Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng

- Thưa Ông, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng được thực hiện nhiều năm qua, nhưng tại sao đến bây giờ Bộ KH và CN mới được giao ban hành Thông tư số 20 về lĩnh vực này?

- Giai đoạn từ 1997 - 2003 Bộ KHCN và MT trước đây (nay là Bộ KH và CN) đã ban hành 2 Quyết định, số 2019 và 491 quy định các yêu cầu kỹ thuật chung về nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng. Tuy nhiên, đến giai đoạn 2003 - 2005 Chính phủ ban hành Quyết định số 46 về quản lý xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa, theo đó toàn bộ việc nhập máy móc, thiết bị thực hiện theo Quyết định này. Từ năm 2006 đến nay, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị được thực hiện theo Nghị định số 12 quy định chi tiết và thi hành một số điều của Luật Thương mại. Theo đó quy định rõ cơ quan giúp Chính phủ làm việc này là Bộ Thương mại (nay là Bộ Công thương).

Qua thực tế, chúng tôi thấy có rất nhiều doanh nghiệp nhập khẩu các máy móc, thiết bị đã qua sử dụng gây hậu quả lớn về kinh tế như Vinashin, Vinalines... Do đó chúng tôi đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 187 thay thế Nghị định 12, giao cho Bộ KH và CN hướng dẫn việc nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng. Bộ KH và CN đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan xây dựng Thông tư đề nghị đề xuất các tiêu chí xem xét, đánh giá các máy móc, thiết bị đã qua sử dụng rồi mới ban hành Thông tư 20.

- Ông có thể cho biết rõ hơn, việc phối hợp giữa các đơn vị trong thẩm định máy móc, thiết bị đã qua sử dụng được thực hiện như thế nào?

- Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ KH và CN thống nhất quản lý về mặt công nghệ. Trên cơ sở các đề xuất của các bộ, ngành thì chất lượng các máy móc, thiết bị đã qua sử dụng ít nhất còn 80% so với chất lượng ban đầu và năm sản xuất (tính từ ngày sản xuất) của thiết bị có lĩnh vực là 3 năm và tối đa là 15 năm… Việc giám định được chất lượng còn lại của thiết bị trên 80% so với chất lượng ban đầu, được căn cứ theo Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa và theo Nghị định 132 hướng dẫn thi hành Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa. 

Đặc biệt, khi ban hành Thông tư số 20, Bộ KH và CN đã gửi công văn cho các bộ, ngành liên quan đề nghị thực hiện ngay việc chỉ định các tổ chức giám định chất lượng; đối với các tổ chức giám định nước ngoài phải đáp ứng các yêu cầu theo quy định của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa. Đồng thời, để bảo đảm đáp ứng nhu cầu giám định của các doanh nghiệp,  Bộ KH và CN đã giới thiệu 3 trung tâm chuyên ngành thực hiện việc giám định thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng thuộc Bộ KH và CN.

- Thưa Ông, theo quy định của Thông tư 20, việc nhập khẩu máy móc thiết bị đã qua sử dụng phải còn 80% so với chất lượng ban đầu và tuổi đời trung bình là 5 năm sử dụng. Tuy nhiên một số ý kiến cho rằng, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) thường xuyên nhập các thiết bị, dây chuyền đã hết hạn để thay thế. Vậy Bộ KH và CN có tính đến khó khăn các doanh nghiệp FDI sẽ vấp phải?

- Thông thường, đối với các máy móc, thiết bị đến thời điểm cần bảo trì, bảo dưỡng thay thế phụ tùng thì các hãng vẫn tiếp tục sản xuất chứ không dừng lại vào thời điểm sản xuất các máy móc thiết bị. Ví dụ máy móc, thiết bị đã sử dụng trên 7 năm, khi cần thay thế rất khó tìm phụ tùng sản xuất vào thời điểm đó, nhưng các phụ tùng, linh kiện đặc chủng vẫn được các hãng tiếp tục sản xuất. Do vậy, việc quy định 80% chất lượng so với ban đầu và số năm sản xuất là phù hợp. Tuy nhiên, trong trường hợp đặc biệt, Thông tư quy định máy móc, thiết bị phụ tùng bảo đảm chất lượng trên 80%, nhưng số năm không bảo đảm với năm sản xuất theo đúng yêu cầu đã được thay thế, được tân trang, sửa chữa thì Bộ KH và CN chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xem xét giải quyết.

- Thưa Ông, để xảy ra việc nhập khẩu máy móc, thiết bị công nghệ đã qua sử dụng như các thiết bị y tế gần đây gây bức xúc trong nhân dân, vai trò của Bộ KH và CN thế nào?

- Trong thời gian qua có một số máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ nhập khẩu không bảo đảm an toàn, yêu cầu về tiêu hao nhiên liệu, năng lượng và gây ô nhiễm môi trường, Bộ KH và CN đã đề xuất Thủ tướng ban hành Chỉ thị số 17 về tăng cường quản lý việc nhập khẩu máy móc, thiết bị đối với các doanh nghiệp, nhằm tránh biến nước ta thành bãi thải của máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ cũ, lạc hậu.

Theo quy định trên, việc doanh nghiệp nhập khẩu các thiết bị, cụ thể là thiết bị y tế là gian lận thương mại cần xử phạt nghiêm. Đặc biệt, trong Luật KH và CN sửa đổi đã quy định rõ công nghệ là tập hợp giải pháp, quy trình, bí quyết kỹ thuật có đi kèm hoặc không đi kèm công cụ, phương tiện dùng để biến đổi nguồn lực thành sản phẩm. Như vậy công nghệ được hiểu ở đây là hàng hóa, nhưng là hàng hóa vô hình có đi kèm với công cụ, phương tiện (máy móc, thiết bị) là hàng hóa hữu hình. Như tôi nói lúc đầu, theo sự phân công của Chính phủ, việc quản lý hàng hóa hữu hình thuộc trách nhiệm của Bộ Công thương, Bộ KH và CN chỉ quản lý hàng hóa vô hình.

- Vậy khi triển khai Thông tư 20, Bộ KH và CN có gặp khó khăn không?

- Trong quá trình xây dựng Thông tư, Bộ KH và CN đã tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành cũng như đại diện của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc chỉ định tổ chức giám định thực hiện ngay khi Thông tư có hiệu lực (ngày 1.9). Bộ KH và CN cũng đã gửi công văn đến các bộ, ngành đề nghị chỉ định các tổ chức giám định. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này vẫn chưa có bộ, ngành nào phối hợp với Bộ KH và CN trong việc chỉ định các tổ chức giám định. Việc nhập khẩu máy móc, thiết bị đã qua sử dụng đáp ứng yêu cầu tại Thông tư 20 vẫn tiếp tục được nhập khẩu, với điều kiện đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn, tiêu chuẩn khí thải, chất thải theo tiêu chuẩn môi trường của Việt Nam.

Chúng tôi lưu ý các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân khi nhập khẩu máy móc, thiết bị cần chú ý đến chất lượng, vì chất lượng là yêu cầu sống còn để bảo đảm tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường, tiếp đến là bảo đảm an toàn môi trường. Chúng tôi cũng mong muốn có được sự chia sẻ của cộng đồng doanh nghiệp để Việt Nam xây dựng được nền kinh tế với các ngành công nghiệp phát triển bền vững.

- Xin cám ơn Ông!

HÀ HỒNG <i>thực hiện</i>