Tiến tới phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên

Thể hiện đoàn kết liên Triều

Đối với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, cuộc gặp Thượng đỉnh ngày 27.4 vừa qua được coi là dịp để hai bên thể hiện tinh thần đoàn kết liên Triều. Mặc dù phi hạt nhân hóa có thể là vấn đề chủ chốt trong chương trình nghị sự, nhưng không thể làm ảnh hưởng đến không khí cuộc gặp. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump có nhiều kỳ vọng đạt một thỏa thuận với nhà lãnh đạo Kim Jong-un nhằm buộc Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân. Trong dài hạn, phi hạt nhân hóa có thể làm phức tạp mọi vấn đề đối với các bên tham gia.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Hàn Quốc và nhà lãnh đạo Triều Tiên ở Khu phi quân sự (DMZ) là bước đi lớn hướng đến giải pháp ngoại giao và có thể tạo nền tảng vững chắc hơn cho các cuộc đàm phán mang tính thực chất hơn trong tương lai. Tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh nhằm thiết lập thiện chí và quan hệ cá nhân ở cấp lãnh đạo cao nhất giữa hai miền là bước đi khôn khéo của Seoul và Bình Nhưỡng, nhất là trong tình trạng thù địch căng thẳng trên bán đảo thời gian qua. Cả Tổng thống Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Kim Jong-un tỏ ra thành thạo khi thể hiện những cử chỉ, động thái đầy thiện chí trước ống kính phóng viên, với những cái bắt tay và ôm chặt.

So với hai cuộc gặp Thượng đỉnh liên Triều trước đây diễn ra vào các năm 2000 và 2007, điểm khác biệt lần này là việc nhà lãnh đạo Kim Jong-un và Tổng thống Moon Jae-in tuyên bố chính thức chấm dứt tình trạng chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên. Hai bên cũng đưa ra nhiều tuyên bố khác về kế hoạch tổ chức các cuộc đối thoại quân sự cấp cao vào tháng 6 tới, sắp xếp tổ chức cuộc đoàn tụ cho các gia đình bị ly tán bởi chiến tranh và kế hoạch Tổng thống Moon Jae-in sẽ thăm Bình Nhưỡng vào mùa Thu năm nay.

Tất cả những biện pháp này đều quan trọng bởi nhấn mạnh vào sự thay đổi chính sách thực sự của Hàn Quốc trong quan hệ với Triều Tiên so với đường lối cứng rắn của người tiền nhiệm Park Geun-hye. Rõ ràng, Tổng thống Moon Jae-in muốn theo đuổi quan hệ ổn định hơn với Triều Tiên trong một số vấn đề và dường như Seoul không muốn trì hoãn lâu hơn việc cải thiện quan hệ này cho đến khi ông Kim Jong-un nhất trí tiến tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn và nhanh chóng.

Tìm sự ủng hộ, hợp tác

Sau cuộc gặp với các kết quả được đánh giá tích cực đối với quan hệ liên Triều và mục tiêu hòa giải dân tộc, điều đáng nói hơn cả là “cú chuyền bóng” ngoạn mục của Hàn Quốc trong vấn đề mấu chốt về phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên sang “sân” của Mỹ. Trong tuyên bố chung sau cuộc gặp Thượng đỉnh liên Triều, đề cập vấn đề phi hạt nhân hóa, lãnh đạo hai nước khẳng định, mục tiêu chung là phi hạt nhân hóa hoàn toàn, tiến tới một bán đảo Triều Tiên không có hạt nhân. Hàn Quốc và Triều Tiên chia sẻ quan điểm rằng các biện pháp do Triều Tiên khởi xướng rất có ý nghĩa và quan trọng cho việc phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên; đồng thời nhất trí thực thi vai trò và trách nhiệm của mỗi bên trong vấn đề này và tích cực mưu tìm sự ủng hộ, hợp tác của cộng đồng quốc tế vì mục tiêu chung.

Mặc dù Tổng thống Moon Jae-in tán thành với cam kết của Bình Nhưỡng về việc sẽ tiến tới “phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên”, song các nhà phân tích cho rằng, cụm từ này mang tính bề nổi và không có ý nghĩa thực chất nếu không bao gồm các biện pháp và khung thời gian cụ thể. Thậm chí, định nghĩa chính xác về “phi hạt nhân hóa” là gì cũng chưa rõ. Nói cách khác, cách tiếp cận mềm mỏng của Seoul trong cuộc gặp Thượng đỉnh liên Triều đã phát đi tín hiệu với Washington về vấn đề hạt nhân. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tán dương cuộc gặp Thượng đỉnh liên Triều trên mạng xã hội Twitter, song thông điệp của Nhà Trắng lại không rõ ràng. Ông Trump cho rằng, Bình Nhưỡng cần phải thể hiện cam kết phi hạt nhân hóa trước khi Mỹ điều chỉnh chính sách “gây sức ép tối đa” đối với Triều Tiên.

Mỹ không còn duy trì vũ khí hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên từ đầu những năm 1990. Tuy nhiên, đối với Bình Nhưỡng, phi hạt nhân hóa được hiểu là việc đưa Hàn Quốc ra khỏi “chiếc ô an ninh” của Mỹ. Điều đó đồng nghĩa với việc Washington phải bảo đảm với nhà lãnh đạo Kim Jong-un rằng Triều Tiên sẽ không bị tấn công hạt nhân. Tuy nhiên, đây lại là vấn đề hết sức phức tạp và có thể sẽ được làm sáng tỏ khi ông Kim Jong-un và Tổng thống Trump gặp nhau vào cuối tháng 5, song chưa bên nào đưa ra đề xuất chi tiết và thực tế.

Thành An