Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Bản hùng ca Đường Hồ Chí Minh

Năm 1970, Sư đoàn 470 được thành lập tại khu rừng Nậm Pa, tỉnh Attapeu, Nam Lào. Là đơn vị cấp sư đoàn đầu tiên thuộc Bộ Tư lệnh 559 Trường Sơn, Sư đoàn 470 gồm nhiều lực lượng, binh chủng hợp thành có nhiệm vụ trực tiếp đánh địch, mở đường bảo đảm tuyến giao thông chiến lược, vận chuyển vũ khí, chi viện sức người, sức của cho chiến trường B2, B3 và giúp cách mạng các nước bạn Lào, Campuchia. Cựu chiến binh Ngô Đình Năm, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 9 bộ binh, Sư đoàn 470 cho biết: “Hàng nghìn người con ưu tú của bao nhiêu vùng quê trên toàn quốc đã kiên trì, gan góc chiến đấu trong đội hình Sư đoàn, góp phần viết nên bản hùng ca của Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh”.

Đoàn xe vận tải và quân đội ta trong chiến dịch Hồ Chí Minh 1975 trên đường Trường Sơn

Ảnh: TL

Với nội quy nghiêm ngặt, “đi không để dấu, nấu không để khói, nói phải bịt mồm”, cộng với tinh thần “chí sắt, gan vàng”, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 470 đã phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nêu cao các khẩu hiệu “Hàng không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, “Tất cả cho chiến trường đánh to, thắng lớn”, “Một tấc không đi, một ly không rời”, “Đôi vai ngàn cân, đôi chân vạn dặm”… chủ động hiệp đồng từ sáng sớm tinh mơ, 4 - 5 anh em lại gọi nhau dậy làm thành tốp gùi hàng, chuẩn bị cho chiến trường Sài Gòn. Ông Ngô Đình Năm cho biết, suốt mấy năm bền bỉ, đơn vị không Tết nào được sum vầy, từng đội nhóm luân phiên nhau, liên tiếp vận chuyển hàng hóa, súng đạn, phục vụ chiến trường mong ngày toàn thắng.

Tác chiến ở tuyến cuối cùng trên đường mòn Hồ Chí Minh, xa hậu phương lớn, địa bàn hoạt động trải rộng, hiểm trở, thời tiết vô cùng khắc nghiệt, trong 5 năm chiến đấu và phục vụ, Sư đoàn 470 đã mở mới 885km đường bộ, mở rộng hơn 700km đường sông, bảo đảm tuyến giao thông thông suốt với chiều dài 3.120km đường bộ nối liền 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia, tạo thế trận cầu, đường bộ, đường sông liên hoàn vững chắc cho các cánh quân cơ động tiến công tiêu diệt địch trên các chiến trường. Với thành tích xuất sắc đánh hơn 300 trận, Sư đoàn 470 được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Giành giật từng cây số

Cựu chiến binh Ngô Bá Thành tự hào về một thời được chiến đấu trong đội hình Trung đoàn 574, Sư đoàn 470 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh. Đợt nhập ngũ của ông nằm trong chương trình của Quân ủy Trung ương, với chủ trương huy động 600 nghìn quân mở con đường chiến lược dành cho xe cơ giới, rút ngắn thời gian các cung chuyến từ 10 ngày xuống còn 2 ngày.

Ông Thành còn nhớ, mồ hôi, công sức, trí tuệ và cả máu xương đồng đội ông đã đổ xuống để làm nên những con đường chiến lược với trên 20 tuyến trục dọc, trục ngang Đông Tây Trường Sơn gồm: Đường 20 Quyết thắng, Đường B45, Đường B46, Đường tránh Dốc đá tai mèo, Đường tránh Động Con Tiên, Đường 22, Đường 24… Trung đoàn có mặt ở những nơi ác liệt nhất như Đường 9 Nam Lào, các mặt trận Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Đà, Tây Nguyên đến cao nguyên Boloven của Lào, lúc Đông Trường Sơn, khi Tây Trường Sơn. Nơi đây, người lính công binh phải giành giật với địch từng cây số đường, “tranh chấp” với trời từng ngày nắng, ngày mưa để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Đặc biệt trong mùa xuân năm 1975, đơn vị đã lao động liên tục với cường độ 15 giờ/ngày, khôi phục hơn 500km đường và sửa 7 cây cầu lớn thuộc địa bàn Tây Nguyên, bảo đảm cho bộ đội kịp thời tiến công giải phóng miền Nam. Song song với nhiệm vụ mở đường, Trung đoàn còn chủ động đánh địch bảo vệ tuyến, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh của địch.

