Vì sao phải quy định nguyên tắc điều chỉnh hợp đồng trong đấu thầu ?

Tại  hội thảo lấy ý kiến góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), có ý kiến băn khoăn là việc điều chỉnh hợp đồng bị chi phối bởi văn bản hợp đồng, nằm trong điều kiện hợp đồng, trong hồ sơ mời thầu (HSMT), vậy có nên quy định nguyên tắc điều chỉnh hợp đồng trong Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) hay không?
 
Theo Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, thời gian qua, các Bộ, ngành có nhiều vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện đấu thầu gói thầu, dự án sử dụng vốn nhà nước. Nguyên nhân là do có độ vênh, chồng chéo và trùng lặp giữa các văn bản luật hiện hành. Vậy có nên chăng là chỉ Luật Đấu thầu được quy định nguyên tắc chung về hợp đồng, còn các Luật khác sẽ dựa vào đó để quy định riêng về hợp đồng theo ngành và lĩnh vực của mình, những quy định này sẽ được thể hiện dưới dạng Nghị định hướng dẫn của Chính phủ. Luật Đấu thầu cần phải là luật khung, bảo đảm sự nhất quán trong hệ thống pháp luật. Trong quá trình thực thi, đơn vị thực hiện phải căn cứ vào Luật Đấu thầu và các quy định phù hợp của luật chuyên ngành có liên quan.
 
Đồng ý là sau khi ký kết thì các bên phải căn cứ theo hợp đồng để thực hiện, nhưng đối với các gói thầu, dự án thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu, khi muốn điều chỉnh hợp đồng thì phải căn cứ vào điều khoản quy định điều chỉnh hợp đồng được nêu trong HSMT và trong hợp đồng. Vì vậy, Luật Đấu thầu nhất thiết phải quy định nguyên tắc điều chỉnh hợp đồng, nhằm quản lý chặt chẽ việc điều chỉnh hợp đồng, tránh tình trạng chủ đầu tư ký kết một cách tùy tiện, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh. Thống nhất với quan điểm này, Đại diện của Bộ Tư pháp cho rằng, việc đưa ra điều kiện để điều chỉnh hợp đồng là nhằm ngăn chặn việc điều chỉnh hợp đồng tùy tiện.

Luật Đấu thầu cần quy định nguyên tắc điều chỉnh hợp đồng. Trường hợp nào thì được điều chỉnh, trường hợp nào thì không được điều chỉnh, tất cả đều cần phải quy định rõ trong Luật. Cụ thể như cần quy định nguyên tắc là chỉ điều chỉnh giá hợp đồng theo đơn giá cố định, hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh và hợp đồng theo thời gian, mà không được điều chỉnh đối với hợp đồng trọn gói. Đối với trường hợp được điều chỉnh hợp đồng thì phải quy định chặt là giá hợp đồng sau điều chỉnh phải bảo đảm không vượt giá gói thầu hoặc dự toán được phê duyệt; trường hợp điều chỉnh tiến độ thực hiện hợp đồng làm kéo dài tiến độ hoàn thành dự án thì phải báo cáo người có thẩm quyền xem xét, quyết định. Đặc biệt, trường hợp vượt giá gói thầu phải bảo đảm không làm vượt tổng mức đầu tư, dự toán mua sắm được phê duyệt.
 
Nhất trí với quan điểm này, Tổng thư ký Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam Dương Văn Cận cũng cho biết, việc quy định nguyên tắc điều chỉnh hợp đồng trong Luật Đấu thầu là nhất thiết. Chủ đầu tư cũng như nhà thầu, nhà đầu tư sẽ căn cứ vào những nguyên tắc cơ bản này để xây dựng hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất…, bởi đây là những tài liệu liên quan trong quá trình chuẩn bị hình thành nên hợp đồng. Nếu không quy định ngay trong Luật Đấu thầu thì sẽ không có điều kiện ràng buộc trách nhiệm của các bên khi tham gia ký kết và bảo đảm thực hiện hợp đồng.
 
Mặt khác, khi chuẩn bị hồ sơ dự thầu, nhà thầu đã phải tiên lượng, dự báo những rủi ro, trượt giá để tính toán, cân đối làm sao cho vừa bảo đảm yêu cầu của HSMT (đề bài), vừa có thể mang lại lợi nhuận nhất định cho nhà thầu khi trúng thầu. Trên thực tế thời gian qua đã cho thấy, có nhiều trường hợp, nhà thầu và chủ đầu tư “móc ngoặc” để khi đấu thầu với giá thấp, nhưng trong quá trình triển khai thì tìm mọi cách để điều chỉnh giá. Điều này là không công bằng với những nhà thầu khác cùng tham dự đấu thầu trước đó, ông Dương Văn Cận nhấn mạnh.
 
Như vậy, Luật Đấu thầu nhất thiết phải quy định nguyên tắc về điều chỉnh hợp đồng. Việc quy định này không hề có mâu thuẫn với các luật liên quan khác. Tuy nhiên, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Phúc cũng lưu ý, nếu Luật Đấu thầu quy định khung quá chung chung thì cũng không thể thực hiện được hoặc không được thực hiện nghiêm túc, do đó cần phải có điều kiện ràng buộc để các luật chuyên ngành phải tuân thủ. Một khi những nguyên tắc chung đã được quy định trong Luật Đấu thầu, thì các luật chuyên ngành không cần nhắc lại.

Lê Xuân