Tìm giải pháp cho những bãi rác đã chôn lấp
Với khát vọng đưa thành phố Hồ Chí Minh trở thành một trong những trung tâm của khu vực châu Á, bảo đảm môi trường sống tích cực, lành mạnh và an toàn cho mọi người dân, mới đây, lãnh đạo thành phố đã có buổi làm việc với doanh nghiệp để nghe các đề xuất giải pháp xử lý bãi chôn rác lâu năm, xử lý ô nhiễm môi trường và tạo quỹ đất sạch nhằm phát triển các khu đô thị hiện đại trong tương lai.
Trách nhiệm với môi trường
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng cho biết, hiện nay, trên địa bàn thành phố có 2 bãi rác chôn lấp lớn là Gò Cát (Bình Tân) với diện tích 25ha và Đông Thạnh (Hóc Môn) với diện tích 40ha. Dù hai bãi rác này đã ngừng hoạt động trên 10 năm, theo quy định tiêu chuẩn môi trường đã đủ điều kiện để xử lý các chất thải đã chôn lấp và sử dụng quỹ đất phát triển kinh tế - xã hội.
 | |
| Các bãi rác sẽ được xử lý | Nguồn: ITN |
Mới đây, khi có ý kiến chỉ đạo của UBND TP Hồ Chí Minh về việc xử lý các bãi rác chôn lấp lâu năm, Sở cũng đã tiến hành phân tích một số thành phần về rác và thu được kết quả, ở bãi rác Gò Cát có 5 thành phần chính gồm chất hữu cơ dễ phân hủy trên 800.000 tấn, chất hữu cơ khó phân hủy 700.000 tấn, những sản phẩm nhựa 300.000 - 400.000 tấn, các kim loại khác 60.000 - 70.000 tấn, phần còn lại có đất kèm theo vật liệu bùn chôn. Vì vậy, dựa vào đề xuất của nhà đầu tư, nguyên tắc xử lý về môi trường, đó là trách nhiệm về môi trường khi xử lý đúng mực thì sẽ tạo ra quỹ đất xử lý cho các mục đích mà theo quy hoạch thành phố tính toán.
“Sở Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh đã làm việc với các nhà đầu tư về xử lý các thành phần chôn lấp nhằm tạo nguồn thu cho việc xử lý bãi rác này. Cụ thể, bùn đất sẽ được chế biến thành phân hữu cơ, phân vi sinh. Đối với nhựa còn lại sau quá trình chôn lấp, quá trình phân hủy khi đào lên sấy làm khô sạch và theo đề xuất của các nhà đầu tư ép lại thành than đốt phục vụ cho ngành xây dựng và các ngành khác hoặc tái chế nhựa. Về kim loại, các nhà đầu tư trước đây đề nghị làm sạch ép thành bánh phục vụ các công đoạn của ngành khác”- ông Thắng nói.
Tạo cơ chế thực hiện
| Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường, trên địa bàn TP Hồ Chí Minh hiện có 3 khu xử lý rác đã ngưng hoạt động là khu xử lý rác Đông Thạnh (huyện Hóc Môn) với diện tích chôn lấp 20ha, khối lượng chôn lấp hơn 10,8 triệu tấn đã ngưng tiếp nhận từ năm 2002; khu xử lý rác Gò Cát (quận Bình Tân), diện tích chôn lấp 17,5ha, khối lượng chôn lấp 5,6 triệu tấn và ngưng tiếp nhận rác từ năm 2007; khu xử lý rác Phước Hiệp (huyện Củ Chi), tổng diện tích 48ha, tổng khối lượng chôn lấp hơn 8,2 triệu tấn. Đa số các khu xử lý rác này sử dụng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh. |
Sau khi khảo sát bãi rác Gò Cát và Đông Thạnh, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đô thị TDH Ecoland Nguyễn Công Hồng cho biết, doanh nghiệp mong muốn thành phố giao cho doanh nghiệp tiếp cận khảo sát lập phương án thiết kế, tính toán giải pháp công nghệ và đề xuất đầu tư xử lý phần bãi rác. Đồng thời, nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết 1/500 để phát triển một khu đô thị ở khu vực này. Bởi, nếu chỉ dừng lại ở xử lý rác thì phải huy động nguồn lực tài chính, còn phát triển công viên hoặc công trình thương mại sẽ chậm thu hồi vốn, không có nguồn lực.
Do đó, theo tính toán của doanh nghiệp nếu phát triển đô thị sẽ tạo ra nguồn lực để vừa xử lý vấn đề rác ở khu vực này và cung cấp cho xã hội một khu đô thị mới. Về cơ chế thực hiện, thành phố thực hiện đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư xử lý bãi rác và phát triển đô thị. “Nếu được chấp thuận, doanh nghiệp có thể tự tin trong khoảng 2 năm xử lý xong bãi rác Gò Cát và trong khoảng 3 năm sẽ phát triển thành khu đô thị, nếu đấu thầu thành công và được chọn” - ông Nguyễn Công Hồng cam kết.
