Việt Nam và các đối tác châu Âu - mở ra một phong cách ngoại giao mới

Ghi chép của Thanh Tâm• 27/01/2013 09:20

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta vừa kết thúc chuyến thăm chính thức Vương quốc Bỉ và Liên minh châu Âu, thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Italy, thăm chính thức Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland – một trong những trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa hàng đầu trên thế giới.

Đây không chỉ là chuyến công tác nước ngoài đầu tiên trong năm mới 2013 của Tổng bí thư Đảng ta mà còn là chuyến thăm các nước Tây Âu đầu tiên của Tổng bí thư trên cương vị Người đứng đầu Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam và là chuyến đi đầu tiên của Tổng bí thư Đảng ta tới khu vực này trong nhiều năm qua. Với nhiều cái đầu tiên như vậy, thì có lẽ không quá khó để lý giải tại sao các nhà lãnh đạo cấp cao của các nước Tây Âu, của Liên minh châu Âu (EU) đều chung nhận định rằng, chuyến thăm lần này của Tổng bí thư và Đoàn mang tính lịch sử, tạo bước phát triển mới, mở ra giai đoạn phát triển mới trong quan hệ hợp tác giữa các nước Tây Âu với Việt Nam.

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chứng kiến Lễ ký văn kiện hợp tác Việt Nam - Italy

Ảnh: Trí Dũng

Chuyến thăm mang tính lịch sử không chỉ bởi ở tất cả các nước Tổng bí thư đến lần này đã dành cho Người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam nghi thức ngoại giao cao nhất (dành cho president – nguyên thủ quốc gia). Thủ tướng Bỉ Elio Di Rupo, Tổng thống Italy Giorgio Napolitano và Thủ tướng Anh David Cameron đều ra tận cửa xe đón Tổng bí thư. Hơn thế, trong các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc cấp cao, ta và các đối tác châu Âu đã bàn bạc những nội dung hết sức chiến lược, ở nhiều tầng nấc, từ cấp cao, liên bang, tới cấp vùng, tỉnh, thủ đô. Và riêng với Vương quốc Bỉ là tới tận gia đình. Lãnh sự Danh dự Việt Nam tại Anver – người vinh dự được nhận Huân chương Hữu nghị của Nhà nước ta nhân chuyến thăm của Tổng bí thư vì những đóng góp xuất sắc cho quan hệ hai nước – đã trân trọng mời Tổng bí thư đến nhà riêng dùng cơm.

Chuyến thăm các nước Tây Âu của Tổng bí thư và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta diễn ra trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu chưa có dấu hiệu phục hồi rõ nét mà khả năng sẽ còn tiếp tục kéo dài. Các quốc gia, kể cả các nền kinh tế hàng đầu thế giới, đang ra sức tìm kiếm phương thức khắc phục hậu quả của khủng hoảng. Tại khu vực Liên minh châu Âu, cuộc khủng hoảng nợ công và suy thoái kinh tế vẫn đang diễn biến phức tạp. Chính phủ Bỉ đang cố gắng tập trung giải quyết tình hình kinh tế yếu kém do tác động của khủng hoảng nợ công qua việc thực hiện những biện pháp khắc khổ hướng tới cân bằng ngân sách vào năm 2015. Tại Italy, Chính phủ do Thủ tướng Mario Monti đứng đầu đã thông qua một loạt biện pháp thắt lưng buộc bụng, ban hành một loạt cải cách kinh tế nhằm thúc đẩy tăng trưởng trung và dài hạn, trong đó có gói cải cách thị trường lao động, tự do hóa một số khu vực của nền kinh tế. Ở Anh, kinh tế đã bị suy thoái trong 3 quý liên tiếp kể từ quý IV.2011 và mới tăng lên 1% trong quý III.2012.

Một câu hỏi dường như tự nhiên mà không ít người đặt ra là, tại sao Tổng bí thư và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta tiến hành chuyến thăm các nước Tây Âu trong bối cảnh như vậy? Đấy là về phía ta, còn về phía bạn, nhất định phải có lý do thì bạn mới gửi thư mời và dành cho Tổng bí thư Đảng ta sự đón tiếp với những nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia (president).

Với trải nghiệm đã từng là Đại sứ Việt Nam ở địa bàn châu Âu (Cộng hòa Czech) và hiện là Phó trưởng ban thường trực Ban Đối ngoại Trung ương Vương Thừa Phong chia sẻ với phóng viên báo chí đi theo Đoàn, châu Âu đang khủng hoảng không có nghĩa sẽ co lại hoạt động đối ngoại. Vì càng trong khó khăn thì càng phải tìm cửa để thoát khỏi khó khăn... Bỉ đang trong giai đoạn rất khó khăn, Thủ tướng Elio Di Rupo ưu tiên giải quyết tình hình kinh tế yếu kém nên không đi công tác nước ngoài và cũng chưa đón ai đến thăm kể từ khi đảm nhận trọng trách Thủ tướng, nhưng vẫn viết thư mời Tổng bí thư Đảng ta thăm chính thức Vương quốc Bỉ.

