Kiểm soát chặt chất lượng thuốc đông y

Băn khoăn chất lượng

Tại buổi họp tổng kết thực hiện công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả năm 2018 và phương hướng nhiệm vụ năm 2019 do Bộ Y tế tổ chức, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế Lê Thành Công cho biết, từ 15.12.2018 - 15.4.2019, Bộ Y tế đã triển khai các đoàn thanh, kiểm tra về dược - mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược liệu và đã xử phạt 26 cơ sở vi phạm hành chính với tổng số tiền trên 1 tỷ đồng. Cùng với xử phạt bằng tiền, Bộ Y tế đã buộc các cơ sở thu hồi, tiêu hủy các lô sản phẩm vi phạm, tháo gỡ nội dung quảng cáo, cải chính thông tin.

Đáng nói là qua quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện nhiều cơ sở sản xuất thuốc đông y vi phạm pháp luật khi sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, sản phẩm chứa các thành phần không được công bố trên nhãn và không đúng với hồ sơ công bố. Đặc biệt, có tình trạng pha trộn tân dược trái phép vào thuốc đông y tiềm ẩn nhiều rủi ro, gây nguy hại, thậm chí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người sử dụng.

Phát hiện nhiều loại thuốc đông y trộn tân dược trái phép	Nguồn: ITN

Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường dẫn chứng trường hợp nhiều bệnh nhân đang dùng thuốc tiểu đường theo đơn của bác sĩ nhưng sau khi được giới thiệu mua viên tễ Tiểu đường hoàn, đã bỏ thuốc đang sử dụng khiến lượng đường trong máu không kiểm soát được, gây nguy hiểm cho sức khỏe. Hay đầu tháng 3 vừa qua, Bệnh viện Bạch Mai đã điều trị cho 2 trường hợp biến chứng nặng do sử dụng thảo dược Tiểu đường hoàn có chứa Fenformin - một loại thuốc Tây trị tiểu đường nổi tiếng cách đây gần nửa thế kỷ. Thuốc đã bị cấm lưu hành quốc tế từ hơn 50 năm qua do có ảnh hưởng tới não, tim với nguy cơ tử vong cao.

Theo các chuyên gia, nhiều loại thuốc y học cổ truyền đã được các cơ sở sản xuất pha thêm tân dược vào là bài thuốc trị cảm cúm, trộn thêm hoạt chất paracetamol; thuốc điều trị bệnh khớp, trộn các thuốc chống viêm chứa corticoid như dexamethasone, prednisolone... Với “thủ đoạn” này, nhìn bằng mắt thường, người bệnh và ngay cả cơ quan quản lý cũng khó phát hiện các loại thuốc đông dược có trộn thêm tân dược hay không.

Cục trưởng Cục Quản lý y dược cổ truyền, Bộ Y tế Phạm Vũ Khánh khẳng định, trộn tân dược vào đông dược là điều cấm kỵ trong bào chế thuốc. Có những loại bệnh, có thể sử dụng kết hợp tân dược với đông dược để có kết quả điều trị cao nhưng yêu cầu phải có phác đồ rõ ràng và không được trộn chung.

Kiểm soát chất lượng từ gốc

Không ít chuyên gia cho rằng, cần đang tăng cường lực lượng thanh tra y tế, nhất là những người có chuyên môn về y học cổ truyền để tiến hành thanh, kiểm tra các cơ sở sản xuất thuốc y học cổ truyền, đặc biệt nguồn dược liệu đầu vào. Ngoài việc kiểm nghiệm, kiểm tra chất lượng thuốc y học cổ truyền, rất cần sự phối hợp với các cơ quan liên quan nhằm kiểm soát tất cả các quá trình từ khâu tạo giống, chăm bón, nuôi trồng đến thu hái, bảo quản, lưu thông, sử dụng dược liệu.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường thông tin, Bộ Y tế đã có văn bản yêu cầu Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP Hồ Chí Minh, Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia tăng cường lấy mẫu kiểm tra chất lượng các sản phẩm này lưu hành trên thị trường và các sản phẩm được sử dụng tại các phòng chẩn trị y học cổ truyền; tập trung vào các sản phẩm hay có nguy cơ pha trộn tân dược một cách trái phép thuộc nhóm điều trị, hỗ trợ điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường, giảm đau xương khớp, mỡ máu, tăng, giảm cân...

Khẳng định công tác quản lý trong lĩnh vực này còn gặp nhiều khó khăn, đại diện Thanh tra Bộ Y tế cho biết, lực lượng thanh tra y tế đã được củng cố và kiện toàn song vẫn còn quá mỏng so với yêu cầu khối lượng công việc. Bên cạnh đó, sự vào cuộc của chính quyền tại một số địa phương còn chưa kịp thời; công tác phối hợp liên ngành trong hoạt động thanh tra tại một số nơi thiếu chặt chẽ. Việc xử lý vi phạm tại một số địa phương cũng chưa nghiêm, đặc biệt là tại tuyến cơ sở ít xử phạt hành chính mà chủ yếu nhắc nhở. Đó là những rào cản cần được tháo gỡ trong thời gian tới để công tác quản lý đạt hiệu quả cao hơn. 

Dương Cầm