Giải quyết khó khăn cho y tế miền núi
Có vị trí chiến lược về kinh tế - xã hội và quốc phòng, an ninh, nhưng 14 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc vẫn là vùng nghèo và khó khăn nhất. Để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân trong khu vực, các ngành liên quan và chính quyền địa phương cần tập trung giải quyết nhiều vấn đề, từ nhân lực, vật lực đến nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen có hại cho sức khỏe của người dân.
Thiếu hụt nhân lực
| Theo thống kê của Bộ Y tế, 14 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc gồm: Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Ðiện Biên, Sơn La, Bắc Giang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Phú Thọ, Yên Bái, Hòa Bình; trong đó có 47 huyện thuộc diện huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ, chiếm 50% số huyện nghèo cả nước; 2.223 xã thuộc vùng khó khăn theo Quyết định 1049/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chiếm 58% tổng số xã thuộc diện khó khăn cả nước. |
Thiếu nhân lực đang là tình trạng chung của các huyện vùng cao, là rào cản lớn nhất trong việc nâng cao chất lượng y tế ở các tỉnh miền núi. Ở đó, tỷ lệ bác sĩ, dược sĩ, số giường bệnh đều đạt mức thấp hơn so với bình quân chung cả nước. Nguồn nhân lực y tế, nhất là số bác sĩ đang bị thiếu hụt ở tất cả các tỉnh trong khu vực, chỉ khoảng 7 bác sĩ/10.000 dân (bình quân cả nước là 7,5 bác sĩ/10.000 dân); số dược sĩ đại học chỉ ở mức 0,56 dược sĩ/10.000 dân, thấp hơn nhiều so với mức bình quân của cả nước; chỉ có 64% số trạm y tế xã có bác sĩ làm việc (bình quân của cả nước là 77%), thậm chí ở một số tỉnh như Lạng Sơn, Sơn La, Lào Cai, Lai Châu... số bác sĩ ở xã còn thấp hơn nữa. Tại các bệnh viện tuyến huyện thiếu bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt, tai mũi họng, mắt, hồi sức cấp cứu, nhi khoa...
Về nguyên nhân của việc chưa thu hút nhiều cán bộ y tế có chuyên môn, Phó Giám đốc Sở Y tế Ðiện Biên Lương Ðức Sơn cho biết, do chính sách đãi ngộ chưa cao và những người làm công tác tuyên truyền, quản lý mạng lưới y tế cơ sở còn hạn chế về chuyên môn. Khi các tỉnh miền núi chưa xây dựng được chính sách đãi ngộ cán bộ hợp lý, tạo dựng được môi trường làm việc an toàn, hiệu quả, sẽ rất khó thu hút nguồn nhân lực đủ khả năng, trình độ và sự an tâm phục vụ công tác chăm sóc sức khỏe đồng bào. Chưa kể, khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế cũng là rào cản lớn trong việc nâng cao chất lượng y tế ở các tỉnh miền núi. Các tỉnh còn có tới 78 trạm chưa có cơ sở hoặc có nhưng là nhà tạm; 984 trạm đã xuống cấp cần xây mới; 1.380 trạm cần cải tạo, nâng cấp. Người dân trong vùng còn gặp các rào cản khác trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế như điều kiện kinh tế khó khăn, thu nhập thấp; nhiều tập quán, hủ tục...
Gỡ khó cho y tế miền núi
Theo Phó Trưởng ban phụ trách Ban Chỉ đạo Tây Bắc Trương Xuân Cừ, muốn gỡ khó cho y tế các tỉnh miền núi phía Bắc không chỉ cần tài chính mà còn cần yếu tố khác, nhất là vấn đề nhân lực. Do vậy, ngoài chính sách luân phiên cán bộ y tế tuyến trên về hỗ trợ tuyến dưới, các tỉnh miền núi cần chủ động hơn trong tổ chức bộ máy, đào tạo nhân lực y tế tại chỗ và có chính sách thu hút bác sĩ. Ðồng thời, đẩy mạnh xã hội hóa, với sự vào cuộc mạnh mẽ của các bệnh viện lớn, cơ sở khám, chữa bệnh của lực lượng vũ trang. Vụ trưởng Tổ chức cán bộ, Bộ Y tế Phạm Văn Tác cũng cho rằng, các tỉnh miền núi cần đa dạng hóa các loại hình đào tạo. Bên cạnh đào tạo hệ chính quy còn có các hình thức đào tạo khác, như hệ cử tuyển, đào tạo theo địa chỉ cho đối tượng là người địa phương để tháo gỡ khó khăn về nhân lực. Cùng với đó là tăng cường đào tạo chuyên sâu để nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế có chất lượng của người dân. Thực hiện đào tạo liên tục nhằm cập nhật kiến thức mới, góp phần nâng cao năng lực cho tuyến y tế cơ sở để có thể thực hiện tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, giảm tình trạng vượt tuyến không cần thiết.
Ngoài ra, đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân các tỉnh miền núi phía Bắc, Bộ Y tế sẽ tập trung đầu tư hệ thống y tế từ tuyến xã, thôn, bản; hỗ trợ các tỉnh miền núi phía Bắc nâng cao chất lượng hoạt động của trạm y tế xã. Trong đó, chú trọng xây dựng các trạm y tế xã có khả năng cung ứng dịch vụ tại chỗ cao hơn, thậm chí như một phòng khám khu vực. Đồng thời, sẽ ban hành tiêu chí mới về trạm y tế đạt chuẩn quốc gia đủ điều kiện cần thiết khám, chữa bệnh ban đầu và chăm sóc sức khỏe người dân. Có thể nói, việc đầu tư cho y tế cơ sở là bảo đảm công bằng hơn trong tiếp cận dịch vụ y tế của người dân khắp các vùng miền, dân tộc. Song, theo Vụ trưởng Tổ chức cán bộ Phạm Văn Tác, muốn đạt được mục tiêu này thì ngoài vấn đề kinh phí, các địa phương cần phối hợp và có những chính sách đồng bộ khác, nhất là chính sách đào tạo, thu hút nhân lực để giúp cho công tác y tế ngày càng nâng cao. Ðồng thời, tuyên truyền sâu rộng đến từng thôn bản, từng hộ dân nâng cao ý thức bảo vệ chăm sóc sức khỏe bản thân, xóa bỏ các hủ tục ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề sức khỏe.