Cái giá của sự trì trệ
Chuyện 8 đơn vị sản xuất, phát hành phim khiếu nại Công ty CGV lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường để gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các nhà sản xuất, phát hành trong nước đang làm nóng dư luận những ngày qua. Nhưng thực tế có đúng là hệ thống rạp Nhà nước đang bị “chèn ép” hay chính tư duy bao cấp trì trệ, thiếu sức cạnh tranh mới là lý do khiến rạp Nhà nước tự bỏ “miếng ăn” của mình cho các tập đoàn liên doanh và tư nhân?
Ngoài việc mới đây Hãng Phim truyện Việt Nam được bán cổ phần cho một công ty tàu thủy không liên quan đến điện ảnh đã gây xôn xao thì còn tồn tại một thực trạng nhức nhối hơn nhiều là các trung tâm chiếu phim đang dần đánh mất toàn bộ thị trường rạp chiếu phim trong nước cho các tập đoàn tư nhân. Hiện nay doanh nghiệp Hàn Quốc như CGV, Lotte đã chiếm tới hơn 60% cụm rạp trên toàn quốc. 40% số rạp còn lại thuộc về BHD, Galaxy, Platinum và hệ thống rạp của Nhà nước.
Sức tăng trưởng mạnh về hệ thống rạp chiếu và cách chia tỷ lệ doanh thu của CGV đang gây lo lắng cho nhiều đơn vị khác. CGV đang có 32 cụm rạp, còn Lotte Cinema có 26 cụm, và con số này chắc chắn sẽ không ngừng tăng lên, sức chi phối tới thị trường trong nước còn lớn hơn rất nhiều. Đó là chưa nói nguồn vốn, chiến lược kinh doanh và kinh nghiệm thương trường quốc tế của CGV và Lotte Cinema mạnh hơn, cán cân cạnh tranh đương nhiên sẽ nghiêng về phía họ.
Còn các rạp chiếu phim của các doanh nghiệp trong nước như Galaxy Studio, BHD… mặc dù có lịch sử hình thành trước CGV và Lotte Cinema, nhưng họ đã không tận dụng được lợi thế sân nhà, lợi thế thời gian, cho đến nay mỗi đơn vị chỉ có 6 cụm rạp. Còn hệ thống rạp của Nhà nước thì đang sống dở chết dở, yếm thế, lép vế bởi sự lạc hậu, không được tái đầu tư, dần dần trở nên vắng khách hoặc trở thành những mảnh đất vàng cho các tập đoàn mua lại. Rạp Dân Chủ phải đóng cửa tháng 11.2015 là một ví dụ điển hình. Mặc dù nằm ở con phố trung tâm tại Khâm Thiên, mới được đầu tư cải tạo không lâu, phòng chiếu lớn nhất với 326 ghế ngồi, màn ảnh rộng 300inch, dàn âm thanh vòm, nhân viên phục vụ nhiệt tình, hệ thống phim thời thượng luôn được cập nhật… Theo thống kê của Cục Điện ảnh, hiện nay có 93 rạp thuộc sở hữu nhà nước, trong đó có 58 rạp hoạt động, 25 rạp đã chuyển đổi mục đích sử dụng, 10 rạp đã ngừng hoạt động.
Trước thực trạng này, không ít người cho rằng, việc CGV chiếm 40% số phòng chiếu ở Việt Nam thì có thể chiếm đến 40% về mặt doanh thu cũng chẳng có gì là lạ. Giả dụ những đơn vị như CGV và Lotte Cinema chưa vào Việt Nam, thì những đơn vị nội địa còn lại cũng khó có thể tạo ra được doanh thu 105 triệu USD như năm 2015. Kể cả khi các rạp Nhà nước được hỗ trợ kinh phí, đầu tư máy móc trang thiết bị, cơ sở vật chất nhưng nếu không đổi mới tư duy để bắt kịp xu thế thị trường thì sẽ vẫn lâm vào tình trạng “cái chết được báo trước”.