Ngôn ngữ mạng: chớ lạm dụng
Sự phát triển của khoa học - công nghệ và sự phổ biến của internet đã ảnh hưởng trực tiếp đến cách sử dụng tiếng Việt của một bộ phận dân chúng. Bên cạnh những tác động tích cực, một bộ phận giới trẻ đang làm tiếng Việt mất dần sự trong sáng.
Cách sử dụng tiếng Việt hiện nay đang gây nên nhiều bức xúc và tranh luận. Điều này không phải không có căn cứ. Đó là hiện tượng nói và viết tiếng Việt tùy tiện, bừa bãi trong đời sống hàng ngày và trên các phương tiện thông tin đại chúng. Bất chấp các chuẩn mực chính tả, việc nói bậy, nói lóng, chêm tiếng nước ngoài và sáng tạo ngôn ngữ theo kiểu tùy hứng vẫn diễn ra phổ biến. Điều này đã ảnh hưởng đến hệ giá trị xã hội, đánh mất sự trong sáng của tiếng Việt.
Nhanh - gọn, đó là lời giải thích của đông đảo bạn trẻ đã và đang sử dụng ngôn ngữ mạng. Dù để nói nhanh, viết gọn hay vì lý do nào đi nữa thì mục đích cuối cùng của giao tiếp là để người khác hiểu được thông tin mà mình muốn truyền đạt. Thế nhưng với các bạn trẻ, ngoài đạt tốc độ nhanh, từ ngữ nào càng lạ, càng khó dịch nghĩa thì càng được ưa chuộng, mặc cho người đọc, người nghe phải đoán già, đoán non và việc nói một đằng, hiểu một nẻo thường xuyên xảy ra.
Mặc dù những từ ngữ theo kiểu bớt xén như trên sẽ giúp rút ngắn thời gian khi giao tiếp, nhưng hệ lụy khó lường. Tai hại hơn khi ngôn ngữ mạng trở thành thói quen khó bỏ và được học sinh, sinh viên vô ý sử dụng trong bài học, bài thi. Theo Ts Nguyễn Văn Khang, nguyên Phó Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học ngôn ngữ mạng là ngôn ngữ cá nhân nhưng lại nằm trên mạng xã hội nên có sức lan tỏa rất lớn. Mặt khác, nếu dùng nhiều sẽ thành quen, có thể dẫn đến việc giới trẻ sử dụng chệch hướng, biến nó thành ngôn ngữ trong nhà trường, trong các văn bản. Trong ngôn ngữ mạng, câu không cần đúng, chỉ viết cực ngắn nên nếu sử dụng trong khoảng thời gian dài thì dần dần sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới tư duy.
Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội. Cùng với sự biến đổi của thời gian, đời sống xã hội, ngôn ngữ tất yếu cũng có sự thay đổi. Giới trẻ ngày nay đang sống trong một xã hội hiện đại với nhịp sống hối hả, năng động. Việc một bộ phận giới trẻ có những sáng tạo riêng khi sử dụng ngôn ngữ trong quá trình giao tiếp để giao tiếp sinh động hơn cũng là điều dễ hiểu. Mặc dù vậy, tình trạng giới trẻ sử dụng ngôn ngữ chat tràn lan, vô tội vạ, mọi lúc, mọi nơi, không phù hợp với hoàn cảnh và môi trường giao tiếp là vấn đề cần được quan tâm.
Trước nguy cơ lan rộng và ngày càng trở nên phổ biến của ngôn ngữ mạng đòi hỏi một chủ trương nhất quán và sự phối hợp của toàn xã hội để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Vai trò của phụ huynh và thầy cô giáo trong việc này rất quan trọng. Cha mẹ là người dạy các em ngay từ tiếng nói đầu tiên và văn hóa giao tiếp ở các em chịu ảnh hưởng rất lớn từ gia đình. Nhà trường là nơi để các em rèn luyện về ngôn ngữ, nói đúng, viết đúng, đúng nghĩa, đúng chuẩn và kể cả đúng chính tả. Hãy bắt đầu từ việc đơn giản nhất: để ý đến các em nhiều hơn khi các em trò chuyện trên mạng hay tin nhắn và nhắc nhở các em về việc không nên dùng ngôn ngữ mạng trong các bài tập, bài viết, bài thi ở trường.