Vai trò của tổ chức xã hội trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng
Hiện nay, tất cả các tổ chức xã hội đã “len lỏi” trong cộng đồng và đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng, mang đến giá trị đáng kể đối với sự phát triển kinh tế và xã hội Việt Nam. Theo các chuyên gia, thời gian tới, để các tổ chức xã hội hoạt động mạnh mẽ hơn, phát huy vai trò, sáng kiến của mình hơn nữa trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng cần thiết phải có một môi trường pháp lý thuận lợi, hoàn thiện.
Hoạt động hiệu quả
Tại Hội thảo thường niên các tổ chức xã hội các tổ chức xã hội 2019 được tổ chức mới đây, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên Hiệp các Hội Khoa học - Kỹ thuật Việt Nam Phạm Văn Tân cho biết, Việt Nam đã xây dựng được hệ thống y tế công bằng, dân tộc, đại chúng, chất lượng và hiệu quả và hội nhập quốc tế.
Theo đó, với lợi thế tập hợp các chuyên gia và hoạt động có hiệu quả, các tổ chức xã hội đã được các cơ quan quản lý Nhà nước, chính phủ tin cậy, giao triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng; nhiều tổ chức xã hội đã phối hợp tổ chức các hội nghị, hội thảo để đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền về các vấn đề liên quan đến lĩnh vực y tế như các dự thảo Luật Khám chữa bệnh, Luật Dược, Luật Người cao tuổi, Luật Phòng chống HIV/AIDS, Luật Bảo hiểm y tế, Luật Chuyển đổi giới tính, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, Luật Phòng chống tác hại của rượu, bia.
Đơn cử như chỉ tính riêng dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia, Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng (RTCCD) và Liên minh phòng chống bệnh không lây nhiễm (NCDs-VN) đã tham dự 10 hội thảo, tổ chức và phối họp tổ chức 5 hội thảo, viết 8 thư kiến nghị gửi cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan liên quan.
Tuy nhiên, ông Tân cũng cho hay, hiện nay, công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng còn nhiều bất cập; vấn đề xã hội hóa công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng chưa được quan tâm đúng mức; vai trò của các tổ chức xã hội chưa được phát huy, việc huy động và khuyến khích nguồn lực xã hội, từ khối tư nhân tham gia chưa sâu rộng hơn vào công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng chưa tương xứng với tiềm năng. Bên cạnh đó, trong quá trình hoạt động, các tổ chức xã hội còn gặp phải không ít những khó khăn, vướng mắc, đó là nhận thức về vị trí, vai trò của các tổ chức xã hội còn nhiều hạn chế đặc biệt là các quy định về quản lý trong việc thành lập và hoạt động của các tổ chức xã hội còn hạn chế.
Xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi
Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế Nguyễn Huy Quang, các tổ chức xã hội đã tham gia góp ý trực tiếp vào nội dung các dự thảo. Đây là các phản biện mang tính chất độc lập, khách quan, khoa học góp phần hoàn thiện. Các tổ chức xã hội cũng cung cấp các bằng chứng khoa học chính xác, kịp thời cho các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra, các cơ quan của QH để bảo đảm tuân thủ theo đúng khuyến nghị của Tổ chức y tế thế giới, các cam kết của Việt Nam với quốc tế như Các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs). Bên cạnh đó, vai trò của các tổ chức xã hội cũng đặc biệt quan trọng trong vận động, truyền thông mạnh mẽ về sự cần thiết ban hành luật, bảo vệ các quan điểm, nội dung của dự án luật.
Đánh giá cao sự phát triển mạnh mẽ của các tổ chức xã hội tại Việt Nam trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong vấn đề sức khỏe cộng đồng, song Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Đặng Thuần Phong cho rằng, hiện nay đầu tư cho y tế dự phòng rất ít so với đầu tư cho khám, chữa bệnh. Căn cứ theo Nghị quyết 18 của QH, tổng số đầu tư cho y tế thì 30% phải đầu tư cho y tế dự phòng nhưng điểm lại hầu hết các địa phương đều không đạt được con số này. Do đó, sức khỏe cộng đồng sẽ có vấn đề khi nguồn lực đầu tư, chính sách, giải pháp chưa đáp ứng được yêu cầu. Như vậy, vai trò của các tổ chức xã hội là thúc đẩy, phản biện xã hội, giúp cho thực hiện chính sách đúng theo quy định của pháp luật.
“Đến năm 2035, nước ta đã chuyển sang dân số già. Già nhưng chưa giàu. Đó là một thách thức thực sự của Việt Nam. Tuổi thọ bình quân được nâng cao hơn nhưng người cao tuổi Việt Nam đang sống chung với bệnh tật rất lớn. Đây là thách thức trong xã hội và phải tiến hành xã hội hóa. Các tổ chức xã hội phải là tiên phong và sẽ làm tốt vấn đề này. Nhưng các tổ chức xã hội chỉ làm tốt khi có những chính sách tốt ban hành kèm theo” - ông Phong nhận định.
Về vấn đề này, Giám đốc Trung tâm thông tin Tổ Chức Phi Chính phủ (NGO-IC) Đỗ Thị Vân cho hay, tất cả các tổ chức xã hội đã “len lỏi” trong cộng đồng và đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Hệ thống tổ chức xã hội vô cùng rộng đi khắp cộng đồng mang đến giá trị đáng kể đối với sự phát triển kinh tế và xã hội Việt Nam. Bà Vân nhấn mạnh, thời gian tới, để các tổ chức xã hội hoạt động mạnh mẽ hơn, đóng góp nhiều hơn nữa cho xã hội, cần thiết phải có một môi trường pháp lý hoàn thiện, thuận lợi hơn nữa.