Thời tiết năm 2018 có gì đặc biệt?

Nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo

Hiện tượng ENSO ở pha trung tính trong nửa đầu năm và chuyển sang pha La Nina trong tháng cuối năm 2017. Các đợt rét đậm, rét hại xuất hiện với tần suất thấp và không kéo dài; nắng nóng diễn ra kỷ lục ở nhiều nơi, đặc biệt là ở tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ, trong đó có Hà Nội. Bão và áp thấp nhiệt đới xuất hiện nhiều kỷ lục trên Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta tập trung ở khu vực Trung Bộ, trong đó đặc biệt là hai cơn bão mạnh số 10 (Doksuri) và số 12 (Damrey). Từ giữa đến nửa cuối năm 2017, mưa lớn diện rộng và kéo dài ở Bắc Bộ, Trung Bộ gây lũ lịch sử hoặc gần mức lịch sử ở Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi. Lũ quét, sạt lở đất xảy ra ở nhiều nơi thuộc Bắc Bộ, Trung Bộ… Đó là bức tranh về tình hình khí tượng - thủy văn nước ta trong năm 2017.

TS Hoàng Phúc Lâm - Trưởng phòng Dự báo Khí tượng hạn vừa hạn dài, Trung tâm Dự báo Khí tượng - Thủy văn Trung ương cho biết thêm, cùng với mưa, bão thì thời tiết trong năm 2017 đã trãi qua 22 đợt không khí lạnh và 15 đợt nắng, nóng diện rộng và 23 đợt mưa lớn diện rộng. Trong đó, có 4 đợt không khí lạnh mạnh gây ra tình trạng rét đậm, rét hại diện rộng ở các tỉnh miền Bắc. Cùng với đó, điểm nổi bật năm 2017 là xuất hiện những đợt nắng nóng gay gắt kéo dài, xảy ra trên diện rộng, không chỉ xuất hiện ở vùng núi phía Tây miền Trung mà còn xảy ra ở cả vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Theo đánh giá của giới khoa học, trong những năm gần đây, độ chính xác, độ tin cậy trong các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai ngày càng được nâng cao hơn, đặc biệt trong vấn đề dự báo, cảnh báo bão, mưa lớn, lũ lụt vốn là những loại hình thời tiết rất nguy hiểm, tác động và gây thiệt hại trên diện rộng về cơ bản đáp ứng được những yêu cầu của công tác phòng chống thiên tai, góp phần giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai gây ra. Cụ thể, độ chính xác trong bản tin dự báo bão (vị trí và cường độ bão) của Việt Nam đã dần tiệm cận với trình độ dự báo bão của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới hay dự báo, cảnh báo mưa lớn: trước 2 - 3 ngày với độ tin cậy khoảng 75%.

Mùa mưa sẽ đến sớm hơn

Hiện tượng ENSO (tên gọi tắt của hai hiện tượng El Nino và La Nina) đã chuyển sang pha lạnh (La Nina) trong tháng 12 năm 2017 và nhiều khả năng hiện tượng La Nina sẽ không kéo dài. Các dự báo hiện tại cho thấy La Nina sẽ còn duy trì trong 3 - 4 tháng đầu năm 2018, sau đó chuyển dần trở lại pha trung tính trong các tháng giữa năm 2018. Dưới tác động của La Nina trong nửa đầu năm 2018, sau đó là pha ENSO trung tính, số lượng bão, ATNĐ trên Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam sẽ tương đương hoặc nhiều hơn một ít so với trung bình nhiều năm.

Năm nay cũng sẽ chứng kiến, mùa mưa nhìn chung có xu hướng đến sớm ở các khu vực trên phạm vi toàn quốc, các tháng đầu năm 2018 mưa trái mùa có khả năng xuất hiện ở khu vực phía nam. Lượng mưa từ tháng 4 - 6.2018 ở Bắc Bộ có khả năng ở mức xấp xỉ hoặc cao hơn so với trung bình nhiều năm; các tháng 2, 3 và tháng 7 ở mức xấp xỉ hoặc thấp hơn. Khu vực từ Trung Bộ từ tháng 2 - 7.2018, phổ biến xấp xỉ so với trung bình nhiều năm; khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ từ tháng 2 - 5.2018, lượng mưa cao hơn trung bình nhiều năm, trong đó các tháng mùa khô có khả năng xuất hiện các đợt mưa trái mùa; từ tháng 6 và tháng 7 lượng mưa phổ biến xấp xỉ trung bình nhiều năm.

Nhiệt độ trung bình trên toàn quốc trong 6 tháng đầu năm 2018 có xu hướng dao động ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm. Rét đậm, rét hại ở khu vực miền Bắc có khả năng tập trung trong giai đoạn cuối tháng 1 và nửa đầu tháng 2.2018. Nhiều khả năng sẽ xuất hiện một số đợt rét đậm, rét hại kéo dài từ 5 - 7 ngày. Trong mùa hè năm 2018, nắng nóng có xu hướng không quá gay gắt, không kéo dài và xuất hiện muộn hơn so với mọi năm.

Phó Tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng - Thủy văn Quốc gia Lê Thanh Hải chia sẻ, hiện nay việc dự báo mới chỉ có tiến bộ nhiều về mặt định tính, về mặt dự báo định lượng vẫn còn những hạn chế. Những hạn chế này có nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân trực tiếp nhất là hiện nay chúng ta đang trải qua tình hình biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, điều kiện tự nhiên thay đổi nên hầu hết các hệ thống sông không còn chế độ dòng chảy tự nhiên mà chịu chi phối bởi rất nhiều các yếu tố khác, thảm thực vật rừng đầu nguồn thay đổi,... Ngoài ra, mạng lưới thám sát thiên tai, công nghệ dự báo, trình độ dự báo chưa đáp ứng được tình hình thực tiễn.

Đình Khoa