Scotland vẽ lại bản đồ nước Anh?
Mối quan hệ nhiều duyên nợ giữa Anh và Scotland gắn với những cuộc chiến tàn bạo thời Trung Cổ, các cuộc hôn nhân hoàng tộc cùng nhiều thế kỷ tìm kiếm một sự thống nhất chính trị và xã hội, giờ đây lại trở nên nóng hơn bao giờ hết khi cuộc trưng cầu dân ý để chia tay Liên hiệp Anh của Scotland đang đến gần.
Ngày 18.9 tới, cử tri Scotland sẽ bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý về yêu cầu độc lập cho mình, hiện thuộc Vương quốc Anh. Bản đồ nước Anh có khả năng thay đổi nếu như có “50% + 1” cử tri Scotland trả lời “Đồng ý”. Theo một số nhà phân tích, cử tri England và Wales, cũng như các chính đảng Anh sẽ tìm cách tác động để cử tri Scotland nói “Không” với kế hoạch độc lập này. Tuy nhiên, các cuộc thăm dò dư luận mới nhất cho thấy tỷ lệ cử tri ủng hộ độc lập và phản đối độc lập gần như ngang bằng nhau với tỷ lệ tương ứng là 51% và 49%. Báo giới quốc tế nhận định đây là lần đầu tiên số người ủng hộ một nước Scotland độc lập chiếm đa số trong các cuộc thăm dò dư luận. Nhật báo Le Figaro cho rằng Nữ hoàng Anh Elizabeth II chắc hẳn sẽ rất lo lắng và không khỏi “hoang mang” trước viễn cảnh vương quốc của bà bị tan vỡ khi “làn gió hoảng loạn đang thổi ở London”. Trong khi đó, tờ Libération cũng có chung cách nhìn trong bài viết “Người Scotland làm vương quốc chấn động”.
 Nguồn: Telegraph |
Ông Brown, cựu Thủ tướng Công đảng, bản thân là người Scotland, đã thảo ra một lộ trình, bao gồm một cuộc lấy ý kiến rộng lớn vào cuối tháng 10, công bố rộng rãi các nội dung được thảo luận kể từ cuối tháng 11 và cuối cùng là một dự thảo luật được hoàn chỉnh vào tháng 1.2015. Lộ trình này cho phép các nghị sỹ chiến thắng trong kỳ bầu cử tháng 5.2015 bỏ phiếu thông qua luật này. Cựu chính khách này cũng hứa hẹn về một sự chuyển giao quyền lực trong lĩnh vực ngân sách công, thuế và các phúc lợi xã hội tại 12 lĩnh vực khác nhau, như giao thông, cơ sở hạ tầng hay việc làm. Cựu lãnh đạo đảng Lao Động cho rằng các đề nghị này gần nhất với mô hình Nhà nước Liên bang.
Một trong câu hỏi cử tri Scotland quan tâm là tình hình sẽ tốt hơn hay tệ đi cùng các sự lựa chọn có hoặc không. Với một Scotland độc lập, chính quyền có thể có “những đòn bẩy quyền lực” - thuế, chi tiêu và điều tiết. Báo cáo của chính phủ Scotland đề ra cách họ muốn sử dụng những điều này. Một trong số đó có thể là cắt thuế lợi tức - thuế doanh nghiệp - thấp hơn các nơi còn lại ở Anh. Điều này có thể khiến Scotland trở thành địa điểm thu hút làm ăn. Bộ trưởng Tài chính Scotland John Swinney cũng nói ông muốn vay thêm hàng tỷ bảng trong những năm đầu độc lập, nhiều hơn con số mà Bộ trưởng Tài chính Anh, George Osborne đặt ra trong kế hoạch của chính phủ.
Edinbourg tính toán rằng, “mỗi người Scotland sẽ được thêm 1.000 bảng Anh” sau 15 năm. Điều này cần đến thúc đẩy hiệu quả sản xuất, có thêm người nhập cư và dùng chính sách chăm sóc trẻ em rộng rãi hơn để khuyến khích phụ nữ làm việc. Một số người khác ủng hộ độc lập thì muốn thấy có thay đổi căn bản hơn, thường là tập trung vào các vấn đề xã hội hơn tăng trưởng - chẳng hạn như thu nhập bình đẳng hơn và hệ thống phúc lợi rộng rãi hơn.
Tuy nhiên, những người không ủng hộ độc lập thì nhấn mạnh gia tăng chi phí và những khó khăn cho các doanh nghiệp giao thương buôn bán qua biên giới và họ cảnh báo điều này có thể cản trở tăng trưởng. Cụ thể là, họ cảnh báo việc thiếu chắc chắn trong vấn đề tiền tệ trong tương lai, về tài chính công và chi phí vay nợ, việc thâm nhập vào thị trường châu Âu; và nói điều này có thể dẫn tới việc các doanh nghiệp ít tự tin hơn và giảm mong muốn cam kết và đầu tư ở Scotland. Thậm chí cả khi dùng cùng một loại tiền tệ, biên giới có thể ức chế giao thương. Chiến dịch này cũng đưa ra lợi ích của việc ở trong một thị trường Anh quốc rộng lớn hơn. Vậy, Scotland độc lập sẽ tốt hơn hay tệ đi?
Trên thực tế, chia tay hay ở lại, Scotland và Anh quốc vẫn sẽ ở chung trên một hòn đảo và những diễn biến tại một trong hai thể chế này đều sẽ tác động tới phần còn lại. Theo ông Chris Whatley, giáo sư lịch sử Scotland tại Đại học Dundee, Scotland hiện nay là một vùng đất chia rẽ và sự chia rẽ này sẽ sâu sắc hơn khi trở thành một nước độc lập, đặc biệt liên quan tới quan hệ với Anh quốc với tư cách là một nước láng giềng. Hơn nữa, tách khỏi Vương quốc Anh, Scotland sẽ là một phần yếu kém của châu Âu. Liên minh England và Scotland là một cuộc hôn nhân không có tình yêu, song là một lựa chọn đầy thực dụng của các bậc tiền nhân cách đây hơn 300 năm. Vì thế, bất kỳ sự thay đổi nào cũng cần được cân nhắc một cách thận trọng.