Picasso và khúc nhạc tình yêu bằng màu sắc

Trang Thanh Hiền• 11/08/2014 08:44

Nude, Green leaves and Bust (Khỏa thân, Lá xanh và Tượng) là một trong những họa phẩm không chỉ đắt giá nhất của nhà đấu giá Christie New York (106,5 triệu USD năm 2011), mà còn ghi nhận dấu ấn quan trọng trong cuộc đời nghệ thuật của Picasso; đồng thời làm nên giá trị riêng về chủ đề nude trong lịch sử hội họa.

Thoạt nhìn, dường như tác phẩm này không có gì đặc biệt so với phần lớn tác phẩm đồ sộ khác của Picasso, nhưng có lẽ câu chuyện ẩn chứa sau nó đã ghi dấu ấn sâu đậm trong cuộc đời ông. Một tấm rido căng ra làm hậu cảnh, trên bục là bức tượng chân dung mà người ta có thể dễ dàng hình dung rằng nó và nhân vật người mẫu nằm bên dưới là một. Thân hình trắng nõn nà, đầy tinh khiết bởi sự khép nép của những đường cong. Hai mảng màu ghi - xám vừa như níu lại vừa như che bớt một phần thân thể, đồng thời cũng tạo cảm giác về định kiến vắt ngang thân, thít ngang cổ đang tròng vào mối tình đầy bí ẩn của ông lúc đó với Marie - Therese Walter.

Nude, green and bust, sơn dầu khổ 162x130cm, hiện lưu giữ tại Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại Tate, New York

Có thể nói đây là bức tranh kế nối tác phẩm Khỏa thân trên ghế bành đen được Picasso vẽ ít tháng trước đó. Điểm khác biệt là bức tranh này phức tạp hơn và đưa thêm vào nhiều biểu tượng, để tạo ra những tầng nghĩa đa chiều. Nó đồng thời cho thấy ảnh hưởng đậm nét từ Mattise khi Picaso sử dụng nét đen để mô tả dường cong cơ thể hết sức khái quát, khác xa kiểu nét đen sắc nhọn của Avignon. Chính đường viền đen đã khiến cho màu hồng trên da thịt như nổi bật hơn. Và điều quan trọng hơn cả ở bức tranh này là cách chơi trội của Picasso. Người ta hiếm khi thấy một tác phẩm khỏa thân được vẽ ngang ở khoảng hẹp của một khuôn hình dọc. Sự chật hẹp đó vừa gây tức mắt người xem nhưng lại là thủ pháp tạo trọng tâm cho cái nhìn. Ở đó gợi lên sự liên tưởng sâu sắc đến các tác phẩm Vệ nữ ngủ kinh điển của hội họa phương Tây. Nhưng sự khác biệt là bức tranh chứa đựng thông điệp hoàn toàn mới. Nhìn sâu vào tranh, cái vệt ghi xám vắt ngang thân thể cô gái như hóa thành bóng hình của một nụ hôn đặt nhẹ lên nhánh cỏ ba lá ở nền hậu cảnh. Nụ hôn như hôn vào không gian một niềm trân trọng kín đáo của tình yêu và tuổi thanh tân.

Mặc dầu được vẽ rất nhanh, chỉ trong một ngày, nhưng bức tranh đã tạo nên điểm nhấn quan trọng trong chuỗi tác phẩm về tình yêu, nàng thơ và người tình của Picasso. Marie - Therese Walter - người tình của ông khi ấy mới 23 tuổi, trong khi Picasso đã ở độ tuổi trung niên. Dường như tình yêu nồng cháy, đầy lãng mạn đã diễn ra sau ngay phút gặp gỡ ban đầu. Tôi là Picasso! Em và tôi sẽ cùng nhau làm nên những chuyện lớn lao - câu nói đã trở nên nổi tiếng khi họa sỹ gặp Marie - Therese Walter bước ra khỏi ga tàu điện ngầm. Và thế là, những bức tranh về cô giữa hai cuộc thế chiến như thể làm mềm sự căng thẳng vào giai đoạn khốc liệt này. Chúng tạo nên những khúc nhạc bằng màu sắc đầy chất thơ cho một tình yêu, để lại cho đời những kiệt tác hội họa.

Trang Thanh Hiền