Giảm chênh lệch giữa GDP và GRDP
Dự thảo Luật Thống kê (sửa đổi) mới nhất đã quy định giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổng cục Thống kê công bố số liệu thống kê về tổng sản phẩm trong cả nước và của địa phương. Quy định này được kỳ vọng sẽ giảm tình trạng chênh lệch ngày càng lớn giữa GDP và GRDP gây băn khoăn trong dư luận hiện nay.
Hiện nay, dư luận đang băn khoăn trước tình trạng số liệu tổng hợp giữa tổng sản phẩm trên địa bàn của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chênh lệch lớn so với số liệu tổng sản phẩm quốc nội của cả nước (GDP). Thực tế, trong hai năm 2010-2011, tốc độ tăng tổng sản phẩm địa phương (GRDP) của 63 tỉnh, thành đều trên hai con số, trong khi của cả nước lần lượt là 6,42% và 6,24%. Tình trạng này tiếp tục lặp lại từ năm 2012 đến nay. Trong năm 2014, đa số các tỉnh, thành phố đều công bố tốc độ tăng GRDP của mình xấp xỉ 10%, trong khi, con số tăng trưởng của cả nước được bổ sung mới nhất cũng chỉ 5,98% (báo cáo với QH tại Kỳ họp thứ Tám thì chỉ là 5,7%). Tính toán lại con số này ở 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, thì Tổng cục Thống kê phát hiện, chỉ có 13 địa phương tính toán gần sát thực tế, nhiều nơi phải hạ xuống tới 5-6% so với con số được họ đưa ra, chỉ có một tỉnh đưa ra con số tăng trưởng GRDP thấp hơn con số thực tế.
Tình trạng này có nguyên nhân do các địa phương tính trùng kết quả sản xuất, kinh doanh của nhau, và trùng với kết quả của các ngành, lĩnh vực. Ví dụ như, về nguyên tắc, kết quả sản xuất, kinh doanh của một nhà máy đóng trên địa bàn địa phương khác của các tập đoàn, tổng công ty có trụ sở tại TP Hồ Chí Minh hay TP Hà Nội thì sẽ không được tính là của nhà máy này, mà tính gộp vào kết quả của tập đoàn, tổng công ty. Tuy nhiên, các địa phương vẫn đưa kết quả sản xuất, kinh doanh của nhà máy này vào để tính GRDP của mình. Trong khi, con số này cũng được tính vào kết quả tăng trưởng của ngành, lĩnh vực. Ngoài ra, một chi tiết máy được sản xuất ở địa phương A, nhưng khi chuyển đến để lắp ráp tại địa phương B thì vẫn được tính vào GRDP của địa phương B, dù đã được đưa vào GRDP của nơi sản xuất ra.
 Nguồn: ITN |
Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ cũng vừa phê duyệt Đề án đổi mới quy trình biên soạn số liệu GRDP trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trong Đề án này, các địa phương chỉ tự tính GRDP trong năm 2015. Từ năm 2016 trở đi Tổng cục Thống kê sẽ trực tiếp biên soạn và công bố chỉ tiêu GRDP. Nhưng để bảo đảm tính kịp thời và liên tục của số liệu thống kê, trong năm 2016 và 2017, Tổng cục Thống kê và các cục thống kê cấp tỉnh cùng biên soạn số liệu GRDP. Từ năm 2018 trở đi, các cục thống kê cấp tỉnh không trực tiếp biên soạn số liệu GRDP.
Các địa phương thường có tâm lý muốn mình có thành tích ít nhất là ngang bằng các địa phương trong khu vực, hoặc bằng với thành tích của cả nước. Tuy nhiên, vấn đề không phải thấp hơn hay cao hơn, mà con số GRDP phản ánh chính xác tiềm năng thực chất của địa phương, để có thể đưa ra phương hướng phát triển đúng. Và cũng cần lưu ý là căn bệnh này không chỉ có ở các địa phương, mà còn có ở các bộ, ngành, và ngay ở Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước. Do đó, không chỉ là thay đổi cách thống kê con số tổng sản phẩm của cả nước và của các địa phương, mà cần thay đổi ở nhiều con số thống kê khác, để phản ánh chuẩn xác hơn năng lực quản lý, điều hành.