Ataturk - Nhà cải cách triệt để

Khai sinh nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại 

Theo Chủ tịch HĐQT AlphaBooks Nguyễn Cảnh Bình, Ataturk - Người khai sinh nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại dày 800 trang, là một công trình mang tính lịch sử, văn hóa đồ sộ. Nó không chỉ miêu tả đầy đủ chân dung của người kiến tạo quốc gia vĩ đại, từ thời tuổi trẻ đến hành trình lãnh đạo đất nước của Mustafa Kemal Ataturk, người được coi là một trong những chính khách quan trọng nhất của thế kỷ XX. Ông góp phần lớn vào công cuộc thiết lập và định hình Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ và là một nhà cải cách triệt để theo phương Tây với mục đích đưa quốc gia vươn lên ngang hàng những nước giàu có nhất thế giới vốn vẫn nằm ở phương Tây.

Tại buổi ra mắt sách do AlphaBooks tổ chức sáng 10.9, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Thổ Nhĩ Kỳ tại Việt Nam Akif Ayhan nhận định, cuốn sách sơ lược văn hóa và lịch sử rực rỡ của đế chế Ottoman cũng như sự suy tàn của đế quốc này; đặc biệt là những quyết định quan trọng của Ataturk đã dẫn dắt Thổ Nhĩ Kỳ vượt qua khủng hoảng và phát triển thành một đất nước hiện đại như ngày nay. Trong 18 năm cầm quyền, Ataturk đã thực hiện những cải cách triệt để theo hướng áp dụng văn hóa hiện đại. Ông áp dụng hệ thống tư pháp mới, với các bộ quy định về luật thương mại, hàng hải và tội phạm dựa trên luật dân sự Thụy Sĩ và luật hình sự Italy…

Năm 1928, ông tiếp tục áp dụng chữ cái Latin thay thế chữ viết Ảrập - Ba Tư. Từ thời ông, phụ nữ có quyền bầu cử và tham gia công quyền. Ông đã đi khắp đất nước để thuyết phục người dân thay đổi. Đại sứ Akif Ayhan chia sẻ: “Hình ảnh Ataturk, xuất thân từ một sĩ quan quân đội đến khi là một chính khách và sau này là Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ với nhiều quyết sách tiến bộ khiến tôi liên tưởng đến tương đồng giữa Ataturk và Chủ tịch Hồ Chí Minh, giữa cuộc chiến tranh giải phóng đất nước của Thổ Nhĩ Kỳ và cuộc đấu tranh giành độc lập của Việt Nam. Hy vọng rằng, Ataturk - Người khai sinh nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại giúp độc giả tìm câu trả lời cho những thắc mắc về thế giới Hồi giáo và vai trò của đế chế Ottoman trong lịch sử và Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại. Qua đó, hiểu hơn vị lãnh tụ vĩ đại của nó đã được sinh thành và nuôi dưỡng, trở thành một huyền thoại như thế nào”.

Chân dung chân thực

Chưa từng có cuốn sách nào được xuất bản ở Việt Nam cho thấy một xã hội quân sự của thế giới Hồi giáo được thiết lập từ truyền thống đến hiện đại như thế nào; quá trình biến đổi từ một quốc gia mang nặng hệ tư tưởng Hồi giáo - và do đó trì hoãn sự phổ biến những kiến thức mới dựa trên nền tảng tư duy - thành một quốc gia thế tục, hiện đại theo hướng phương Tây ra sao. Tác giả Andrew Mango nhận định: “Ataturk từng có, và đến bây giờ vẫn có những người chống đối ở Thổ Nhĩ Kỳ. Những người theo Hồi giáo truyền thống nhìn thấy trong lý tưởng tiến bộ của ông hình ảnh một kẻ ngoại đạo phá hoại, họ tin ông bắt chước đám tà đạo. Nhưng lý tưởng của Ataturk đầy lạc quan và nhân đạo, dù việc hiện thực hóa lý tưởng nhiều khi không đạt được kết quả như mong muốn”.

Lột tả bức tranh rộng lớn của Thổ Nhĩ Kỳ qua cuộc đời một nhân vật, Ataturk - Người khai sinh nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại thật sự mang màu sắc của một cuốn tiểu thuyết, vừa chi tiết vừa đơn giản với lối văn chương trong sáng, giản dị mà rõ ràng. Những trang viết thể hiện góc nhìn đời thường, thân thương, khác xa so với những hình dung về một nhà lãnh đạo. Và điều quan trọng, “dù rất ngưỡng mộ Ataturk, Andrew Mango đã dựng nên một bức chân dung chân thực và khách quan về một nhà độc tài kiêu ngạo, độc đoán. Công trình cần mẫn suốt nhiều năm của ông vì thế đã tái hiện rõ ràng cuộc đời phức tạp của con người đã tạo nên Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại” - dịch giả Lê Đình Chi nói.

Hương Sen