Thủ tướng Bỉ Elio Di Rupo đón Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với nghi thức cao nhất dành cho nguyên thủ quốc gia

Ảnh: Trí Dũng

Một trong những dấu mốc đáng ghi nhớ trong chuyến thăm các nước Tây Âu và EU lần này của Tổng bí thư cùng Đoàn đại biểu cấp cao nước ta là việc Việt Nam và Italy nhất trí thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược, mở ra giai đoạn hợp tác mới giữa ta với không chỉ Italy, một trong 6 nước châu Âu sáng lập Cộng đồng Kinh tế châu Âu, nay là Liên minh châu Âu. Hãy nghe Tổng thống Italy Giorgio Napolitano nói trong cuộc gặp gỡ báo chí sau hội đàm với Tổng bí thư Đảng ta: cuộc hội đàm với Ngài Tổng bí thư cũng như các cuộc gặp gỡ trước đây với các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam đã khẳng định bước phát triển mới trong quan hệ hợp tác giữa hai nước. Trong cuộc hội đàm, tôi đã có cơ hội được nhắc lại tình cảm sâu sắc từ lâu đời của dân tộc Italy với dân tộc Việt Nam cũng như tình bạn mà Việt Nam cảm nhận được từ phía Italy. Italy nhận thấy sự chuyển mình vượt bậc của Việt Nam sau những năm tháng chiến tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Ngài Tổng bí thư có nhắc đến sự kiện con tàu Australe (một sáng kiến do Ủy ban đoàn kết Ý – Việt phát động) khởi hành từ cảng Genova năm 1973 mang theo nhu yếu phẩm và trang thiết bị đến với dân tộc Việt Nam trong giai đoạn khó khăn của cách mạng Việt Nam. Như thế để thấy rằng, quan hệ Italy – Việt Nam đã có từ lâu. Trong giai đoạn tiếp theo quan hệ Italy – Việt Nam dựa trên vị thế mới của Việt Nam trong ASEAN, khu vực mà Italy rất quan tâm vì đây là những đầu tàu kinh tế mới hiện diện ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Với vị thế của mình, Việt Nam đang đóng góp ngày càng nhiều hơn vào nền kinh tế thế giới, nhất là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế khó khăn hiện nay. Việc vượt lên cuộc khủng hoảng chắc chắn cần sự hỗ trợ, hợp tác của các nước, trong đó có Việt Nam. Sự hợp tác của Việt Nam dựa trên nội lực, chính sách sáng suốt của phía Việt Nam. Cho rằng nội dung cuộc hội đàm không chỉ nói đến quan hệ hai nước trong năm 2013 – thời điểm đánh dấu bước phát triển mới trong quan hệ hai nước với việc hai nước nhất trí nâng cấp quan hệ lên tầm Đối tác chiến lược, Tổng thống Giorgio Napolitano nhấn mạnh, Italy luôn thừa nhận, theo chính sách chung của cộng đồng châu Âu, là ủng hộ Việt Nam nói riêng và ASEAN nói chung; thừa nhận vai trò quan trọng của Việt Nam trong khối ASEAN cũng như việc hòa mình của Việt Nam, của các nước ASEAN trong nền kinh tế toàn cầu.

Với Vương quốc Anh - một trong những quốc gia công nghiệp lâu đời, có nền kinh tế hiện đứng thứ 7 trên thế giới và thứ 2 trong EU – trong Tuyên bố chung, đã nêu rõ: hai bên đánh giá cao ý nghĩa của kết quả chuyến thăm đến Vương quốc Anh của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thúc đẩy những bước tiến thực chất trên các vấn đề quan trọng hai bên cùng quan tâm. Hai bên nhấn mạnh cam kết chung nhằm tiếp tục hợp tác vì lợi ích của hai quốc gia, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Cảm nhận về chuyến thăm của Tổng bí thư dưới góc nhìn của cơ quan dân cử, Chủ tịch Hạ viện Bỉ André Flahaut chân thành, chuyến thăm của Ngài Tổng bí thư lần này đánh dấu một mốc lịch sử mới trong việc tăng cường quan hệ giữa Việt Nam với Vương quốc Bỉ. Đây là lần đầu tiên Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam thăm chính thức Vương quốc Bỉ. Và với cá nhân Chủ tịch Hạ viện André Flahaut - người bạn lâu năm của Việt Nam, đã nhiều lần sang thăm Việt Nam – thì chuyến thăm đặc biệt có ý nghĩa vì nó cho thấy quyết tâm của hai đất nước, hai dân tộc trong việc đẩy mạnh quan hệ song phương trong tương lai.

