Bình minh trên những cây cầu

 Cổ tích trăm năm

Tôi - lữ khách hầu như không có khái niệm gì về bến phà ở miền Tây, còn ông - một tài công có thâm niên vài chục năm ở bến sông Hậu, cùng gặp nhau trên cây cầu thế kỷ Cần Thơ. Một người thán phục trước vẻ đẹp của cây cầu dây văng, một người thì rưng rưng nhớ lại những kỷ niệm của thời khốn khó. Hồi đó, ông Năm Thanh 17 tuổi, đi theo một người bác họ làm nghề chụm lửa cho phà chạy. Sau phà chuyển dần từ chạy bằng hơi nước qua đốt than, ông học nghề tài công. “Mấy chục năm lênh đênh trên sông Hậu, chẳng nhớ rõ đời mình gắn với bao lần sang sông, chỉ nhớ thời đó chờ phà cực lắm, cả người lẫn xe, hàng hóa chen chúc dưới cái nắng chói chang. Cực vậy mà được lên phà là cả một diễm phúc”, ông lão 87 tuổi, bồi hồi ngắm lại bến bắc năm xưa, kể vậy.

Ông Năm Thanh không nhớ lai lịch của bến phà Cần Thơ nhưng có tài liệu ghi lại rằng, con đường về miền Tây cũng chính là thời điểm hệ thống giao thông đường bộ ở Nam kỳ được mở rộng cho ý đồ khai thác thuộc địa. Vào khoảng năm 1918 bến bắc Cần Thơ hình thành. Ngày ấy chiếc phà đầu tiên vượt sông mở đường về vùng đất nam sông Hậu chỉ đơn sơ, nhỏ bé bên dòng sông mênh mông. Theo thời gian, chiếc phà hiện đại dần, gắn liền với cuộc sống người dân vùng sông nước đỏ quạch phù sa. Phà được gọi là bắc (phương ngữ Nam Bộ, gốc tiếng Pháp: bac). Ấy thế nên mới có câu hát: “Em đi mau kẻo trễ chuyến phà ngang, qua bến bắc Cần Thơ”. 

Cầu dây văng Mỹ Thuận

Với cô giáo dạy toán ở huyện Châu Thành (Bến Tre) Nguyễn Thị Phượng thì ký ức bến phà Rạch Miễu nối tỉnh Tiền Giang và Bến Tre cũng khốn khó không kém. Cô theo chồng về dạy học ở Bến Tre, dù đường về quê mẹ chỉ cách trở một bến phà nhưng là cả một quãng đường vất vả. “Tiếng động cơ, tiếng còi xe, bụi bặm, rác thải, mùi dầu mỡ… đủ khiến người ta mệt mỏi. Ấy vậy mà đến bến kịp ngay chuyến phà thì mừng hết chỗ nói, còn mua vé xong mà phà tách bến thì tiếc ngẩn ngơ. Trễ một chuyến phà là trễ giờ đi dạy để lũ học trò ngóng ngơ ngác, là những bà má trễ một một buổi chợ, là nhiều người con đôi khi trễ một lần cuối được gặp người thân”, cô giáo Phượng nhớ lại.

 Những chuyến phà miền Tây trong ký ức của một đồng nghiệp với tôi, nhà báo Hải An đầy tâm tình hoài niệm, buồn vui thời trai trẻ. Những năm cuối thập niên 80, anh thường đi về các tỉnh Cần Thơ, Vĩnh Long, Long An vừa viết bài vừa làm công tác phát hành. “Gian nan lắm, có khi mất nửa ngày chờ phà, mà phát hành báo thì cần kịp thời. Có lần trình đủ các loại giấy đi đường và cả thẻ nhà báo, chen được xuống phà thì mưa tầm tã. Người ướt rượt nhưng báo được bà con chuyền tay nhau giữ giùm, che chắn. Tờ báo đến được tay bạn đọc thấm giọt mồ hôi, cả nước mưa và nước mắt người làm báo. Ngày ấy, chỉ ước giá như có cây cầu thì đỡ cực khổ”, nhà báo Hải An nói.

