Cái đích cần đạt đến
Kỳ họp cuối năm được chờ đợi với hai điểm nhấn: Chất vấn và lấy phiếu tín nhiệm. Bố trí thời gian chất vấn sau khi đã lấy phiếu tín nhiệm, có ý kiến lo phần hỏi đáp sẽ kém sôi động. Khi kết quả tín nhiệm đã được công bố, các thành viên Chính phủ sẽ bớt bị áp lực hơn với những câu hỏi hóc búa trên nghị trường? Điều đó liệu có làm giảm tính hấp dẫn của các phiên chất vấn vốn được chờ đợi lâu nay?
Thế nhưng, việc bố trí lấy phiếu trước, chất vấn sau đã khiến các bộ trưởng, trưởng ngành “thoải mái” hơn trong thể hiện rõ quan điểm của mình. Lấy phiếu không phải là kết thúc mà mới là khởi đầu. Người được phiếu cao sẽ phải khắc cốt ghi tâm làm sao giữ được niềm tin đã được trao gửi. Người phiếu chưa được như ý sẽ phải dốc lòng phấn đấu vì vẫn còn chặng đường nửa nhiệm kỳ phía trước… Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà thẳng thắn: “Tôi chỉ hứa ở những gì thẩm quyền tôi quyết được”. Bộ trưởng Tài nguyên - Môi trường Trần Hồng Hà nói về “lời hứa” sau 5 năm sẽ đưa sông Đáy, sông Nhuệ trong xanh trở lại: “Đó là lời hứa có kèm điều kiện: Các cấp chính quyền địa phương phải cùng vào cuộc và xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường”… Một nửa nhiệm kỳ đã qua đi, không còn những “tạm ứng niềm tin” với những lời hứa không rõ thời hạn, lời hứa cho xong vì không thể thực hiện. Đại biểu tinh tường, bộ trưởng trọng danh dự sẽ không để “phát lộ” những khoảng trống mênh mông “nói sao cũng được”, nói rồi để đấy.
Việc tất cả các thành viên Chính phủ, các trưởng ngành cùng dự phiên chất vấn và sẵn sàng trả lời mọi câu hỏi cho thấy một không khí dân chủ, trang nghiêm của văn hóa nghị trường. Đại biểu tranh luận với bộ trưởng. Đại biểu tranh luận với nhau. Những số liệu được lật đi, lật lại, làm rõ tính xác thực. Bản chất vấn đề được khắc sâu là điều có thể thấy rõ. Cử tri phấn khởi vì những vấn đề bức xúc được đại biểu nêu lên đã lập tức có phản hồi. Các bộ trưởng, trưởng ngành không biết trước phạm vi nội dung được chất vấn, không thể trông chờ “tư vấn”, “hỗ trợ” của bộ máy giúp việc phía sau. Bản lĩnh, trí tuệ và thái độ trách nhiệm của cá nhân người trả lời bộc lộ rõ trước con mắt giám sát của cả chục triệu cử tri. Không còn “đất” cho cách trả lời dài dòng những điều đã rõ và lướt qua những vấn đề nổi cộm, bức xúc.
Cách sắp xếp hợp lý lấy phiếu và chất vấn không chỉ là vấn đề kỹ thuật. Đó là trách nhiệm và tầm nhìn xuyên suốt về công tác cán bộ, trong tương quan cả hệ thống chính trị. Đó còn là thể hiện niềm tin vào năng lực giám sát của nhân dân, vào thái độ nghiêm túc của người được bầu và trao trọng trách. Cải tiến trong chất vấn của Quốc hội không phải là những sáng kiến nhất thời mà đặt trong tổng thể quy định của pháp luật, bám sát tình hình thực tiễn. Đặc biệt, phong cách điều hành linh hoạt, xử lý tình huống dứt khoát, tinh tế của chủ tọa là yếu tố quan trọng tạo sức hấp dẫn và hiệu quả cho phiên chất vấn như nhiều đại biểu và cử tri đã đánh giá!
Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Sáu đã thành công tốt đẹp. Không chỉ vì nhiều vấn đề đã được làm rõ mà quan trọng hơn qua chất vấn, Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan tư pháp đã thể hiện rõ sự chia sẻ trách nhiệm, thấu hiểu và hỗ trợ công việc của nhau, cùng phấn đấu xây đắp niềm tin cử tri và nhân dân đã gửi gắm. Đó là cái đích cần đạt đến và thực tế đã đạt đến ở phiên chất vấn và trả lời chất vấn lần này!