Khơi nguồn sáng tạo âm nhạc cổ truyền
Sở hữu kho tàng nhạc cụ dân tộc vô cùng đa dạng, song nhiều năm trở lại đây, âm nhạc truyền thống vẫn quanh quẩn với những tác phẩm quen thuộc. Mới đây, Học viện Âm nhạc quốc gia đã triển khai dự án “Music Bridge - Under 25” với mong muốn khơi nguồn sáng tạo cho nhạc cụ truyền thống.
Trong vài năm trở lại đây, mặc dù đã có nhiều cố gắng song sân chơi - đất diễn cho nhạc cụ truyền thống của nước ta vẫn rất hạn hẹp. Những cuộc đua tài của nhạc cụ truyền thống trước đây chủ yếu diễn ra ở phạm vi hẹp do một vài đơn vị chuyên nghiệp tổ chức. Mãi đến gần đây, năm 2012, Liên hoan Nhạc cụ truyền thống các dân tộc Việt Nam lần thứ I mới được tổ chức. Đây được xem là sân chơi quy mô hiếm hoi đầu tiên dành cho nhạc công và dàn nhạc dân tộc.
Điều đáng nói là trong khi sở hữu một kho tàng nhạc cụ truyền thống vô cùng phong phú và đa dạng, với một đội ngũ nghệ sỹ tài năng, nhưng đất diễn cho nhạc cụ truyền thống không nhiều và số lượng khán giả cũng ngày một ít đi. Theo các nhà nghiên cứu có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó nguyên nhân cơ bản là do các sáng tác mới cho nhạc cụ dân tộc rất ít. Đơn cử Học viện Âm nhạc Quốc gia nơi có cả một dàn nhạc dân tộc song nhiều năm nay vẫn diễn đi diễn lại những tác phẩm kinh điển quen thuộc. Và sinh viên ở đây, cả quá trình học cũng chỉ luyện đi luyện lại mấy bài như Bèo dạt mây trôi, Cây trúc xinh…
Đành rằng, không thể phủ nhận những tác phẩm âm nhạc dành cho nhạc cụ truyền thống là những bản nhạc rất hay. Song sự trở đi, trở lại từ nhiều năm nay trong các chương trình âm nhạc truyền thống khiến cho các nhạc cụ truyền thống khó phát huy hết tác dụng của nó. Ngoài ra, với các nghệ sỹ, dù tài ba đến mấy nhưng nếu chơi mãi một vài bài, tay nghề sẽ mòn đi, mất đi khả năng sáng tạo. Còn với các sinh viên của khoa nhạc cụ cổ truyền, việc luyện tập mãi những tác phẩm cũ cũng khó để phát triển… Các em không sáng tác và không có thói quen sáng tác nhạc, bởi suy nghĩ mặc định rằng, đó là công việc của người khác… Nghệ sỹ Võ Vân Ánh - nghệ sỹ đàn tranh, Học viện Âm nhạc Quốc gia nhấn mạnh.
Với mong muốn nhạc cụ truyền thống có chỗ đứng vững chắc hơn nữa trong cuộc sống đương đại, mới đây Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam đã triển khai thực hiện dự án “Music Bridge- Under 25”, nhằm khuyến khích, giúp đỡ và kêu gọi các sinh viên học nhạc cụ dân tộc tự sáng tác các tác phẩm âm nhạc dành cho nhạc cụ của mình. Qua dự án này, sinh viên sẽ được thử nghiệm để tìm ra tiếng nói riêng của mình trong nghệ thuật bằng việc bắt đầu sáng tác các bài tập, tác phẩm nhạc đàn dựa trên chất liệu âm nhạc dân gian, dân tộc.
Được biết, dự án sẽ hỗ trợ kinh phí cho những người sáng tác (đặc biệt khuyến khích những nhạc công sáng tác riêng cho nhạc cụ của mình). Mỗi người tham gia dự án “Music Bridge - Under 25” sẽ nhận được 400.000 đồng tiền hỗ trợ sáng tác. Các tác phẩm sẽ được thẩm định, trao giải thưởng và tổ chức biểu diễn công bố nhằm xây dựng nên một thư viện bài bản phong phú cho âm nhạc dân tộc Việt Nam. Dự án sẽ triển khai trong khoảng từ 3 - 5 năm. Giai đoạn đầu sẽ thực hiện tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Sau đó tiếp tục mở rộng hoạt động với các sinh viên của Học viện Âm nhạc Huế và Nhạc viện TP Hồ Chí Minh.
Nghệ sỹ Võ Vân Ánh - thành viên Ban dự án chia sẻ: những người chơi đàn sẽ là người biết rõ nhất về cây đàn. Chính vì vậy, các bạn sẽ chắc chắn viết được những bản nhạc hay. Nếu các bạn sinh viên viết được 100 - 200 bản nhạc thì dứt khoát cũng phải có được 1 - 2 bản nhạc hay. Những bản nhạc này sẽ sống mãi và các thế hệ sau vẫn dùng được. Từ từ cứ làm như vậy, các nghệ sĩ sẽ tạo dựng tiếng nói riêng trong nghệ thuật của họ và đồng thời các sản phẩm của họ được tái sử dụng cho nhiều thế hệ và đóng góp vào việc xây dựng thư viện âm nhạc dân tộc.