Một thế kỷ Pháp tại Đông Dương
Ngày 16.10, triển lãm quy mô mang tên Đông Dương: miền đất và con người, 1856 - 1956 khai mạc tại Bảo tàng Quân đội ở Paris, và kéo dài đến 26.1.2014. 100 năm lịch sử hiện diện của Pháp tại Đông Dương được tái hiện, từ những sỹ quan hải quân đầu tiên ngược dòng sông MeKong vào giữa thế kỷ XIX, cho đến sự kiện Điện Biên Phủ thất thủ.
 |
Gần 400 hiện vật, từ trang phục, bản rập, tài liệu lưu trữ, phim, vũ khí… được đưa về từ Bảo tàng Quân đội, Bảo tàng Quai Branly và kho lưu trữ của lãnh thổ hải ngoại Pháp, trưng bày trên diện tích 600m2, làm sống lại thời kỳ Pháp đô hộ Đông Dương. Triển lãm giới thiệu hình ảnh không chỉ những người lính và sĩ quan viễn chinh, các nhà dân tộc học, địa lý học Pháp, mà cả các chiến binh Đông Dương chiến đấu chống lại quân Pháp, và những người lính Việt Minh cuối cùng đã đè bẹp lực lượng Pháp vào tháng 5.1954 trong trận đánh Điện Biên Phủ.
Giám đốc Bảo tàng Quân đội Christian Baptiste nhấn mạnh: Bảo tàng không muốn đóng vai trò luật sư hay công tố, mà chỉ trình bày tất cả, với phương pháp giải thích và minh họa một cách khoa học về những thời kỳ đôi khi khủng khiếp của lịch sử thuộc địa.
 |
Ban đầu, Chính phủ Pháp muốn đặt chân vào châu Á để mở ra thị trường Trung Hoa, chống lại ảnh hưởng của Anh. Hai bộ triều phục lộng lẫy bằng lụa thêu của Tổng đốc Nguyễn Tri Phương tượng trưng cho cuộc kháng chiến của người dân Việt trước cuộc xâm lăng của Pháp. Lúc đầu còn do dự, nhưng sau Hoàng đế Napoléon đệ tam đã xuôi theo ý định chiếm đóng thuộc địa. Những tấm bản đồ đầu tiên của thung lũng MeKong và các vùng biên minh họa nhiều thập kỷ hiện diện của Pháp tại Đông Dương. Sau quân đội, đến lượt các nhà truyền giáo và công chức, phụ trách quản lý và khai thác mảnh đất thuộc địa. Những bộ quân phục và vũ khí nhắc nhở rằng hàng chục ngàn tay súng Đông Dương đã chiến đấu tại Pháp và châu Âu trong hai cuộc đại chiến thế giới.
Christophe Bertrand, một trong những người chịu trách nhiệm triển lãm nhận xét: “Sau năm 1945, chiến tranh Đông Dương không còn là một cuộc chiến thuộc địa cổ điển, mà trong khuôn khổ chiến tranh lạnh”. Tại Pháp, người ta nói về một cuộc chiến tranh bẩn thỉu. Một tấm áp - phích của Đảng Cộng sản Pháp vào thời đó, được trưng bày trong gian cuối triển lãm, kêu gọi chấm dứt tình trạng thù địch: “Đã quá đủ tang tóc, đã quá nhiều tiền bạc bị lãng phí”. Cuộc phiêu lưu trở thành thảm họa đối với mấy ngàn lính Pháp sống sót sau trận Điện Biên Phủ. Những dạng hình ốm đói nằm dài trên những chiếc băng - ca được ghi lại trong những thước phim lưu trữ của quân đội và vài chục tấm ảnh minh chứng cho giai đoạn này.
Ở gian cuối triển lãm, một bức ảnh đen trắng khổ thật to nhắc lại rằng hồi kết của cuộc chiến Đông Dương đánh dấu sự khởi đầu của chiến tranh Việt Nam, những người lính Mỹ thay chân lính Pháp.
Không thành kiến, được sắp xếp theo trật tự thời gian, Đông Dương: miền đất và con người, 1856 - 1956 đưa người xem trở lại khám phá một vùng đất thuộc địa xa xôi. Bằng việc kết hợp trưng bày quà tặng của các chính trị gia, học giả châu Á, khách tham quan sẽ thực sự hiểu cuộc sống tại Đông Dương thế nào dưới sự cai trị của Pháp. Triển lãm nằm trong khuôn khổ các hoạt động Năm Việt Nam - Pháp kỷ niệm 40 năm thiết lập ngoại giao giữa hai nước; mở đầu cho Mùa Đông Dương, có sự tham gia của Bảo tàng Quân đội, Bảo tàng Guimet ở Paris và Bảo tàng Thập niên 30 ở Boulogne-Billancourt.