Tặng quà và nhận quà

Nhận quà và tặng quà trong dịp lễ Tết, cưới xin, sinh nhật, hay những việc thể hiện lòng biết ơn chân thành đối với sự giúp đỡ, chia sẻ trong lúc khó khăn… là việc hết sức bình thường, là một phần văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, hành vi văn hóa này đã bị lạm dụng trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội và trở thành một phương thức “che đậy” việc hối lộ, chạy chọt hay giao dịch ngầm… mà pháp luật phòng, chống tham nhũng đưa vào tầm ngắm ngăn chặn. Việc đấu tranh với biến tướng này là công việc khó và phải có sự phân biệt rõ ràng những việc được phép và không được phép làm; phải xác định giới hạn giá trị quà tặng được nhận và được tặng… Khi thảo luận về vấn đề này, Ủy viên Ủy ban Pháp luật Nguyễn Tiến Sinh đã lưu ý “một trong các hình thức tham nhũng phổ biến là quà tặng. Chống tham nhũng qua hình thức quà tặng bằng cách nào quả là quá khó”.

Chính phủ ban hành Nghị định quy định chi tiết thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng trong đó hướng dẫn khá cụ thể về việc tặng quà và nhận quà tặng: Cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có chức vụ, quyền hạn chỉ được sử dụng tài chính công, tài sản công để làm quà tặng vì mục đích từ thiện, đối ngoại và thực hiện chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật. Việc tặng quà phải thực hiện đúng chế độ, định mức, tiêu chuẩn, đối tượng theo quy định của pháp luật; cơ quan, đơn vị tặng quà phải hạch toán kế toán và thực hiện công khai trong cơ quan, đơn vị mình theo đúng quy định của pháp luật.

Trường hợp cơ quan, tổ chức, đơn vị khi nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải từ chối; trường hợp không từ chối được thì phải giao lại quà tặng cho bộ phận chịu trách nhiệm quản lý quà tặng của cơ quan, đơn vị đó để xử lý theo quy định. Người có chức vụ, quyền hạn khi nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải từ chối; trường hợp không từ chối được thì phải báo cáo thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị mình hoặc thủ trưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp và nộp lại quà tặng để xử lý theo quy định trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quà tặng.

Từ những quy định cụ thể của luật và nghị định các cơ quan, đơn vị cần ban hành quy chế, nội quy công khai để thực hiện; tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ… Đây cũng là cơ sở pháp lý xây dựng, hoàn thiện quy chế văn hóa công sở, văn hóa trong giao dịch hành chính; văn hóa trong tặng quà và nhận quà tặng. Và đặc biệt lưu ý giám sát việc thực hiện của bộ phận đơn vị, cá nhân có thẩm quyền giải quyết trực tiếp việc doanh nghiệp, công dân, các tổ chức cơ quan khác… hay đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp giao dịch với doanh nghiệp và người dân.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh áp dụng công nghệ giải quyết thu tục hành chính trong các lĩnh vực hải quan, thuế, khám chữa bệnh, đất đai, kinh doanh, tư pháp… để giảm bớt các giao dịch trực tiếp, phiền hà với cơ quan, đơn vị, người có yêu cầu. Từ đó, góp phần giảm đáng kể tình trạng nhũng nhiễu đòi “quà” của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đơn vị thực thi nhiệm vụ. Mặt khác phải xử lý kịp thời, nghiêm người nhận, tặng quà không đúng quy định; công bố công khai đến cơ quan, đơn vị người dân biết như một biện pháp thực thi luật, nghị định. 

Thanh Hà