Báo cáo của CIA - vũ khí của cuộc đấu chính trị

Theo bản báo cáo dài 480 trang do Thượng viện công bố, sau các vụ tấn công khủng bố ngày 11.9.2001, CIA đã tiến hành một chiến dịch bắt giữ, thẩm vấn và tra tấn bằng các biện pháp cực kỳ tàn bạo đối với những đối tượng tình nghi thuộc mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda. Dưới thời chính quyền của Tổng thống Cộng hòa George W. Bush, CIA đã bí mật tiến hành chiến dịch chống al-Qaeda mang tên Đầu hàng, giam giữ, thẩm vấn, theo đó đã giam giữ khoảng 100 nghi phạm khủng bố tại những địa điểm đen, ám chỉ các căn cứ và nhà tù bí mật, bên ngoài lãnh thổ nước Mỹ như ở Afghanistan, Ba Lan, Romania và Thái Lan... Những đối tượng này đã bị tra khảo bằng các hình thức hết sức tàn bạo và dã man, trong đó có việc trấn nước, đánh đập, giam ở ngoài trời giá lạnh và không cho ngủ... CIA đã giấu diếm và lừa dối cả chính quyền của Tổng thống Barack Obama và Quốc hội về các hành động này.

Bản báo cáo trên được công bố sau nhiều tháng tranh cãi về lợi - hại của những tiết lộ này. Bộ Tư pháp Mỹ năm 2012 đã tiến hành điều tra về chương trình bí mật trên của CIA nhưng không có đối tượng nào bị truy tố hình sự, khiến các tổ chức dân quyền phản ứng mạnh. Tổng thống Obama, người chấm dứt chương trình bí mật trên đây của CIA năm 2009 khi lên cầm quyền, tuyên bố ủng hộ việc công bố bản báo cáo trên đây. Tuy nhiên, một số Thượng nghị sỹ của đảng Cộng hòa vẫn ra sức bao biện cho chương trình của CIA, cho rằng chính những biện pháp tra tấn tàn bạo đã mang đến những thông tin giúp tìm ra nơi ẩn náu để tiêu diệt được trùm khủng bố Osamar bin Laden. Nhiều Thượng nghị sĩ của đảng Cộng hòa trong Ủy ban Tình báo Thượng viện đã ra tuyên bố chung chỉ trích việc công bố bản báo cáo, cho rằng nó sẽ chỉ mang lại những hậu quả nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Bản báo cáo đầy đủ dài 6.000 trang, do Ủy ban Tình báo của Thượng viện soạn thảo trong nhiều năm qua, đã được đưa vào diện tài liệu mật.

Với nội dung trên, bản báo cáo đã dấy lên làn sóng phản đối của cộng đồng quốc tế, lên án Mỹ vi phạm nhân quyền và đòi xét xử những đối tượng đã vi phạm luật quốc tế. Liên hợp quốc (LHQ) và nhiều quốc gia, trong đó bao gồm cả những nước được xem là đồng minh thân cận của Washington, đã lên tiếng.

LHQ và các tổ chức nhân quyền đã kêu gọi khởi tố các quan chức Mỹ dính líu vào chương trình này trong khoảng thời gian từ 2001-2007. Song việc khởi tố các thành viên dưới thời chính quyền Bush là điều khó xảy ra - Bộ Tư pháp Mỹ đã mở hai cuộc điều tra về nghi án bạc đãi tù nhân nhưng không thể thu thập đủ chứng cứ.

Tuy nhiên, có câu hỏi đặt ra là: tại sao bản báo cáo - thậm chí chỉ một phần lại được công bố chính vào lúc này? Dễ thấy là phải tìm nguyên nhân trong chính trị nội bộ Mỹ. Sau cuộc bầu cử  Quốc hội giữa nhiệm kỳ vừa qua, đảng Dân chủ của Tổng thống Obama mất toàn bộ quyền kiểm soát quốc hội lưỡng viện về tay Cộng hòa. Trong khi đó, cựu Tổng thống George W.Bush- còn gọi là Bush con, mà nhiệm kỳ tổng thống diễn ra chính trong thời gian dành riêng trong bản báo cáo về tra tấn, thì lại là đảng viên Cộng hòa.  Đối tượng hướng tới của bản báo cáo này rõ ràng không nằm ngoài đảng các con Voi (biểu tượng của Cộng hòa).

Bản báo cáo này không phải là trường hợp đầu tiên khi những nghiên cứu điều tra được sử dụng trong cuộc đấu đá mâu thuẫn chính trị của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa. Trong những năm 70 của thế kỷ trước, dưới thời Tổng thống Cộng hòa Richard Nixon cũng đã từng có chuyện như vậy. Khi đó đảng Dân chủ đã tiến hành cuộc điều tra quy mô lớn nhắm vào CIA. Đó là Ủy ban của Thượng nghị sĩ Church năm 1975 và Ủy ban Pike vào năm 1977, phanh phui những hành động xấu xa mà CIA đã thực hiện. Tiếp theo, là nghe trộm, bẻ mã khóa, ám hại người ở nước ngoài. Kể từ thời điểm đó, CIA thoát ra khỏi vùng kiểm soát của xã hội. Khuyến nghị của Ủy ban Church khi đó được dùng như cú hích để thông qua đạo luật đặc biệt về giám sát tình báo. Nhưng sau các cuộc tấn công khủng bố ngày 11.9, công việc của ủy ban này hứng chịu chỉ trích vì hạn chế năng lực của CIA trong lĩnh vực tình báo.

Thành An