Kết quả chưa như mong muốn

Nguồn: baoquangninh.com.vn

Doanh nghiệp bước đầu có lợi

Theo đánh giá của Cục Hải quan các tỉnh, thành phố, doanh nghiệp AEO  được hưởng các ưu đãi như: miễn kiểm tra hồ sơ, hàng hóa 100%; được hoàn thuế trước, kiểm tra hồ sơ sau; được ưu tiên giải quyết nhanh các vướng mắc, không bị kiểm tra sau thông quan tại trụ sở doanh nghiệp trong thời hạn theo quy định… Việc quản lý, hỗ trợ cho doanh nghiệp AEO mới chỉ được triển khai tương đối rõ nét tại cấp Tổng cục Hải quan. Mặc dù vậy, cơ chế trao đổi thông tin chưa được quy định một cách chi tiết nên việc quản lý doanh nghiệp còn chưa hiệu quả. Cán bộ chuyên quản của cơ quan hải quan chưa nắm sát tình hình hoạt động của doanh nghiệp, ngược lại đầu mối phía doanh nghiệp cũng chưa sẵn sàng chia sẻ những thông tin vi phạm hoặc thông tin bất thường cho cơ quan hải quan.

Tại một số Chi cục Hải quan, việc triển khai Chương trình doanh nghiệp ưu tiên vẫn chưa tốt. Lỗi hay mắc phải nhất là hầu hết các công ty có tình trạng tờ khai bị phân vào luồng vàng và đỏ. Tuy nhiên, số lượng tờ khai bị phân loại này không lớn và chủ yếu xảy ra vào giai đoạn bắt đầu triển khai Thông tư 63 của Bộ Tài chính quy định về việc áp dụng thí điểm chế độ ưu tiên về hải quan đối với doanh nghiệp đủ điều kiện. Nguyên nhân chủ yếu là do lỗi kỹ thuật phần mềm của cơ quan Hải quan và đã được xử lý kịp thời. Thông tư 63 quy định doanh nghiệp được miễn hồ sơ giấy nhưng khi làm thủ tục với hàng miễn thuế doanh nghiệp vẫn phải xuất trình danh mục miễn thuế. Nguyên nhân là do phần mềm khai điện tử chưa triển khai được chức năng trừ lùi danh mục miễn thuế.

Theo báo cáo từ 12 doanh nghiệp đã được công nhận AEO, lợi ích thu được là rõ rệt. Cụ thể: giảm thời gian thông quan hàng hóa từ khoảng 2 giờ xuống còn khoảng 10 phút; giảm chi phí thống kê. Tuy nhiên, khoảng thời gian 10 phút như trên thực chất được tính từ khi hải quan cấp số tờ khai đến khi lô hàng được thông quan, chưa bao gồm thời gian từ lúc doanh nghiệp truyền số liệu đến khi có số tiếp nhận tờ khai (khoảng thời gian này vẫn chưa giảm so với bình thường do đường truyền). Công ty Canon cho biết tiết kiệm được 213 USD/tháng, tương đương 2.556 USD/năm; Công ty Sumidenso giảm 1.850 USD/tháng, tương đương 22.200 USD/năm. Công ty Brother: chi phí nhân sự giảm khoảng 700 USD/tháng, chi phí tài chính giảm 2.500 USD/tháng, các chi phí khác như lưu container, soi    container… giảm 5.000 USD/tháng, tương đương tổng chi phí của cả năm giảm 98.400 USD/năm; Công ty Vietsovpetro: tính riêng đối với các lô hàng về bằng đường hàng không thì chi phí lưu kho giảm hàng trăm triệu đồng mỗi tháng. 

 Mặc dù các doanh nghiệp bước đầu có được các lợi ích như trên, nhưng một số doanh nghiệp vẫn chưa hiểu, chưa nắm chắc về chương trình AEO, chưa quán triệt đến từng cán bộ, nhân viên trong công ty. 100% lãnh đạo cũng như đầu mối liên hệ của các công ty AEO chưa được Tổng cục Hải quan đào tạo về AEO, do vậy, tính tuân thủ trong thực tế hoạt động xuất nhập khẩu vẫn chưa được cải thiện rõ rệt. Các sai phạm về thủ tục vẫn còn xảy ra. Các khuyến nghị của cơ quan hải quan vẫn chưa được triển khai hoặc triển khai chậm. Nguyên nhân một phần là do hầu hết các doanh nghiệp đều chỉ định đầu mối liên lạc với cơ quan hải quan chỉ là cấp nhân viên hoặc cấp phòng, làm việc theo cơ chế kiêm nhiệm, do vậy khả năng điều phối chung trong nội bộ công ty rất hạn chế không đảm đương được trách nhiệm điều phối của mình.    

Hướng xử  lý những bất cập

Quá trình thí điểm cũng đã bộc lộ một số bất cập cần điều chỉnh. Ví như Thông tư 63 quy định các ưu tiên trong giai đoạn thông quan đối với các doanh nghiệp AEO như  “miễn kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa…”. Có ý kiến cho rằng, quy định như vậy chưa đủ cụ thể để xử lý các tình huống phát sinh trong thực tế. Theo ý kiến của Tổng cục Hải quan, vấn đề này sẽ được xử lý trong thời gian tới, nếu do quy định thì sẽ có hướng dẫn thêm, nếu do khâu thực hiện Tổng cục Hải quan sẽ có chỉ đạo khắc phục.

Mã số hàng hóa là vấn đề luôn có vướng mắc, đến nay vẫn còn tình trạng một mặt hàng được áp vào các mã số khác nhau (kể cả ngay trong một đơn vị hải quan), dẫn đến sự không công bằng về thuế giữa các doanh nghiệp. Nếu tình trạng này xảy ra với các doanh nghiệp AEO sẽ rủi ro cao cho quản lý. Cục Kiểm tra sau thông quan đang phối hợp với Cục Thuế Xuất nhập khẩu ban hành quy trình thẩm định mã số hàng hóa cho các doanh nghiệp ưu tiên theo hướng: chỉ thực hiện thẩm định về mã số hàng hoá thuộc loại hình xuất nhập khẩu chịu thuế, không thẩm định mã số hàng hoá thuộc loại hình xuất - nhập chế xuất. Đối với trường hợp mã số hàng hóa đã được cơ quan hải quan thẩm định trước, nếu sau này phát hiện đã thẩm định không đúng thì thực hiện điều chỉnh thuế đối với các lô hàng nhập khẩu trước đó.

Triển khai AEO là công việc lâu dài, cần có bộ phận chuyên trách về lĩnh vực này. Tổng cục Hải quan cần tăng cường công tác phổ biến chủ trương phát triển doanh nghiệp AEO, những lợi ích mà AEO mang lại cho doanh nghiệp để thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp, đồng thời, tổ chức tốt công tác tư vấn và đào tạo cơ bản về AEO cho doanh nghiệp quan tâm.