Năm 2050, đàn ông Việt Nam có nguy cơ ế vợ

Năm 2000, tỷ số giới tính khi sinh của nước ta vẫn còn ở mức 106,2 bé trai so với 100 bé gái. Đến năm 2008, tỷ số này tăng lên 112,1. Năm 2009, theo kết quả Tổng điều tra Dân số và Nhà ở, tỷ số giới tính khi sinh có giảm xuống 110,6 rồi lại tiếp tục tăng trong các năm tiếp theo. Năm 2013, tỷ số này tăng lên 113,8 và từ đầu năm đến nay chưa có dấu hiệu giảm, thậm chí diễn biến phức tạp.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến, sự phát triển của khoa học kỹ thuật có thể giúp biết giới tính thai nhi nhưng đây không phải là lý do chính dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới. Bằng chứng là khoa học kỹ thuật ở miền Nam phát triển không kém miền Bắc, thậm chí một số mặt còn vượt, nhưng mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu ở miền Bắc, đặc biệt là ở đồng bằng sông Hồng. Người miền Nam quan niệm con nào cũng là con, miễn khỏe mạnh, người miền Bắc lại thích con trai. Do đó, sự mất cân bằng giới tính khi sinh xét đến cùng vẫn là xuất phát từ tư tưởng trọng nam, khinh nữ.

Các chuyên gia dân số cho rằng, mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ ảnh hưởng tới cấu trúc dân số trong tương lai, dẫn tới việc dư thừa nam giới. Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cảnh báo, nếu chúng ta không giải quyết quyết liệt vấn đề này, khoảng 15 – 20 năm nữa, Việt Nam sẽ phải đối mặt với thực tế dư thừa khoảng 2,3 – 4,3 triệu nam giới không có cơ hội kết hôn. Hậu quả về lâu dài rất nghiêm trọng: việc thiếu phụ nữ sẽ làm gia tăng áp lực buộc các em gái phải kết hôn sớm hơn và có thể bỏ học để lập gia đình. Có thể sẽ có sự gia tăng về nhu cầu mại dâm, dẫn đến việc gia tăng tệ nạn buôn bán phụ nữ. 

Thời gian qua, ngành Dân số, Y tế đã có nhiều nỗ lực trong việc triển khai các biện pháp nhằm giảm sự gia tăng tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh. Tuy nhiên, các biện pháp can thiệp mới chú trọng về kỹ thuật, cấm siêu âm chẩn đoán giới tính, cấm phá thai lựa chọn giới tính..., tính khả thi không cao và hiệu quả chưa rõ ràng. Vẫn tồn tại nhiều cơ sở có dịch vụ chuẩn đoán giới tính khi sinh, nhưng đến nay cơ quan chức năng mới xử lý  được 2 trường hợp ở Hưng Yên và 2 trường hợp ở Kiên Giang.

Biện pháp căn bản nhất vẫn là thay đổi được quan niệm, tư tưởng của người dân về giới, ông Tiến nói. Ngành y tế, dân số đã và đang gia tăng tuyên truyền về hệ lụy mất cân bằng giới tính khi sinh, nỗ lực thay đổi suy nghĩ truyền thống về giới của người dân cũng như đẩy mạnh thực thi pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Y tế cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường hơn nữa cơ chế phối hợp liên ngành và thúc đẩy sự tham gia của các tổ chức xã hội; trong đó, bao gồm cả những nỗ lực nhằm giải quyết phân biệt đối xử đối với phụ nữ và trẻ em gái, vốn đã ăn sâu bám rễ và là nguyên nhân chính dẫn đến lựa chọn giới tính trước khi sinh.

Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam Arthur Erken cho biết, châu Á đang thiếu hụt tới 117 triệu phụ nữ do mất cân bằng giới tính khi sinh, một trong những hậu quả của tình trạng phân biệt giới. Việt Nam không phải là quốc gia đầu tiên đối mặt với vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh nhưng sự thật là thách thức này rất rõ ràng và đang ngày càng tăng lên. Do đó, giải pháp không phải là tập trung vào giải quyết hiện tượng, mà  cần được giải quyết trong bối cảnh rộng lớn của phát triển kinh tế, xã hội và quyền con người để xóa bỏ bất bình đẳng giới, đảm bảo nhân phẩm và các quyền con người của mỗi cá nhân, phụ nữ, trẻ em. Tuy nhiên, nếu chỉ có phụ nữ thì không thể giải quyết được vấn đề, mà cần có sự hợp tác giữa nam giới trên tinh thần quan hệ đối tác. Nam giới cần phải được khuyến khích để trở thành những tác nhân thay đổi văn hóa - xã hội, ông Erken nói.

Nguyễn Thúy