Gây dựng niềm tin vào y tế cơ sở

Chưa tạo được niềm tin

Y tế cơ sở được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế, đồng thời là tuyến đầu, người gác cổng của hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu, trực tiếp gần dân nhất, cũng là nơi để góp phần giảm quá tải bệnh viện tuyến trên. Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Y tế, hiện nay hầu hết trạm y tế vẫn chưa tạo được niềm tin với người dân, nhiều trạm y tế chưa làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, chưa quan tâm đến công tác dự phòng, phần lớn trạm y tế chưa quản lý tốt bệnh mãn tính, số lượng, chất lượng dịch vụ còn hạn chế, danh mục thuốc còn ít, hầu hết trạm y tế xã, phường chỉ thực hiện 50 - 70% số dịch vụ kỹ thuật, khoảng 40% danh mục thuốc theo phân tuyến.

Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, tình trạng người dân vượt tuyến vẫn đang ở con số khá cao, hơn 50% người dân thiếu niềm tin vào y tế cơ sở, bỏ qua việc chăm sóc sức khỏe của mình tại địa phương. Điều này không chỉ gây áp lực cho y tế tuyến trên, mà còn tạo lỗ hổng trong công tác chăm sóc sức khỏe người dân ở tuyến y tế cơ sở.

Cụ thể, năm 2014, tỷ lệ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến xã chiếm 28,3% nhưng đến 2017 chỉ còn 19,9%. Trong khi đó, khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến huyện gia tăng, từ 43,2% năm 2015 lên 52% trong 6 tháng đầu năm 2018. Song Bộ trưởng cũng cho hay, việc thiếu niềm tin này hoàn toàn có cơ sở khi tại các trạm y tế xã, nhân lực còn đang thiếu và yếu, trang thiết bị chưa đồng bộ. Thậm chí có nhiều nơi, có bác sĩ thì không có thiết bị, nhưng có nơi có thiết bị hiện đại thì chưa có nhân lực đủ trình độ đáp ứng. Đây đang là khó khăn, thách thức lớn với ngành y tế.

Nâng cao năng lực cho trạm y tế xã

Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế Lương Ngọc Khuê cho biết, ngành y tế đã có nhiều biện pháp tăng cường nhân lực cho y tế tuyến cơ sở như Đề án 1816 đưa bác sĩ tuyến trên xuống tuyến dưới, thực hiện luân chuyển cán bộ có thời hạn, triển khai đào tạo bác sĩ trẻ tình nguyện về vùng sâu, vùng xa… Đặc biệt, để nâng cao năng lực cho nhân viên y tế cơ sở, một trong những đề án khả thi hiện nay với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu (EU) là HPET, giúp đào tạo cán bộ y tế tại chỗ, theo năng lực thực hành của cán bộ y tế, khắc phục tình trạng thiếu và yếu của y tế cơ sở.

Từ năm 2016, Bộ Y tế mở rộng đào tạo nhân lực cho các tỉnh khó khăn thông qua dự án HPET với sự hỗ trợ của EU và Ngân hàng Thế giới. Cán bộ y tế được đào tạo chuyên sâu theo nguyên lý y học gia đình quản lý các bệnh không lây nhiễm như huyết áp, tiểu đường và thực hiện lập hồ sơ quản lý sức khỏe cho người dân. Mục tiêu, người dân được chăm sóc sức khỏe ban đầu ngay tại tuyến dưới. Bộ Y tế cũng đã huy động tám trường đại học y, dược trên toàn quốc tham gia đào tạo cho đội ngũ giảng viên tuyến tỉnh. Tính đến nay, dự án đã đào tạo được 366 giảng viên tuyến tỉnh cho đối tượng bác sĩ và y sĩ, 153 giảng viên tuyến tỉnh cho đối tượng điều dưỡng, 146 giảng viên tuyến tỉnh cho đối tượng hộ sinh, 120 giảng viên tuyến tỉnh cho đối tượng cán bộ dược và 115 giảng viên tuyến tỉnh cho đối tượng là trưởng trạm y tế. Cùng với việc đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân lực y tế chăm sóc sức khỏe ban đầu tại tuyến xã theo nguyên lý y học gia đình, dự án HPET cũng tổ chức đào tạo siêu âm, chuyên khoa cấp 1 y học gia đình, cho gần 2.700 bác sĩ ở tuyến xã của 15 tỉnh thuộc Dự án.

Nâng cao thực hành ở phòng thí nghiệm, ở cơ sở thực hành, nâng cấp trang thiết bị phù hợp nội dung học tập, tận dụng giảng viên thỉnh giảng, giảng dạy thực hành… là những nỗ lực mà ngành y tế đang chú trọng để nâng cao chất lượng y tế tuyến cơ sở. Việc đào tạo tại chỗ theo đúng nhu cầu của địa phương, đào tạo giảng viên từ tuyến tỉnh xuống đến tuyến cơ sở là giải pháp khắc phục những khó khăn thách thức trong việc đào tạo cán bộ y tế tuyến cơ sở mà dự án HPET đang triển khai rất thành công. Đây cũng là những nỗ lực của ngành y tế để tạo ra bộ mặt tích cực cho y tế cơ sở, để xứng đáng là y tế tuyến đầu trong chăm sóc sức khỏe người dân.

Trương Ngọc