“Chỉ là một cảm tưởng” - nghệ thuật thị giác đa chiều

Trò chơi thị giác

Mê mẩn với những kỹ thuật sử dụng trong các bộ môn nghệ thuật phương Đông được thu nhận trong suốt tuổi thơ sống cùng một gia đình người Việt Nam tại Pháp, Laurent Barnavon không ngừng cố gắng vượt xa hơn giới hạn của bản thân trong sáng tạo mà vẫn giữ được bản sắc của mình. Anh luôn muốn duy trì sự tự do trong thực hành nghệ thuật, với quan niệm: “Trải nghiệm sự tự do rộng mở trong sáng tác để khám phá thế giới và khám phá bản thân”.

Năm 1996, nhiếp ảnh kỹ thuật số bắt đầu xuất hiện. Cuộc cách mạng siêu hình ảnh này đã đưa Laurent Barnavon đến với niềm đam mê nhiếp ảnh bằng cách dùng hình ảnh để ghi lại hình ảnh, hoặc dùng nhiếp ảnh để chụp lại những bức ảnh. Anh đã bắt đầu hành trình của mình với mong ước quy tụ các loại hình nghệ thuật điêu khắc, nhiếp ảnh và gấp giấy, trong cùng một tác phẩm. Sau 15 năm nghiên cứu, tìm tòi, Laurent Barnavon đã sáng tạo ra kỹ thuật gấp giấy chỉ có mình anh nắm giữ bí mật và nhờ đó những nếp gấp hình học trở nên hài hòa, thậm chí có thể ôm trọn cơ thể người. Kết quả sáng tạo của Laurent Barnavon sau nhiều năm đang được giới thiệu trong triển lãm sắp đặt “Nội quan 1996/2016 - Chỉ là một cảm tưởng” tại Trung tâm Văn hóa Pháp, Hà Nội. Dự án được anh tóm tắt như sau: “Một cuốn tạp chí trở thành bức tranh. Bức tranh ấy trở thành tác phẩm điêu khắc. Tác phẩm điêu khắc ấy trở thành chiếc váy. Chiếc váy ấy trở thành cuốn tạp chí”.

Đến Việt Nam, Laurent Barnavon đã quan sát, tìm nguồn cảm hứng để từ đó hoàn thành những tác phẩm gấp giấy nghệ thuật đặc biệt. Tình cảm với mảnh đất này đã thôi thúc Laurent gấp rút hoàn thành các tác phẩm chỉ bằng 1/3 thời gian so với thông thường để đưa khán giả Việt đến với trò chơi thị giác. Triển lãm được coi là khoảnh khắc thành công đầu tiên của tác giả trong suốt quá trình theo đuổi nghệ thuật gấp giấy đầy trông gai. Điểm nổi bật của các tác phẩm là sự thay đổi nhiều lần trong ngày tùy thuộc vào thời gian, ánh sáng chiếu vào tác phẩm tạo ra hiệu ứng thị giác, giúp người xem có cảm giác được chiêm ngưỡng nhiều tác phẩm trong 1 tác phẩm. Bằng sự sáng tạo của mình, anh trực tiếp can thiệp vào những bức hình, phá vỡ cấu trúc chính và cho chúng những cuộc hóa thân kỳ diệu. “Tôi đã gấp giấy 10 - 12 giờ/ngày, liên tục trong một tháng để kịp làm ra những tác phẩm cho triển lãm này”.

Sáng tạo cùng hình ảnh

Sử dụng nếp gấp như một phương tiện để mở ra những cuộc chơi mới cùng hình ảnh, Laurent Barnavon thực hiện kỹ thuật xếp giấy tinh tế, cầu kỳ để biến những tờ tạp chí thời trang L’Officiel thành những bức tranh sống động, những tác phẩm điêu khắc, những chiếc váy gợi cảm. Sau đó các tác phẩm tuyệt vời ấy lại được xuất hiện trên tạp chí L’Officiel như một vòng luân hồi đầy thú vị và tuyệt diệu của nghệ thuật. Những điều hiển nhiên và ngạc nhiên, đơn giản và phức tạp, hình ảnh và phi hình ảnh hòa hợp trong từng chi tiết.

Trải qua quá trình nghiên cứu, Laurent Barnavon nhận thấy, gấp giấy là phương tiện duy nhất giúp anh kết hợp cả 3 loại hình nghệ thuật là nhiếp ảnh, điêu khắc và gấp giấy. Thông qua hình học, anh kết hợp các loại hình nghệ thuật một cách dễ dàng và thuận tiện. Những nếp gấp là phương tiện để Laurent Barnavon sáng tạo cùng hình ảnh. Bản thân hình ảnh cũng dùng chính nếp gấp để tương tác với công chúng.

Nghệ sĩ thị giác Trần Trọng Vũ cho rằng các tác phẩm tại triển lãm tạo cảm giác choáng ngợp cho người xem khi lần đầu nhìn thấy. Với những triển lãm ảnh thông thường, người xem chỉ cần đứng 1 vị trí nhất định nhìn và tưởng tượng về tác phẩm, nhưng các tác phẩm gấp giấy của Laurent Barnavon lại biến động theo người xem, đứng xa, đứng gần, nhìn từ trái sang hay từ phải sang, từ trên cao hay từ dưới thấp, đều tạo ra các góc nhìn khác nhau và cảm nhận về bức ảnh một cách khác nhau. Các hình ảnh như chuyển động theo từng góc nhìn của người xem và tạo nên sự tương tác rất lớn giữa tác phẩm và người xem. Do đó, sự lựa chọn nghệ thuật gấp giấy cùng nhiếp ảnh và điêu khắc là một ý tưởng rất thông minh.

Hồng Nhung