Kyoto - Kinh đô mỹ nghệ Nhật Bản

Tác phẩm của Koizumi Bukan

Ngành thủ công mỹ nghệ (Kogei) Kyoto bắt đầu hình thành từ thế kỷ VIII, khi kinh đô Heian (sau này đổi thành Kyoto) được đặt tại đây cho đến năm 1868. Có thể nói, trước thời Meiji bắt đầu năm 1868, khi kinh đô Nhật Bản được chuyển tới Tokyo, ở quốc gia này chưa tồn tại khái niệm thủ công mỹ nghệ. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của kinh đô Heian, những thợ tài giỏi trên nhiều lĩnh vực như gốm sứ, nhuộm, sơn mài, kim hoàn, mộc…, tiêu biểu là thợ dựng nhà, từ nhiều miền đất nước đã đến Kyoto và tạo ra nền mỹ nghệ phát triển đặc sắc. Họ làm mọi thứ, từ những công trình lớn như cung điện, đền chùa đến những vật dụng nhỏ như đao, kiếm hay cây bút. Khi khối lượng sản xuất tăng, chất lượng cũng được nâng cao, sản phẩm không chỉ tiện dụng mà còn đẹp. Hơn thế, trong từng thời kỳ đã xuất hiện những tài năng, tiên phong trong đổi mới về kỹ thuật chế tác cũng như thiết kế. Những người như vậy không nhất thiết là chuyên gia mà có thể là thương nhân hoặc võ sỹ, nhưng mục đích mà họ hướng tới đều giống nhau, đó là sự thanh khiết, trang nhã và hài hòa. Họ đã góp phần giữ gìn và nuôi dưỡng những đặc tính của nền mỹ nghệ Kyoto.

Vào đầu thời Meiji (1868 - 1912), các sản phẩm của phương pháp chế tác thủ công được coi là Kogei. Thời kỳ này, Chính phủ Nhật Bản chú trọng khuyến khích sản xuất, tạo tác những vật dụng nhỏ trong sinh hoạt gia đình hàng ngày, như đồ gốm sứ dùng trong bữa ăn, lọ hoa, tranh cuốn hay hộp khảm trai... Từ đó trở đi, nhiều nghệ nhân của Kyoto đã nỗ lực tạo ra những sản phẩm vừa tiện dụng vừa đẹp, đúng nghĩa với tác phẩm mỹ thuật. Người ta có thể thấy trên các vật dụng hàng ngày hình ảnh thiên nhiên đặc trưng của Nhật Bản, như: hoa anh đào mùa xuân, những dòng sông nhỏ phủ đầy lá vàng, sắc đỏ của mùa thu và những chỏm đá phủ tuyết trắng trong các đình viên Nhật Bản vào mùa đông… Chánh văn phòng Hội Nghệ sỹ Kogei Kyoto - Hội viên Hội Lịch sử Mỹ thuật Nhật Bản Tsukamoto Tatsurucho rằng: “Tại Nhật Bản, có nhiều vùng tạo ra sản phẩm thủ công mỹ nghệ, nhưng hạn chế về chủng loại, kỹ thuật, thiết kế. Về điểm này, có thể thấy Kyoto hội tụ gần như đầy đủ các yếu tố để phát triển ngành thủ công mỹ nghệ như bề dày lịch sử, thiết kế, chủng loại sản phẩm, kỹ thuật chế tác đa dạng… Vì vậy, có thể coi Kyoto là kinh đô mỹ nghệ của Nhật Bản, và Kogei là linh hồn của Kyoto”.

Theo Đại diện Hội Nghệ sỹ Kogei Kyoto Imai Masayuki: “Thủ công mỹ nghệ đã bắt rễ sâu rộng trong đời sống người Kyoto với tư cách là những giá trị văn hóa ở trình độ cao, ra đời từ sự hài hòa giữa tự nhiên và con người. Trong đó, thủ công mỹ nghệ Kyoto đã trải qua những chặng đường tiếp thu truyền thống, sáng tạo và đơm hoa kết trái dựa trên những kỹ thuật được mài dũa và khả năng cảm thụ được bồi tụ trong suốt lịch sử 1.200 năm qua”. Trên nền tảng đó, ngày nay, không chỉ thợ thủ công, mà nhiều nghệ sỹ cũng tập hợp ở Kyoto, góp phần đẩy mạnh ngành thủ công mỹ nghệ của thành phố.

Ông Imai Masayuki cho biết thêm: “Chính quyền thành phố Kyoto đang vận động xây dựng bảo tàng trưng bày sản phẩm thủ công mỹ nghệ, nhằm tôn vinh và thúc đẩy lĩnh vực nổi trội này”.

Lê Thủy