Đặc thù vùng miền, bản sắc địa phương

Sau 4 năm nghiên cứu, đánh giá, xây dựng sản phẩm du lịch, vừa qua Viện Nghiên cứu phát triển du lịch đã đưa ra hệ thống sản phẩm du lịch mang những nét đặc trưng của 7 vùng: Trung du miền núi Bắc Bộ gắn với sản phẩm du lịch sinh thái núi và tìm hiểu văn hóa dân tộc thiểu số; Đồng bằng sông Hồng và duyên hải Đông Bắc là di sản thiên nhiên và văn minh lúa nước; Bắc Trung Bộ là tìm hiểu di sản văn hóa thế giới; Duyên hải Nam Trung Bộ là du lịch nghỉ dưỡng biển, đảo; Tây Nguyên là sinh thái núi và tìm hiểu văn hóa dân tộc thiểu số; Đông Nam Bộ là du lịch đô thị và du lịch MICE; Sinh thái sông nước là sản phẩm đặc trưng cho đồng bằng sông Cửu Long.

TS. Đỗ Thị Thanh Hoa, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho biết: “Các sản phẩm du lịch này được xây dựng mang tính cá biệt của cả vùng, dựa vào yếu tố tự nhiên và văn hóa của mỗi địa phương, sự khác biệt nằm ở dịch vụ của mỗi doanh nghiệp. Khi du lịch Việt Nam vẫn còn yếu về cơ sở hạ tầng, về xúc tiến quảng bá và nguồn nhân lực… thì việc khai thác tối đa thế mạnh hiện có rất quan trọng”.

Lễ hội hoa Tam giác mạch lần đầu tổ chức đã thu hút hàng nghìn du khách đến với Hà Giang

Khai thác theo chiều sâu

Tại Hội thảo Xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm du lịch Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 mới đây, nhiều đại biểu chỉ ra sự trùng lặp của các sản phẩm du lịch Việt Nam. Dù xác định được hướng phát triển sản phẩm theo vùng nhưng nếu không tìm ra điểm nhấn riêng của từng địa phương thì vẫn khó níu chân du khách. Chẳng hạn, du lịch biển đảo là một trong 3 dòng sản phẩm có ưu thế nổi trội ở Việt Nam hiện nay (bên cạnh dòng sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch sinh thái), được tiến hành ở các tỉnh, thành có biển, gồm: Nghỉ dưỡng biển; tham quan thắng cảnh biển; Xây dựng khu du lịch biển theo hướng đầu tư có quy mô tầm cỡ, chất lượng cao, khu giải trí cao cấp… Phát triển theo hướng đặc thù của vùng nhưng chưa kết hợp với đặc sắc bản địa đã tạo nên hiệu ứng “đồng loạt”, “tương tự” ở các địa phương xây dựng sản phẩm du lịch này. Phó tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Nguyễn Quốc Hưng nhận xét: “Hiện nay, Việt Nam mới chỉ tập trung khai thác những sản phẩm du lịch có sẵn nhưng cũng chưa sử dụng một cách tối ưu, khoa học. Du lịch biển, thực ra chưa phát triển đúng nghĩa như tên gọi mà mới chỉ tiệm cận khai thác ở khía cạnh biển xanh - cát trắng - nắng vàng, chưa đi vào chiều sâu và hiệu quả”.

Nhiều chuyên gia cho rằng, thực trạng “đói sản phẩm du lịch” xuất phát từ việc các doanh nghiệp, nhà quản lý chỉ tập trung khuấy loãng những sản phẩm du lịch dựa vào thế mạnh tự nhiên. Trong khi ở nhiều nước như Philippines, Indonesia, Thái Lan, Campuchia… các dòng sản phẩm du lịch mới ngày càng nhiều, chẳng hạn các show trình diễn tổng hợp hay thổi hồn cho một số sản vật để hút khách…

Làm bật cái riêng giữa cái chung

Mấy năm gần đây, nhiều tỉnh, thành đã bắt tay xây dựng sản phẩm du lịch chung như: Ba địa phương, một điểm đến gắn kết du lịch ở 3 tỉnh Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam; Con đường di sản miền Trung của các tỉnh Trung Bộ; Chương trình du lịch Về cội nguồn của Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ… Dựa trên những điểm tương đồng về tự nhiên, văn hóa, sản phẩm du lịch vùng được đầu tư nhiều hơn, hiệu quả hơn. Khi xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù, các vùng cũng bắt đầu chú ý những sản phẩm mang bản sắc của từng địa phương, nghĩa là làm bật cái riêng giữa cái chung.

Năm 2015 được đánh giá là thành công của du lịch Hà Giang. Như nhiều tỉnh khu vực Tây Bắc, Hà Giang đã khai thác các sản phẩm đặc thù như: Du lịch dựa vào tự nhiên (nghỉ dưỡng núi, du lịch sinh thái); du lịch tìm hiểu văn hóa, đời sống vùng cao… tuy nhiên, tỉnh đã mạnh dạn làm mới. Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Giang Triệu Thị Tình cho biết, trong bối cảnh cạnh tranh cao, nguồn tài nguyên du lịch không sản sinh thêm thì việc tìm cách làm mới là yêu cầu bức thiết: “Chúng tôi mạnh dạn đưa ra sản phẩm du lịch nông nghiệp gắn với tổ chức Lễ hội hoa Tam giác mạch. Chuỗi sản phẩm bao gồm: chụp ảnh, rượu tam giác mạch, dược liệu chế từ hoa tam giác mạch… đã đem lại hiệu quả cao, cộng đồng dân cư tham gia cũng được hưởng lợi nhiều”.

Có thể thấy, việc xây dựng sản phẩm du lịch cần dựa trên nhiều yếu tố: tài nguyên thiên nhiên, giá trị nhân văn, nắm bắt thị trường…, dần chuyển từ cái ta có sang đáp ứng cái khách cần. Như thế, du lịch Việt Nam mới có thể cạnh tranh, thu hút ngày càng nhiều du khách hơn.

Lê Thư