 Chuyển hóa rác thải công nghiệp thành khí làm nguyên liệu chạy máy phát điện tại bãi rác Gò Cát, TP Hồ Chí Minh |
| Nguồn: ITN |
Liên quan đề xuất của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đô thị TDH Ecoland, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Nguyễn Toàn Thắng cho rằng, với đề xuất của nhà đầu, Sở sẽ cung cấp thông số để viết đề án theo yêu cầu đề bài của thành phố đặt ra. Riêng đối với đề xuất điều chỉnh quy hoạch, ông Thắng nhấn mạnh, đây là chức năng của nhà nước và thành phố sẽ có chỉ đạo về mặt quy hoạch cụ thể hơn để tính toán giá trị khu đất sau khi làm sạch. Với bài toán về hình thức đầu tư, hiện nay đầu tư công - tư có rất nhiều hình thức, nhưng để hiệu quả cao nhà đầu tư cần có đề xuất cụ thể để dự án có thể chính xác và khả thi.
Ông Võ Văn Hoan - Phó Chủ tịch UBND thành phố chia sẻ: Mấy chục năm qua, nhận thức của chính quyền thành phố có những chuyển biến tích cực. Trước đây là làm bãi rác, sau đó chôn lấp và cuối cùng là làm công cộng. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm xử lý bãi chôn lấp rác trên thế giới, có thể xử lý bãi chôn lấp rác được và sử dụng khu vực này trở nên có hiệu quả kinh tế. Chẳng hạn, không chỉ chuyển hóa bãi rác làm công viên cây xanh mà có các hình thức khác như các nhà đầu tư đề xuất làm sân golf, làm nhà ở và một số loại công trình khác có hiệu quả hơn.
“Từ nhận thức này, thành phố đã có chủ trương rất rõ. Bên cạnh công viên cây xanh, thành phố đề nghị các quận, huyện, sở, ngành cho ý kiến bổ sung nên có hình thức nào khác mang tính hiệu quả cao hơn và khi có nhu cầu thành phố sẽ có điều chỉnh quy hoạch để phục vụ cho bài toán kinh tế, tránh việc tốn tiền thêm mà còn có sản phẩm tốt hơn” - Phó Chủ tịch thành phố nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, theo Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân, việc triển khai dự án phải theo từng bước và theo hình thức hợp tác công - tư; đặc biệt phải tham khảo ý kiến của người dân, doanh nhiệp, nhà chuyên môn và khi ban hành chính sách phải phù hợp với thực tế. Cụ thể, quyền quyết định quy hoạch, quyền chọn doanh nghiệp thực hiện là của Nhà nước, nhưng phải thu hút sự tham gia của giới khoa học, doanh nghiệp trong quá trình quy hoạch định hướng phát triển, xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện.
Thực tế việc đề xuất xử lý bãi rác chôn lấp lâu năm đã có, nhưng để thực hiện không đơn giản. Theo Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân, với đề xuất của Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đô thị TDH Ecoland dựa trên cơ sở đã làm ở Hải Dương và trong quá trình làm có các cơ quan về môi trường, khoa học - công nghệ tham gia nên có cơ sở khả thi.
Quy hoạch phải bảo đảm yêu cầu chung
Giải pháp cho những bãi rác đã chôn lấp, Bí thư Thành ủy thành phố đề nghị doanh nghiệp cùng Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố đưa ra đầu bài đấu thầu xử lý bãi rác, cùng với đó, cần gặp gỡ các doanh nghiệp đã từng xử lý về rác thải để nhận ý kiến góp ý để đầu bài đưa ra phải bảo đảm về kỹ thuật môi trường, khả thi cho nhà đầu tư, Nhà nước ít tốn tiền.
Mặt khác, thành phố phải quy hoạch lại khu xử lý rác gắn với nhu cầu của quận, huyện trở thành một khu đô thị; trong đó khâu quy hoạch phải bảo đảm yêu cầu chung nhưng khi thực thi nhà đầu tư có hiệu quả và Nhà nước có lợi. Bên cạnh đó, thành phố cần tổ chức thực hiện quy hoạch, cụ thể đưa ra các phương án kêu gọi đấu thầu thực hiện dự án xử lý các bãi chôn rác lâu năm.
Dự kiến, trong tháng 9 và 10, TP Hồ Chí Minh sẽ khởi công 2 nhà máy biến rác thành điện với công suất 2.000 tấn/nhà máy. Như vậy, với lượng rác thải ra phát sinh hàng ngày (hiện khoảng 9.000 tấn/ngày), việc hình thành 2 nhà máy này thì đến năm 2025 có thể xử lý 70% - 80% lượng rác thải sinh hoạt thành điện.