Chạm tới nhân cách và tuyên ngôn của Beethoven
Beethovenfest 2014 đang diễn ra tại Bonn, Đức, giới thiệu toàn bộ 9 bản giao hưởng của Beethoven trong 4 đêm nhạc liên tiếp. Nhạc trưởng nổi tiếng của Latvia Andris Nelsons chỉ huy cả 4 đêm nhạc này. Andris Nelsons cho rằng đây là cách tốt nhất để đến được với nhân cách và tuyên ngôn của Beethoven với thế giới.
- Anh là một nhạc trưởng bận rộn, liên tục di chuyển giữa các châu lục, biểu diễn cùng nhiều dàn nhạc và với nhạc mục đa dạng. Làm thế nào anh có thể thay đổi từ nhạc của Wagner sang Strauss rồi Beethoven?
- Tất cả các nhà soạn nhạc sau này đều bị ảnh hưởng bởi Beethoven, ngay khi ông ấy vẫn còn sống, cả về nhân cách và âm nhạc. Ông được coi là cha đẻ của nhiều thế hệ nhà soạn nhạc. Bạn có thể nhìn thấy mối liên hệ giữa Beethoven với Brahms, Wagner, Strauss, Mahler... Vì vậy, không khó để thay đổi. âm nhạc nói với bạn một cách mạnh mẽ rằng, chuyển đổi cảm xúc thật dễ dàng.
- Theo anh, Beethoven là người cổ điển hay cách mạng?
- Beethoven là một người cách mạng. Ông viết nhạc theo nhiệm vụ nhưng không bao giờ gọt dũa nó cho sự kiện cụ thể. Ông là người đấu tranh không mệt mỏi, luôn tiên phong. Hoàn cảnh cá nhân của ông cũng vậy, bắt đầu với người cha nghiện rượu, rồi số phận riêng và các vấn đề sức khỏe, mất khả năng thính giác...
Tôi luôn xem Beethoven bị ảnh hưởng bởi Haydn. Tuy nhiên, ông là người khởi xướng một cuộc cách mạng, không chỉ là sự khác biệt mà còn bởi ông sống trong kỷ nguyên cách mạng. Nhưng âm nhạc của ông vượt qua giai đoạn đặc biệt đó. Bản giao hưởng số 9 mang tính toàn cầu. Ngay như bản giao hưởng số 1 cũng khác: ông bắt đầu bằng sự nghịch tai, dùng những khúc nhạc scherzo mạnh mẽ ở phần 3 thay vì nhạc minuet, chứng minh ông luôn đi theo hướng riêng.
âm nhạc của Beethoven trung thực và tinh khiết. Ông không bao giờ giả vờ với bất cứ ai. Điều này cũng đúng với những khoảnh khắc hân hoan trong âm nhạc của ông. Ông phải chịu đựng quá nhiều trong cuộc sống cá nhân, và nếu nhìn vào những bức chân dung của Beethoven, bạn sẽ thấy ông không có vẻ bề ngoài đặc biệt hấp dẫn. Nhưng những lời ca trữ tình của ông đến từ trái tim, không nhằm làm vui ai đó mà đơn giản trung thực với chính cảm xúc của ông. Ví dụ, bản giao hưởng số 5, lấy cảm hứng từ thiên nhiên, nhưng đó chỉ là ẩn dụ. Cơn bão trong bản giao hưởng thực sự là những sóng gió trong cuộc đời ông. Còn trong bản giao hưởng số 9, phần 3, âm nhạc thân tình nhất, cảm thấy Beethoven mở lòng mình hoàn toàn. Bạn gần như có thể chạm được vào tâm hồn của ông, giống như ông đang trao số phận của mình vào tay Chúa. Chỉ nghĩ như thế thôi, mắt bạn đã ngấn lệ.
Thật ngạc nhiên khi biết một nhà soạn nhạc không nghe thấy gì! Tôi nghĩ, Beethoven nói chuyện với mọi người theo nhiều cách khác nhau.
| Sinh tại Riga, Latvia, 24 tuổi Andris Nelsons đã trở thành chỉ huy chính của Dàn nhạc quốc gia Latvia. Từ năm 2006 - 2009, anh là chỉ huy chính của Dàn nhạc thính phòng Tây Bắc Đức tại Herford và năm 2008 bắt đầu đảm nhiệm vị trí giám đốc âm nhạc tại Dàn nhạc giao hưởng Birmingham. Từ mùa biểu diễn năm nay, Nelsons sẽ là chỉ huy chính của Dàn nhạc giao hưởng Boston, trong 5 năm. |
- Anh chỉ huy Dàn nhạc giao hưởng Birmingham trình diễn các bản giao hưởng của Beethoven tại Bonn…
- Tôi cảm thấy may mắn và có phần lo lắng. Dàn nhạc giao hưởng Birmingham cho tôi cảm giác thân thuộc như gia đình. Tôi là giám đốc âm nhạc ở đó và tôi nghĩ tôi hiểu họ. Tôi tôn trọng, yêu mến họ và cũng cảm nhận được họ tôn trọng tôi. Thật thú vị và vinh dự khi được biểu diễn các bản giao hưởng ở Bonn, nơi nhà soạn nhạc chào đời. Đặc biệt hơn, đó là hành trình thú vị qua các bản giao hưởng của Beethoven cùng dàn nhạc Birmingham. Tôi đã rất khó khăn khi quyết định rời dàn nhạc, năm tới là năm cuối cùng của tôi với Birmingham trong vai trò giám đốc âm nhạc. Nhưng với những gì họ đã đạt được với các tiền nhiệm của tôi, Simon Rattle và Sakari Oramo, tôi chắc chắn họ sẽ luôn như vậy.
- Thách thức cũng như thành quả khi biểu diễn toàn bộ các bản giao hưởng của Beethoven là gì?
- Bất kỳ nhạc trưởng nào cũng mơ ước có cơ hội biểu diễn toàn bộ nhạc mục này. Beethoven tất nhiên vẫn là một trong những nhà soạn nhạc được biểu diễn thường xuyên nhất hiện nay. Nhưng biểu diễn toàn bộ các bản giao hưởng của ông, theo trật tự thời gian, sẽ thấy chúng phát triển và thay đổi thế nào, và đó là một đặc ân. Lại còn được biểu diễn với dàn nhạc của mình tại Bonn thì đó quả là giấc mơ trở thành hiện thực.
Đây mới chỉ là lần thứ 2 tôi có vinh hạnh này. Đó là thử thách lớn. Nhưng tôi hiểu rằng đây là cách tốt nhất để đến được với nhân cách và tuyên ngôn của Beethoven với thế giới.