Đã là đất kinh doanh thương mại thì phải đấu giá
Trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định giá đất do Nhà nước quyết định, bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá phổ biến trên thị trường của loại đất có cùng mục đích sử dụng.
Thế nào là giá thị trường và giá thị trường được xác định như thế nào – cần làm rõ trong Điều 112, Mục 2, Chương VIII. Theo tôi, giá thị trường là phải để thị trường quyết định, giá qua đấu giá chính là giá thị trường chứ không phải giá đất Nhà nước công bố hàng năm là giá thị trường. Khi đó giá đất rất minh bạch. Bởi ngay trong một xã, một thôn, một ấp có thể có giá đất khác nhau và người dân được đền bù khác nhau, bởi thôn, ấp bị thu hồi có vị trí thuận lợi khác nhau, vị thế khác nhau. Ngoài ra thời điểm thu hồi đấu giá đất khác nhau thì giá đất cũng khác nhau. Khi đó sẽ không có chuyện so đo giữa người dân các vùng giáp ranh về giá đền bù. Trong quá trình đấu giá đại diện người dân được tham gia, giám sát hội đồng đấu giá. Hướng làm minh bạch như vậy sẽ giảm bớt tình trạng khiếu nại, tố cáo, đền bù giải phóng mặt bằng mà đa phần do chưa hài lòng về giá đền bù.
Nếu theo cơ chế thị trường thì thông thường người bán phải là người có quyền quyết định giá bán, tuy nhiên trong thực tế thì không phải như vậy. Vậy thì giải pháp nào cho vấn đề này? Không thể để cho người bị thu hồi đất bị xem là người đứng ngoài cuộc. Do đó, cần xem xét vấn đề thu hồi đất một cách rất cụ thể, khi thu hồi đất cần bảo đảm công khai, minh bạch. Giá cả cần phải được thỏa thuận với cộng đồng dân cư, chứ không phải theo hình thức họp dân như hiện nay, nhưng thực chất đã do chính quyền quyết định rồi.
Nếu tính giá đất theo giá thị trường thì tùy theo thị trường nào? Đã là đất kinh doanh thương mại thì phải đấu giá chứ không có chuyện giao đất. Bởi vì hiện tượng giao đất không còn minh bạch, dễ dẫn đến tham nhũng, khiếu kiện, tố cáo. Hiện nay quá trình giao đất giữa nhà đầu tư và hộ nông dân tiếp cận quan hệ tốt thì được giao nhanh, nếu không thì ngược lại. Luật Đất đai sửa đổi lần này phải quy định Nhà nước làm quy hoạch chuyển đổi mục đích sử dụng đất, sử dụng vốn ngân sách để giải phóng mặt bằng sạch, tổ chức đấu giá minh bạch, giá trị tăng thêm, sau đấu giá sẽ được phân chia cho người dân là bao nhiêu cần quy định rõ hoặc áp dụng cơ chế góp đất và điều chỉnh lại đất đai.