Quy trình chuyên nghiệp, kiểm định chặt chẽ

Quy trình chặt chẽ

Ở cả Thượng viện và Hạ viện Anh, các dự thảo luật đều phải trải qua quy trình chặt chẽ gồm 5 giai đoạn: Lần đọc đầu tiên nhằm giới thiệu về dự luật được trình ra Nghị viện; lần đọc thứ hai, để cho các nghị sĩ thảo luận về những nội dung chính và các nguyên tắc chung của dự luật; thẩm tra ở ủy ban của nghị viện; báo cáo trước nghị viện và lần đọc thứ ba (đây là giai đoạn các nghị sỹ thảo luận và bỏ phiếu thông qua dự luật ở phiên bản cuối cùng). Trong thực tế, để có sự đồng thuận của cả 2 viện, dự luật thường phải trải qua quá trình “đánh bóng bàn” để cuối cùng dự luật phản ánh ý chí chung của cả 2 viện. Sau khi được cả 2 viện thông qua, dự luật được gửi cho Văn phòng Hoàng gia và Nữ hoàng chuẩn thuận và chính thức trở thành luật của quốc gia.

Trên thực tế, sự tương tác trong quá trình xây dựng một dự án luật rất phức tạp. Chẳng hạn, ở lần đọc thứ hai tại Hạ viện, mỗi dự án luật được dành 1 ngày để thảo luận (tương đương khoảng 6 tiếng). Tuy nhiên, đối với những dự án luật phức tạp, Hạ viện có thể dành tới 3 ngày thảo luận. Tại lần đọc này, Bộ trưởng phụ trách dự án luật sẽ phát biểu trước, sau đó các hạ nghị sĩ phe đối lập sẽ đặt câu hỏi, trao đổi, thảo luận để Bộ trưởng trả lời. Các hạ nghị sĩ cùng Đảng với Bộ trưởng cũng tham gia tranh luận về dự án luật. Kết thúc phiên thảo luận, đối với các dự án luật gây tranh cãi, các nghị sĩ thường tiến hành bỏ phiếu thông qua các nội dung có tính nguyên tắc. Tại vòng thẩm tra ở ủy ban, dự luật sau khi đã qua lần đọc thứ hai được chuyển cho một ủy ban thường trực gồm từ 16 - 50 hạ nghị sĩ (đại diện một cách cân đối các đảng phái trong hạ viện). Thông thường, thời gian xem xét dự luật ở Ủy ban khoảng 6 tuần (các dự án luật lớn và gây tranh cãi có thể dài hơn).

Ủy ban thường trực xem xét từng điều khoản của dự án luật, còn mục tiêu chung của dự án luật đã được thảo luận tại lần đọc thứ hai. Các thành viên của ủy ban đều được quyền đề xuất sửa đổi nội dung từng điều khoản của dự án luật. Ở công đoạn lập pháp này, dự án luật được phản biện và góp ý một cách chi tiết bởi một nhóm các thành viên quan trọng của Hạ viện. Do mức độ xem xét của dự luật ở Ủy ban chi tiết nhất nên đây là thủ tục mất nhiều thời gian nhất trong quá trình xem xét dự án luật tại Hạ viện.

Hai cơ quan “gác cổng”

Mặc dù trong quy trình lập pháp, các dự án luật chỉ trải qua vòng thẩm định ở các ủy ban của Hạ viện, song có hai cơ quan được xem là “gác cổng” nhằm bảo đảm chất lượng của các dự án luật là Văn phòng Cố vấn về Nghị viện thuộc Văn phòng Nội các và Ủy ban Nội các phụ trách các vấn đề về Nghị viện và lập pháp.

Văn phòng Cố vấn về Nghị viện được thành lập vào năm 1869, hiện gồm 60 thành viên, trong đó 47 luật sư Chính phủ và 13 chuyên viên hỗ trợ. Văn phòng chịu trách nhiệm soạn thảo tất cả các dự luật do Chính phủ đề xuất nhằm trình ra Nghị viện; đưa ra lời khuyên cho các bộ về các quy định, thủ tục của Nghị viện; đánh giá các mệnh lệnh, quy định nhằm sửa đổi Đạo luật về Nghị viện; hỗ trợ Chính phủ trong một loạt các vấn đề về pháp lý và Hiến pháp. Ngày 16.4.2013, Văn phòng Cố vấn về Nghị viện đã công bố Sáng kiến “Luật tốt”, nhằm đánh giá, phân tích những thách thức trong quy trình lập pháp và đề xuất các sáng kiến giúp cải thiện, nâng cao chất lượng lập pháp.

Ủy ban Nội các phụ trách các vấn đề về Nghị viện và lập pháp là cơ quan chịu trách nhiệm phê chuẩn các đề xuất lập pháp mới cũng như sắp xếp chương trình lập pháp, đồng thời phối hợp trong việc soạn thảo dự luật. Theo quy định, Bộ trưởng đứng đầu Bộ được giao phụ trách dự án luật sẽ chịu trách nhiệm về chất lượng của dự án luật đó trong mọi giai đoạn của quy trình lập pháp. Song, Ủy ban Nội các chịu trách nhiệm bảo đảm dự thảo luật được chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi trình ra Nghị viện.

Nhật An