Trong chuyến thăm các nước Tây Âu lần này, Tổng bí thư đã có các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc cấp cao với hầu hết các nhà lãnh đạo của Bỉ, Italy, Anh và Liên minh châu Âu; gặp Giáo hoàng Benedict XVI... Cảm nhận về sự đón tiếp cũng như nội dung các cuộc làm việc này, Tổng bí thư Đảng ta sâu sắc, về chính trị, kinh tế, chắc là bạn cũng có nhu cầu hợp tác, làm ăn với ta. Về tình cảm, bạn cũng muốn thân thiết với ta. Và chủ trương của ta là thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh.

Chuyến thăm cho thấy, ta và bạn cùng nhau chia sẻ, đồng thời mở ra giai đoạn phát triển mới thông qua tuyên bố chung cũng như các hiệp định, thỏa thuận hợp tác mà hai bên ký kết. Không chỉ thiết lập quan hệ về mặt Nhà nước mà thông qua chuyến thăm lần này, bạn đã khẳng định mong muốn quan hệ trực tiếp với Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua Người đứng đầu Ban chấp hành Đảng ta. Và chắc chắn vị thế Đảng Cộng sản Việt Nam phải có ảnh hưởng thế nào thì Giáo hoàng mới mời Đảng cộng sản đến thăm và dành cho ta nghi thức lễ tân trang trọng.

Riêng tôi, nếu được hỏi, khoảnh khắc nào trong hàng loạt những sự kiện quan trọng được sắp xếp trong lịch trình chuyến thăm 7 ngày tới Vương quốc Bỉ, Cộng hòa Italy, Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta để lại ấn tượng sâu sắc, thì câu trả lời sẽ là: việc Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu tiên bước chân vào số 10 phố Downing (nơi ở và làm việc của Thủ tướng Anh) với tư cách khách mời của Chính phủ Anh trong sự chào đón nồng nhiệt của Thủ tướng David Cameron (17h ngày 22.1.2013 giờ địa phương, 24h ngày 23.1.2013 giờ Việt Nam).

Vương quốc Bỉ, Cộng hòa Italy và Vương quốc Anh đều là những quốc gia thiết lập quan hệ ngoại giao với nước ta từ năm 1973. Trong lịch sử quan hệ ngoại giao với các nước, 40 năm chưa phải là quãng thời gian dài. Nhưng có lẽ vấn đề là sau 40 năm ấy, thành quả thu được là gì. Với Bỉ, rõ ràng đó là việc hai bên nhất trí tăng cường quan hệ chính trị làm cơ sở cho quan hệ lâu dài trên các lĩnh vực, đồng thời xem xét khả năng nâng cấp quan hệ song phương trên một số lĩnh vực thích hợp trong tương lai. Với Italy là việc hai nước ký Tuyên bố chung, nhất trí thiết lập quan hệ ở tầm Đối tác chiến lược, mở ra giai đoạn hợp tác mới giữa hai quốc gia, hai dân tộc. Sự kiện này ghi dấu ấn Việt Nam là quốc gia thứ ba ở châu Á, sau Trung Quốc và Ấn Độ, Italy thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Với Anh, có lẽ điều mà lịch sử quan hệ hai nước không thể không ghi nhận là, đây là lần đầu tiên Chính phủ Anh mời Tổng bí thư của một đảng chính trị nước ngoài đến thăm chính thức Anh. Với vị thế của Anh trên thế giới, chuyến thăm của Tổng bí thư chắc chắn sẽ thúc đẩy quan hệ chính trị và tăng cường tin cậy, hiểu biết lẫn nhau không chỉ giữa Việt Nam và Vương quốc Anh, hiện thực hóa nội hàm quan hệ Đối tác chiến lược mà hai nước đã ký cách đây 3 năm. Bởi thế, số 10 phố Downing với sự nồng nhiệt của Thủ tướng Anh mới trở nên thật sự xúc động.

Và cũng vì thế, chúng ta có đủ lý lẽ thuyết phục rằng, chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Đoàn đại biểu cấp cao nước ta lần này là chuyến thăm có tính lịch sử, mở ra giai đoạn phát triển mới, một phong cách ngoại giao mới giữa ta với các nước Tây Âu và không chỉ các đối tác Tây Âu...

<i>Ghi chép của</i> Thanh Tâm