Từ bức ảnh gia đình
Sau gần một thập kỷ chuẩn bị, cuốn sách mới của nhà văn Mỹ gốc Hoa nổi tiếng Amy Tan được truyền cảm hứng bởi một bức ảnh cũ và quá khứ của gia đình bà.
Một trong những công lao của Amy Tan là bổ sung vào giá trị văn học Mỹ những giá trị của một nền văn hóa phương Đông vốn thâm trầm mà sâu sắc. Trong các tác phẩm được dịch ra hai mươi thứ tiếng với hàng chục triệu bản in, Amy Tan vẽ lên bức tranh cuộc sống luẩn quẩn của những phụ nữ thế hệ cũ - những người mà số phận đã đưa họ từ quê hương Trung Quốc đến định cư ở Mỹ, cũng như về sự thất vọng và những đam mê của con gái họ - những người được sinh ra trên đất Mỹ. Nhân vật trung tâm trong các sáng tác của văn sĩ 61 tuổi này chính là phụ nữ, nhất là trong vai trò mẹ và con gái, với những xung đột cảm xúc phức tạp. Cho nên, người đọc thuộc “phái yếu” dễ dàng tìm thấy tiếng lòng của mình trong mỗi đứa con tinh thần của Amy Tan.
 “Tôi cho rằng sách là sự cứu rỗi linh hồn tôi vì nó giúp tôi thoát khỏi sự đau khổ”. (Amy Tan) |
Tiểu thuyết mới Thung lũng ngỡ ngàng (The Valley of Amazement) đã có một thời gian thai nghén đặc biệt dài. Một phần là do bà đầu tư nghiên cứu lịch sử gia đình mình và thu hoạch một số thông tin đáng ngạc nhiên. Một phần nữa là do tác giả còn rẽ sang các dự án khác, trong đó có việc viết lời nhạc kịch cho vở opera trong cuốn sách trước đó.
Thung lũng ngỡ ngàng trở lại với chủ đề mà Amy Tan đã khai thác rất hiệu quả - các mối quan hệ, tập tục và văn hóa Trung Hoa. Không ngoa khi nói rằng bà là một trong những tiểu thuyết gia viết bằng tiếng Anh về chủ đề phương Đông có ảnh hưởng lớn nhất và được đón đọc nhiều nhất. Chắc chắn bà cũng gặt hái thành công không nhỏ về doanh thu - tiểu thuyết đầu tay Phúc lạc hội (The Joy Luck Club, 1989) trở nên sách bán chạy nhất theo bình chọn của Thời báo New York trong tám tháng liên tiếp, đạt kỷ lục với số lượng bán lên tới hàng triệu cuốn và còn được dịch ra 17 thứ tiếng.
Cuốn sách được truyền cảm hứng từ những câu chuyện do mẹ của bà kể, về việc lớn lên ở Trung Quốc. Nhà văn sinh ra ở Mỹ đã say mê nghe những câu chuyện của cuộc sống trong thời kỳ rối loạn và quyết tâm thực hiện chuyến trở về những nơi từng gắn bó chặt chẽ với gia đình mình.
Chất liệu thu thập từ những chuyến đi được kết hợp với một trí tưởng tượng phong phú và phong cách viết đa dạng. Trong một lần nghiên cứu gia phả gia đình, bà đã phát hiện ra một thông tin gây sốc là bà ngoại, người đã sống ở Thượng Hải vào những năm đầu của thế kỷ trước, có thể là người vợ lẽ của một người đàn ông giàu sang và có thể đã tự tử.
Tài liệu không đầy đủ từ thời kỳ ấy khiến cho việc xác minh sự thật trở nên khó khăn và một số thành viên của đại gia đình không nhất thiết phải quan tâm vào sự thật không mấy dễ chịu đó. Nhưng thông tin mới đó đủ để khiến cho Amy Tan suy nghĩ, tưởng tượng và xây dựng cốt truyện.
“Nhân vật trung tâm là con gái của một phụ nữ đến từ San Francisco và do hoàn cảnh, cuối cùng đã trở thành gái điếm hạng sang. Tôi quan tâm vấn đề gái điếm bởi thực ra nó xuất phát từ một bức ảnh về bà ngoại mà tôi nhìn thấy”, bà nói.
Amy Tan đã xem một cuộc triển lãm về Thượng Hải, trong đó có phần về những kỹ nữ. “Tôi thấy thú vị và mua một cuốn sách về kỹ nữ Mười người đẹp Thượng Hải (Ten Beauties of Shanghai) viết vào năm 1910. Trong bức ảnh bà ngoại mà tôi xem, bà mặc chính xác bộ quần áo đó - thời trang rất táo bạo: trang sức và mũ trang trí”.
Thung lũng ngỡ ngàng, lấy bối cảnh ở cả Trung Quốc và Hoa Kỳ trong khoảng thời gian từ năm 1897 đến 1941, đã nhận được những đánh giá tích cực từ các nhà phê bình văn học. Tiểu thuyết dày 600 trang đã chiếm gần một thập kỷ của Amy Tan để nghiên cứu, viết và chỉnh sửa. Trong thời gian đó, bà cũng bắt tay vào các dự án khác, trong đó có viết lời nhạc kịch opera cho cuốn Con gái thầy lang (The Bonesetter’s Daughter).
Ngoài việc viết lách, bà tập trung xây dựng ngôi nhà sinh thái thân thiện ở San Francisco. Ngôi nhà mới nhìn ra đảo Angel - điểm đến của những người mới nhập cư từ Trung Quốc, có thể là một trải nghiệm của các nhân vật Mỹ trong Thung lũng ngỡ ngàng.
| Sinh năm 1952 ở Oakland, bang California, Amy Tan trải qua thời thơ ấu chủ yếu ở San Francisco. Tốt nghiệp phổ thông ở Montreux (Thụy Điển), bà nhận bằng thạc sĩ Anh văn và Ngôn ngữ học của Đại học San Jose Sate University. Bà hiện sống ở Sausalito, California, cùng với chồng là luật sư thuế Louis DeMattei. |
Amy Tan cho biết: “Tôi được truyền cảm hứng qua việc gặp nhiều phụ nữ mà ban đầu, tôi không biết là trong dòng máu họ có một nửa Trung Quốc. Chỉ sau tôi nhìn kỹ họ thì mới nhận ra điều đó. Người ta đưa họ vào trại trẻ mồ côi và họ chưa được ai nhận nuôi. Đó quả là một vết nhơ nhưng cũng có một số người vượt qua được như người da trắng, một số người khác thì lấy được ai đó tương đối có ảnh hưởng hay khá quyền lực”.
Cuộc sống của Amy Tan là điều trái ngược hoàn toàn: thành công của một nhà văn cho phép bà độc lập tài chính để làm bất cứ điều gì bà thích. Về cá tính, bà sôi nổi, thân thiện, thích tán gẫu và vô cùng chu đáo.
Du lịch là một phần thường xuyên trong lịch trình hàng năm của bà. Nhà văn cũng rất thích San Francisco và trên thực tế, bà là một sứ giả văn hóa và du lịch cho thành phố này.
Lịch trình bận rộn như vậy, khó mà mong đợi cuốn sách tiếp theo Thung lũng ngỡ ngàng trong tương lai gần.