Mỹ có sa lầy?

Thêm nhiều hy sinh

Tuần trước, Mỹ đã công bố chiến lược mới trong cuộc chiến chống nhóm khủng bố cực đoan Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Lần đầu tiên các cố vấn quân sự của Mỹ sẽ có mặt trên thực địa Syria, các cố vấn đang có mặt tại Iraq cũng sẽ di chuyển đến gần các chiến tuyến, lực lượng đặc nhiệm Mỹ cũng sẽ được điều động tới cả hai chiến trường này.

Những động thái mới nói trên làm gia tăng khả năng sẽ có thêm nhiều binh sĩ Mỹ hy sinh trong cuộc chiến này, nhiều như Washington đã nhìn thấy hai tuần trước với cái chết của chỉ huy lực lượng Delta tại Iraq, Josshua Wheeler. Những thay đổi này cũng sẽ làm gia tăng chi phí cho cuộc chiến chống IS. Đến nay, Mỹ đã chi hơn 2,7 tỷ USD cho chiến trường Syria với chi phí trung bình mỗi ngày là khoảng 9 triệu USD. Tuy nhiên, nếu chỉ tính những con số thương vong hay số tiền mà Mỹ đã phải bỏ ra cho cuộc chiến chống IS thì quá đơn giản. Cái giá mà Mỹ phải trả còn bao gồm cả những xáo trộn và những vấn đề phát sinh tác động tới chính sách ngoại giao của Mỹ.

Binh sĩ Mỹ chiến đấu tại Iraq	Nguồn: Reuters

Điều kiện của người Kurd

Xét trên phương diện nào đó, Thổ Nhĩ Kỳ - đồng minh của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - coi IS là công cụ để chống lại những tham vọng của người Kurd. Biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria được sử dụng làm điểm trung chuyển chính cho các chiến binh nước ngoài đang tiến xuống phía Nam, dù Ankara bác bỏ việc mình “nhắm mắt làm ngơ”. Thổ Nhĩ Kỳ cũng là nơi IS dùng để bán dầu ra “chợ đen” dưới những điều kiện khá mập mờ. Không ngạc nhiên khi những nỗ lực ban đầu của Mỹ nhằm khuyến khích Thổ Nhĩ Kỳ tham gia cuộc chiến chống IS đã không thành công.

Tất nhiên nỗ lực này có vẻ đã có hiệu quả hơn kể từ tháng 8 vừa qua, khi Washington đạt được một thỏa thuận với Ankara cho phép họ thực hiện các chiến dịch không kích tại Syria từ Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, trong cùng ngày thỏa thuận này được công bố, Thổ Nhĩ Kỳ đã lập tức tiến hành chiến dịch không kích chống các nhóm người Kurd có quan hệ với lực lượng chiến đấu hiệu quả duy nhất mà Mỹ đã tìm được cho đến nay - các binh sĩ Peshmerga. Một quan chức Mỹ đã cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ là kẻ lừa đảo, sử dụng thỏa thuận này làm vỏ bọc cho chiến dịch tấn công cộng đồng người Kurd ở Bắc Iraq.

Dĩ nhiên người Kurd đang chiến đấu vì lợi ích của chính họ chứ không phải là vì Mỹ. Giấc mộng của người Kurd về một dân tộc vượt ra ngoài liên minh phía Bắc Baghdad chính là mối đe dọa đối với bất cứ hy vọng nào của Mỹ về một Iraq thống nhất, cũng như với Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Sự hỗ trợ của người Kurd chống IS sẽ đi kèm một cái giá: đó là những tham vọng dân tộc của người Kurd, vốn bị phủ nhận kể từ khi kết thúc Chiến tranh Thế giới I, sẽ được đưa ra cùng với bất cứ nghị quyết nào về Syria. Và đây là một đòi hỏi quá cao về ngoại giao.

Suy giảm ảnh hưởng

Tại Iraq, cuộc chiến chống IS của Mỹ đồng nghĩa với việc Washington phải chấp nhận vị thế dẫn đầu của Iran, chấp nhận triển khai các chiến dịch đặc biệt và vũ khí ở một đất nước mà chỉ vài năm về trước, binh sĩ Mỹ đã từng hy sinh vì mục tiêu “bảo vệ”. Ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Iran cũng kéo theo việc Mỹ phải chấp nhận các lực lượng dân quân người Shiite trên thực địa, sau khi quân đội Iraq bị IS đánh đuổi. Sẽ rất khó để kiềm chế sự gia tăng ảnh hưởng của Iran trong khu vực; chẳng hạn Mỹ đã phải mời Iran tham gia vòng đàm phán hòa bình mới về Syria. Điều đó đã mang lại cho Iran quyền lên tiếng trong việc giải quyết vấn đề Syria, và Iran thì ủng hộ ông Assad.

Ngoài ra, Nga với chiến dịch chống IS tròn một tháng qua, đã nhanh chóng tái thiết lập vị thế cường quốc quân sự của mình ngay giữa Trung Đông. Cho đến nay, Mỹ đã có thể tương đối yên tâm khi không nước nào có sức mạnh quân sự đủ để thách thức các bước đi của Mỹ trong khu vực. Tuy nhiên, giờ đây, bất cứ sự thay đổi nào ở Syria lại phụ thuộc vào quyền phủ quyết của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Với quyền đó, ông Putin đã có các cuộc mặc cả ngoại giao mới để có thể giải quyết một số vấn đề ở các địa bàn khác trên thế giới.

Thực tế cho thấy IS vẫn đang rất mạnh và việc đánh bại nhóm khủng bố này không đơn giản là chỉ cần một chiến lược khu vực. Việc Mỹ tăng cường can thiệp quân sự để giải quyết vấn đề này dường như không thể giảm bớt những xáo trộn, hoặc cải thiện những thách thức về chính sách đối ngoại. Đây là bước đi mà Mỹ sẽ phải trả giá rất đắt nhưng những hy vọng chiến thắng thì quá nhỏ nhoi.

Minh Nguyễn