Huyền thoại “con đường bí mật”

Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, Sư đoàn 470 đã cơ động bám sát đội hình chiến đấu, bảo đảm giao thông trên 4 trục đường chính gồm Quốc lộ 13, 14, 19 và 21, phục vụ kịp thời bước tiến của những cánh quân thần tốc, mở đường cho bộ đội ta tiến công Buôn Ma Thuột, mở màn chiến dịch Tây Nguyên, bảo đảm giao thông cho các binh đoàn chủ lực hành quân thần tốc tiến vào giải phóng Sài Gòn. Với cựu chiến binh Nguyễn Doanh Thịnh, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 575 (Sư đoàn 470), kỷ niệm khiến ông không thể nào quên là những ngày tham gia mở đường ngầm qua rừng cho xe tăng ta tiến vào giải phóng Buôn Ma Thuột.

Ông Nguyễn Doanh Thịnh nhớ lại thời khắc cả nước cùng ra trận. Ngày đó, trên khắp nẻo đường Trường Sơn, rầm rập bước chân người, nườm nượp xe chở đạn dược, súng ống, kéo pháo, chở hàng, chở quân hối hả vào Nam. Bất chấp mọi hiểm nguy không chỉ riêng ông Thịnh mà nhiều người đều hướng về tuyến đường Trường Sơn, về miền Nam ruột thịt. “Đường Trường Sơn thực sự là chiến trường nóng bỏng, lúc cao điểm nhất, máy bay B52, máy bay C130 của địch trinh sát suốt ngày đêm. Chúng ngăn chặn cách gì chúng tôi cũng đi được hết. Lúc đó đơn vị có câu khẩu hiệu “Đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”.

Cựu chiến binh Cù Quang Mạnh, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 575 tiếp lời đồng đội: “Đầu năm 1975, Trung đoàn 575 đảm nhận nhiệm vụ mở đường trục 50B và đường nhánh 50C, 50D, với tổng chiều dài 60km. Lúc đầu mở đường tại Gia Lai, Kon Tum sau quay ngoắt về làm đường phía Tây Buôn Ma Thuột. Chúng tôi không biết mở đường để làm gì nhưng được quán triệt phải bảo đảm tuyệt đối bí mật”.

Tây Nguyên vào tháng ba nắng khô cạn các con suối, những chiến sĩ công binh vẫn âm thầm, bí mật, gấp rút mở đường. Trong những khu rừng già nối từ đường Trường Sơn qua một số xã của huyện Cư M’gar về Buôn Ma Thuột, “chúng tôi dùng cưa tay cưa sát gốc những thân cây to, đến khoảng 3/4 cây thì dừng, không để cây đổ. Bộ phận mở đường ở bìa rừng mở đường đến đâu dùng cây, lá ngụy trang đến đó. Đêm 9.3.1975, cây đã cưa xong, các ụ đất, mối lớn được đặt bộc phá sẵn sàng chờ nổ, mọi việc chuẩn bị để thông đường đã hoàn tất” - ông Cù Quang Mạnh nhớ lại.

2 giờ 3 phút ngày 10.3.1975, lệnh nổ súng tấn công được ban ra, bộc phá nổ, xe tăng húc đổ cây… Một con đường mới hiện ra trên rạp cây đổ ấy đưa xe tăng, trọng pháo và bộ binh tiến vào giải phóng Buôn Ma Thuột, nhanh chóng làm tan rã hệ thống phòng thủ của địch trên chiến trường Tây Nguyên, tạo thế và lực giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Hương Sen