Hà Nội trong dòng chảy đô thị

Phan Anh• 19/03/2015 08:35

Là giảng viên chuyên ngành phát triển đô thị tại Đức, từng làm việc và nghiên cứu nhiều năm tại Hà Nội, Ts Michael Waibl nhận định, Hà Nội chỉ có thể xác lập vị trí trước những thách thức của dòng chảy đô thị nếu giữ được di sản văn hóa và kiến trúc phong phú của mình.

Nằm trong dự án hợp tác với Viện Goethe nhằm hiển thị góc nhìn từ không gian và xã hội những thay đổi trong thời gian gần đây cũng như mong muốn góp phần tạo dựng sự bền vững cho đô thị Hà Nội, cuốn sách ảnh Hà Nội Capital City do Ts Michael Waibl chủ biên, có sự tham gia của nhiều kiến trúc sư, nhiếp ảnh gia trong và ngoài nước, minh họa lịch sử và quá trình phát triển của TP Hà Nội. Dày 300 trang với hơn 600 ảnh, sách được chia thành 6 chương: Thủ đô nhìn từ trên cao; Thay đổi qua thời gian; Kiến trúc và nhà cửa; Dân cư trong đại đô thị; Giao thông trong đại đô thị; và Linh hồn của đại đô thị. Theo Viện trưởng Viện Goethe Hà Nội Almuth Meyer - Zollitsch: Hà Nội Capital City là một cuộc dạo chơi đầy mê hoặc, xuyên qua Hà Nội để nhận được các góc nhìn cực kỳ riêng biệt - từ ảnh chụp từ trên cao cho đến chân dung. Nhiều mặt bích khác nhau hợp thành bức tranh Hà Nội và tạo ra nguồn năng lượng dào dạt, thúc đẩy TP tiến tới nghìn năm kế tiếp.
Nếu cách đây khoảng 20 năm, Hà Nội vẫn gắn với sự cổ kính và trầm lắng của một thành phố ngàn năm văn hiến, thì nay quá trình đô thị hóa khiến Hà Nội thay đổi ít nhiều, năng động và đa dạng hơn. Đó là những khoảng không gian mang tính chất phối kết hợp, pha trộn giữa đô thị và làng xã, nổi lên là sự đối lập rõ rệt giữa nhà cao tầng và nhà theo kiểu truyền thống. Song, với những người từng một lần đặt chân đến mảnh đất này, đâu đó còn nhiều di sản kiến trúc được lưu giữ. Ví như ngay giữa trung tâm, phố cổ vẫn luôn là linh hồn của Thủ đô hay chính là hồn phố của đại đô thị Hà Nội. Nữ nhiếp ảnh gia Đức Astrid Schulz cho rằng: người ta yêu Hà Nội vì những giá trị truyền thống và sự gắn kết sâu sắc này với văn hóa Việt. Khi hỏi người Hà Nội đâu là điểm đến yêu thích của họ, Astrid Schulz thường được nghe nhắc đến những hồ nước. Thế hệ trước thích vẻ đẹp của hồ Hoàn Kiếm, nhiều người thường đi dạo, ngồi hóng mát và trò chuyện bên tách trà. Thế hệ trẻ có vẻ thích hồ Tây, thích đạp xe quanh hồ thưởng thức không khí trong lành.

Hà Nội trong tâm trí nhiếp ảnh gia Nguyễn Thế Sơn khác với TP Hồ Chí Minh - thành phố trẻ. Hà Nội có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời. “Đối với tôi, Hà Nội giống như một cơ thể sống, rất đẹp nhưng cũng luôn phải thay đổi hình dạng qua suốt hành trình biến thiên của thời cuộc. Hà Nội là nơi mà ở đó các lớp thời gian, lớp lịch sử cứ xuất hiện rồi chồng đè lên nhau. Nhìn vào những dấu hiệu đứt gãy, những âm hưởng sót lại của một Hà Nội xưa pha trộn với các biểu tượng, hình ảnh của thời đại mới khiến tôi có cảm giác như đang lần đọc các lớp lịch sử của đô thị. Vì vậy, tôi nghĩ Hà Nội giống như một bảo tàng sống, lưu giữ đầy đủ cả ký ức của quá khứ và nhịp sống của hiện tại đang đổi thay từng ngày từng giờ”.

Với hơn một nghìn năm tuổi, có thể tìm thấy ở Hà Nội dấu ấn về mọi giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Đặc biệt, khi đặt cạnh các thành phố lớn khác ở Đông Nam Á với đường cao tốc nội đô và những khoảng bê tông xám nặng nề, thì Hà Nội luôn toát lên đặc trưng, với nhiều quảng trường và công viên lớn nhỏ, những con đường rợp bóng cây xanh, những khu dân cư sống động và những dòng xe bất tận. Tuy nhiên, theo Ts Michael Waibl, trước những thách thức hiện hữu của dòng chảy đô thị, Hà Nội đang ở ngã ba đường. Hà Nội chỉ có thể xác lập vị trí nếu giữ được di sản văn hóa và kiến trúc phong phú của mình.  

Phan Anh