Nhờ cầu, miền Tây khởi sắc

 Tôi và nhà báo Hải An hội ngộ tình cờ trên bến bắc Mỹ Lợi trong buổi bình minh, tia nắng đầu ngày rạng rỡ chiếu những nhịp cầu vững chãi. Kỷ niệm xa rồi, mấy ai còn nhớ một thời khốn khó ấy, chỉ còn những chuyến xe và dòng người phơi phới ngược xuôi trên cầu. Trong cuộc làm việc giữa Đoàn giám sát của UBTVQH với lãnh đạo tỉnh Long An về việc thực hiện chính sách, pháp luật đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT, các đại biểu đều tâm đắc với phát biểu của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Long An Phạm Văn Cảnh: “Công trình cầu Mỹ Lợi theo hình thức BOT đã đem lại rất nhiều lợi ích, đặc biệt là tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cho 6 huyện của tỉnh Tiền Giang và các huyện vùng hạ của tỉnh Long An, giảm áp lực giao thông trên QL1, thúc đẩy kinh tế của vùng và đặc biệt đóng góp rất lớn cho đời sống dân sinh”.

Không chỉ cầu Mỹ Lợi mà cầu Cần Thơ, cầu Cổ Chiên, Hàm Luông, Rạch Miễu… mang tầm vóc thế kỷ, vắt ngang những khúc sông nơi vùng đất chín rồng cũng đã thay thế sứ mệnh lịch sử của những chuyến phà tồn tại trăm năm để miền Tây khởi sắc. Tại Bến Tre, Bí thư Tỉnh ủy Võ Thành Hạo khẳng định với Đoàn giám sát rằng: “Dự án đầu tư xây dựng cầu Rạch Miễu - QL 60 theo hình thức BOT nối hai tỉnh Tiền Giang và Bến Tre và dự án cầu Cổ Chiên nối liền 2 tỉnh Trà Vinh - Bến Tre là các công trình có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm phá thế cù lao cho tỉnh, giải tỏa thế  “cô lập”, tạo điều kiện để tỉnh cất cánh vươn lên hòa nhịp cùng với sự phát triển của các tỉnh, thành trong khu vực nói riêng và của cả nước nói chung”.

Ở xứ gạo trắng nước trong Cần Thơ, Phó Bí thư Thành ủy Phạm Gia Túc cũng hứng khởi cho biết, Cần Thơ đã trở thành địa phương có mức xuất khẩu lương thực hàng đầu trong khu vực ĐBSCL với sản lượng lúa ước đạt xấp xỉ 1,3 triệu tấn mỗi năm, sản lượng nuôi trồng và đánh bắt thủy sản 190 nghìn tấn. Nhờ có sự chuyển biến cơ sở hạ tầng giao thông nên quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa diễn ra mạnh mẽ, từng bước đưa Cần Thơ thành địa phương có tốc độ phát triển công nghiệp cao của vùng ĐBSCL. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ trung bình giai đoạn 2014 - 2016 mỗi năm đạt trên 81.000 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ đạt trên 1,5 tỷ USD.

Nối thêm những bờ vui

Trò chuyện trong phút nghỉ giải lao hiếm hoi trong lịch trình khảo sát các dự án BOT giao thông dày đặc của Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Nhật cho biết, là vùng kinh tế nông nghiệp xuất khẩu nông sản chủ lực của cả nước, hiện nay ĐBSCL có đến 80% khối lượng hàng hóa phải vận chuyển bằng đường bộ lên các cảng tại TP Hồ Chí Minh để xuất khẩu. Vì thế, những cây cầu có một vai trò quan trọng. Giai đoạn 2016 - 2020, có 39 dự án giao thông được đầu tư xây dựng ở ĐBSCL với kinh phí trên 73 nghìn tỷ đồng, sẽ hình thành nên 4 “trục dọc” giao thông cho vùng ĐBSCL. “Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính đang phối hợp với các tỉnh thành ĐBSCL, khẩn trương rà soát, chọn các dự án ưu tiên, tăng cường đầu tư cho giao thông từ các nguồn vốn như trái phiếu Chính phủ, vốn tập trung, vốn ODA, các chương trình mục tiêu, BOT giao thông… Tất cả vì sự phát triển của ĐBSCL”, ông nói.

Giờ đây, với người dân ĐBSCL khái niệm đò, bắc... mỗi khi qua sông đang dần trôi vào dĩ vãng. Câu chuyện tình lãng mạn giữa cô gái người Pháp xinh đẹp Marguerite Duras và chàng công tử Huỳnh Thủy Lê khi phải lòng nhau trên chuyến phà định mệnh từ Sa Đéc cũng chỉ còn trong thơ ca, phim ảnh. Hàng đoàn xe nườm nượp nối nhau trong ánh bình mình, ngược xuôi trên những cây cầu hiện đại và tầm vóc, mang đến một xúc cảm mãnh liệt về kinh tế của một vùng ĐBSCL rộng lớn đang thực sự cất cánh.

Hoàng Anh