Tư duy đa chiều thúc đẩy sáng tạo
Theo bà Anna Salaman, Bảo tàng nghệ thuật khoa học Marina Bay Sands (Singapore), tư duy đa chiều là mấu chốt thúc đẩy sáng tạo, là năng lực để sáng tạo. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, 95% trẻ em có tư duy đa chiều, nhưng tư duy ấy ngày càng giảm qua quá trình học tập.
Tại hội thảo Chính sách giáo dục ASEAN: Kỹ năng học tập chuyên sâu cho học sinh thế kỷ XXI vừa diễn ra tại Hà Nội, các chuyên gia cho rằng, trường học cần giúp học sinh trở thành người sáng tạo để có thể đưa ra những ý tưởng mới, giải quyết được các vấn đề của bản thân và thế giới. Sáng tạo cũng giúp học sinh tư duy và hành động hiệu quả hơn, góp phần tăng các kỹ năng nhận thức, kiểm soát bản thân, sự tập trung và chú ý, trí nhớ, sự tự tin…
Sáng tạo là quá trình nảy sinh những ý tưởng độc đáo, giá trị; là khả năng tìm ra những giải pháp mới hoặc cách thức diễn đạt mới cho một vấn đề, từ đó mang tới điều gì đó mới mẻ cho cá nhân và cho văn hóa. Theo bà Anna Salaman, Bảo tàng nghệ thuật khoa học Marina Bay Sands (Singapore), tư duy đa chiều là mấu chốt thúc đẩy sáng tạo, là năng lực để sáng tạo. Một trong những tấm gương điển hình là danh họa Leonardo da Vinci. Ông có tư duy hệ thống, nhận thấy tất cả các ngành đều có một điểm kết nối với nhau, nhờ đó đã đưa ra những ý tưởng vượt thời đại. Một nghiên cứu gần đây cho thấy, 95% trẻ em có tư duy đa chiều, nhưng tư duy ấy ngày càng giảm qua quá trình học tập. Thực tế, các nhà trường có thể nuôi dưỡng và khích lệ học sinh tư duy đa chiều bằng cách dạy các em tiếp cận liên ngành, phá bỏ rào cản của những lĩnh vực đơn lẻ. Đáng tiếc là ở các bậc học hiện nay, hướng tiếp cận liên ngành và tư duy đa chiều vẫn hạn chế.
 Nguồn: baomoi.com |
Theo bà Anna Salaman, các yếu tố thúc đẩy sự sáng tạo của học sinh, hay còn gọi là cửa ngõ cho sáng tạo gồm: chính sách, con người và môi trường, trong đó chính sách quốc gia, địa phương và của nhà trường sẽ quyết định mô hình giảng dạy. Về phía con người, cần có đội ngũ giáo viên. Môi trường để thúc đẩy sáng tạo gồm những điều kiện để học tập: khơi gợi học sinh khám phá, vui chơi, cách quan sát và sử dụng mới và mở; khích lệ thể nghiệm, dám mạo hiểm, coi thất bại là một phần của quá trình. Ở Anh, nhiều cơ quan có trách nhiệm quản lý và phát triển khả năng sáng tạo cho các nhà trường, Chính phủ cũng cam kết hỗ trợ sáng tạo. Nhờ đó, quốc gia này có khoảng 8.000 dự án về sáng tạo. Những người làm nghệ thuật, giáo viên đều tham gia thúc đẩy sáng tạo và trí tưởng tượng cho học sinh; trong đó các tổ chức nghệ thuật thường mời những nghệ sỹ hàng đầu làm việc với giáo viên nhằm giúp họ biết cách phát triển khả năng sáng tạo của học sinh…
Theo một số chuyên gia, ở Việt Nam, yếu tố con người là quan trọng nhất, cụ thể: giáo viên cần tạo ra môi trường sáng tạo cho học sinh. Nếu hoạt động này có kết quả tốt sẽ tác động đến gia đình, cộng đồng và nhà quản lý để thay đổi chính sách. Nhưng hiện nay, ở đa số trường học tại Việt Nam, giáo viên còn dạy theo hướng truyền thụ kiến thức, học sinh nghe, chép và học thuộc; học sinh thụ động, không có tư duy độc lập và sáng tạo... Do vậy, hạt nhân của sự sáng tạo phải là nhà trường, nhà trường là tổ chức sáng tạo, mỗi giáo viên là một nhân cách sáng tạo thì mới có được học sinh sáng tạo. Bà Nguyễn Quỳnh Nga, giáo viên Mỹ thuật, Trường tiểu học Ngọc Lâm (Hà Nội) cho rằng, cần thay đổi hình thức và phương pháp dạy học để học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập: khi dạy học cần chú trọng vai trò học sinh về cách học và tự học, tạo điều kiện để các em vận dụng kiến thức, kỹ năng áp dụng thực tế nhằm phát triển năng lực; giáo viên không dạy học một chiều theo cách truyền thụ kiến thức, kỹ năng mà chỉ tổ chức, định hướng, hỗ trợ học sinh học tập...
Hội thảo Chính sách giáo dục ASEAN: Kỹ năng học tập chuyên sâu cho học sinh thế kỷ XXI, do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Microsoft và Hội đồng Anh phối hợp tổ chức, nằm trong chuỗi hội thảo chính sách về Kỹ năng học tập chuyên sâu cho học sinh thế kỷ XXI, được tổ chức tại Việt Nam, Myanmar, Indonesia và Thái Lan từ tháng 8.2014 - 12.2015.