách mạng về chính sách và thể chế nhiều hơn là một cuộc cách mạng về công nghệ. Và đây lại càng là lợi thế của Việt Nam khi chúng ta có Đảng lãnh đạo, có thể ra được những quyết sách lớn một cách nhanh và tập trung...

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cũng khẳng định: Chuyển đổi số quốc gia bao gồm chuyển đổi số Chính phủ, chuyển đổi số doanh nghiệp và chuyển đổi số xã hội. Muốn đi nhanh thì Chính phủ phải đi đầu.

Để chuyển đổi số, Việt Nam có thể chọn chiến lược 3 bước. Bước một, đẩy nhanh việc số hoá và ứng dụng công nghệ thông tin trong các lĩnh vực. Bước hai, sử dụng chuyển đổi số như một lợi thế cạnh tranh trong từng lĩnh vực. Bước ba, tiến tới nền kinh tế số toàn diện, hình thành các ngành công nghiệp số thế hệ mới để tạo động lực cho tăng trưởng.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định: “Đây là cơ hội quan trọng để Việt Nam nắm bắt nhằm mục tiêu tăng tốc phát triển nền kinh tế, hướng tới đưa nước ta trở thành nước công nghiệp, có thu nhập trung bình cao trong tương lai gần trên nền tảng một chiến lược tổng thể của quốc gia về cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam và xu hướng chung của quốc tế”.

Theo đó, chiến lược quốc gia về Cách mạng 4.0 của Việt Nam sẽ bao gồm 3 yếu tố nền tảng. Trước hết, đổi mới và hoàn thiện thể chế kinh tế theo hướng xây dựng hệ thống thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại, hội nhập và thân thiện với các mô hình kinh tế mới, dựa trên nền tảng của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu phát triển, ứng dụng công nghệ, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mới, nhanh chóng thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Hai là phát triển hạ tầng kết nối, xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu lớn, bao gồm việc xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật số để áp dụng các công nghệ của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 ở quy mô và phạm vi rộng, kết nối Internet tốc độ cao; xây dựng, chia sẻ các cơ sở dữ liệu. Ba là phát triển nguồn nhân lực đủ về số lượng và chất lượng để thực hiện các hoạt động chuyển đổi, nâng cấp công nghệ và nghiên cứu phát triển các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ mới.

Thành Nam