Chính xác từng lá phiếu
Thủ tục kiểm phiếu được tiến hành kỹ lưỡng từ khi việc bầu cử còn chưa bắt đầu. Ngay cả khi kiểm phiếu đã kết thúc, vẫn có nhiều biện pháp để sẵn sàng kiểm tra lại kết quả.
Chuẩn bị kỹ lưỡng
Trước khi tiến hành bỏ phiếu, nhân viên bầu cử phải đếm số lượng phiếu bầu nhận được từ cơ quan bầu cử. Ở các quốc gia mà mỗi lá phiếu đại diện cho một đảng và sử dụng phong bì riêng, còn phải kiểm tra để bảo đảm phiếu của từng đảng đều đủ. Tiếp đó, nhân viên bầu cử sẽ kiểm tra số thứ tự in trên lá phiếu. Sau đó, nhân viên bầu cử phụ trách vận chuyển lá phiếu đến phải ký biên nhận. Mọi người có mặt tại điểm bầu cử sẽ làm chứng rằng hòm phiếu trống rỗng tại thời điểm nhận được, trước khi các bên niêm phong hòm phiếu. Khi đóng cửa điểm bỏ phiếu để bắt đầu kiểm phiếu, chỉ nhân viên bầu cử và những người có thẩm quyền được ở lại giám sát.
Trước khi quá trình kiểm phiếu chính thức bắt đầu, nhân viên bầu cử sẽ đếm số phiếu không được sử dụng và các phiếu bỏ đi. Phiếu bỏ đi là phiếu đã bị cử tri làm hỏng hoặc phiếu bị in sai, bị rách, bị bẩn, hoặc bị đánh dấu nên không còn bảo đảm tính khuyết danh của lá phiếu. Căn cứ vào danh sách cử tri, đơn vị kiểm phiếu sẽ xác định số lượng cử tri đã bầu. Tổng số phiếu bỏ đi và số phiếu đã bầu theo danh sách phải bằng với số phiếu nhận được ban đầu. Như vậy mới bảo đảm không có lá phiếu nào bị lấy khỏi điểm bầu cử, hoặc bị bỏ vào hòm phiếu một cách phi pháp, cũng như không có phiếu giả. Nếu hai con số trên không bằng nhau, đơn vị bầu cử phải kiểm lại. Nếu vẫn không bằng, đơn vị bầu cử phải báo cáo với cơ quan bầu cử cấp trên để có hướng giải quyết.
Quy trình nghiêm ngặt
Sau khi hòm phiếu được mở niêm phong, người kiểm phiếu sẽ so sánh lượng phiếu bầu thực sự với danh sách cử tri đã bầu theo danh sách. Nếu 2 con số không khớp, phiếu sẽ được kiểm lại cho đến khi tìm ra nguyên nhân. Nếu vẫn không tìm được nguyên nhân, đơn vị bầu cử sẽ báo cáo với cơ quan cấp trên. Tại một số quốc gia, nếu sai số lá phiếu vượt quá ngưỡng nhất định, việc kiểm phiếu có thể bị hoãn lại để cơ quan bầu cử xác định hướng giải quyết.
Các phiếu sau đó được phân loại theo ứng viên hoặc theo đảng. Trong quá trình kiểm phiếu, các phiếu bị khiếu nại sẽ được để riêng, cân nhắc tính hợp lệ sau, căn cứ vào các quy định kiểm phiếu. Đại diện của một đảng tham gia ứng cử hoặc một cử tri có mặt trong quá trình kiểm phiếu có quyền khiếu nại tính hợp lệ của phiếu. Quan chức kiểm phiếu sẽ là người ra quyết định cuối cùng, nhưng thông thường lá phiếu chỉ được xác nhận hợp lệ nếu có thể xác định được ý chí của cử tri và không có cách nào nhận diện được lá phiếu do cá nhân nào bỏ. Nếu các bên không thể thống nhất về tính hợp lệ của lá phiếu, nó sẽ được chuyển lên cấp cao hơn định đoạt.
Biên bản ghi kết quả kiểm phiếu sẽ được chuyển đến một quan chức địa phương trước khi chuyển đến cấp vùng hoặc cấp quốc gia. Đại diện của các đảng phái cùng quan sát viên quốc gia và quốc tế có quyền sao chụp kết quả.
Không được phép làm gián đoạn quá trình kiểm phiếu cho đến khi kết quả kiểm phiếu tại điểm bỏ phiếu được hoàn thiện và chuyển đến đại diện cơ quan bầu cử tại địa phương. Khi quá trình kiểm phiếu hoàn tất, mọi tài liệu, vật dụng liên quan đến bầu cử sẽ niêm phong và chuyển đến kho lưu trữ an toàn, phòng trường hợp cần kiểm phiếu lại. Kết quả sơ bộ cũng được gửi đến cơ quan bầu cử quốc gia và được công khai. Nếu phiếu bị khiếu nại, đơn vị kiểm phiếu phải áp dụng các biện pháp và thủ tục đặc biệt. Đại diện các đảng hoặc ứng viên có quyền được kiểm tra lá phiếu, và nếu họ không hài lòng với quyết định của nhân viên kiểm phiếu, họ có quyền khiếu nại. Không ai được phép hủy bất kỳ lá phiếu nào.
Sau khi kiểm xong, hòm phiếu có thể bị niêm phong lại một lần nữa. Biên bản kiểm phiếu có thể cũng được bỏ vào trong hòm phiếu hoặc đính kèm vào trong một bì thư được niêm phong. Đại diện các đảng hoặc ứng viên có thể có quyền ký tên hoặc đóng dấu của chính họ lên các hòm phiếu đã niêm phong.
Cơ quan bầu cử sẽ tổng hợp kết quả nhận được từ các điểm bỏ phiếu, cũng như kết quả phiếu bầu đặc biệt, bầu bổ sung, thùng phiếu lưu động.
Cơ quan bầu cử thường áp dụng nhiều hình thức kiểm soát để bảo đảm tính chính xác của việc kiểm phiếu, cũng như ngăn chặn việc gian lận. Một biện pháp thường được áp dụng là đánh số điểm bỏ phiếu, hòm phiếu và lá phiếu tương ứng. Trong trường hợp cần kiểm phiếu lại, điều này có thể giúp xác định ngay lỗi sai nằm ở khâu nào.