B52 và mối quan tâm của Bác
Theo Thượng tướng Phùng Thế Tài, nguyên Phó tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, ngay từ năm 1962, Bác đã quan tâm để tìm ra cách đối phó và đánh thắng siêu pháo đài bay B52 của Mỹ. Năm 1968, Người dự đoán: “Sớm muộn đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B52 ra ném bom Hà Nội rồi có thua mới chịu thua”.
Năm 1962, khi Thượng tướng Phùng Thế Tài mới nhận chức Tư lệnh Bộ đội Phòng không - Không quân, trong một lần nói chuyện, bất ngờ Bác hỏi: “Chú đã biết gì về máy bay B52 chưa?”. Câu hỏi khiến vị Tư lệnh thật sự lúng túng, bởi đã kinh qua một số cương vị chỉ huy và tìm hiểu một số khí tài của đối phương, nhưng với máy bay B52 thì ông chưa có điều kiện nghiên cứu kỹ. Và để có cách đối phó và đánh thắng loại máy bay chiến lược này của không quân Mỹ, chính Bác đã đặt vấn đề với Liên Xô chi viện cho Việt Nam vũ khí Tên lửa phòng không. Chỉ sau một thời gian Trung đoàn Tên lửa SAM2 đầu tiên ra đời, mang phiên hiệu Trung đoàn H36.
| Ngọc Hà em lộng lẫy hoa tươi Tố Hữu - Việt Nam máu và hoa |
Máy bay B52 là loại máy bay ném bom chiến lược hạng nặng, tầm xa, do hãng Boeing sản xuất từ năm 1954. B52 có thể mang vũ khí hạt nhân và vũ khí thông thường, tham gia trong các loại chiến tranh thế giới tổng lực và chiến tranh khu vực. Ngày 18.6.1965, đế quốc Mỹ cho 30 chiếc B52 từ đảo Guam giữa Thái Bình Dương bay vào rải thảm khu căn cứ Long Nguyên của ta ở huyện Bến Cát (phía tây bắc Sài Gòn). Đây là lần đầu tiên B52 được không quân Mỹ sử dụng tham chiến ở Việt Nam. Đến ngày 12.4.1966, Mỹ lại cho 9 chiếc B52, cũng từ đảo Guam đến ném bom đèo Mụ Giạ, miền tây tỉnh Quảng Bình. Ít lâu sau, B52 đánh rộng đến Vĩnh Linh, phía bắc giới tuyến 17 với mức độ ngày càng dữ dội. Trước tình thế đó, Bác đã cho mời đồng chí Đặng Tính, Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân lên gặp và dặn: “Máy bay B52 Mỹ đã ném bom miền Bắc. Phải tìm cách đánh cho được B52. Nhiệm vụ này Bác giao cho các chú Phòng không - Không quân”.
 Xác B52 Mỹ ở làng hoa Ngọc Hà Ảnh: Văn Bảo |
Trước hành động leo thang của đế quốc Mỹ, cũng như việc lường trước được âm mưu của kẻ thù là sẽ dùng B52 đánh rộng ra toàn miền Bắc, năm 1968, trong cuộc nói chuyện với đồng chí Phùng Thế Tài (lúc này là Phó tổng tham mưu trưởng) Bác đã nói: “Sớm muộn đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B52 ra ném bom Hà Nội rồi có thua mới chịu thua. Chú nên nhớ trước khi đến Bàn Môn Điếm ký hiệp định đình chiến ở Triều Tiên, Mỹ đã cho không quân hủy diệt Bình Nhưỡng. Ở Việt Nam, Mỹ nhất định thua, nhưng nó chỉ chịu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội”.
Thực hiện chỉ thị và lời căn dặn của Bác, Quân chủng Phòng không - Không quân đề nghị Bộ Tổng Tham mưu cho một trung đoàn tên lửa vào Vĩnh Linh, nơi B52 Mỹ ngày đêm gieo tội ác để tìm ra cách đánh. Ý kiến đó được Bác hoan nghênh. Bác nói với lãnh đạo Quân chủng: “Các chú muốn bắt cọp phải vào hang”. Vượt qua muôn vàn khó khăn gian khổ, qua nhiều tháng kiên trì “tàng hình rình mồi” (ngụy trang thật kín đáo để phục kích đánh B52) giữa đất thép Vĩnh Linh, Trung đoàn tên lửa SAM2 mang tên H38 đã bắn rơi được chiếc B52 đầu tiên ngày 17.9.1967.
Bên cạnh việc bắn rơi máy bay B52 của Trung đoàn H38, cùng với thực tế chiến đấu ở Quảng Bình, tài liệu Cách đánh B52 đã được bộ đội tên lửa khảo nghiệm tìm tòi và đúc kết. Tập tài liệu chỉ có 23 trang (trong đó có vẽ kích thước, các dải nhiễu, đội hình bảo vệ...) nhưng đã trở thành “cẩm nang đỏ” cho bộ đội tên lửa học tập. Ngoài ra, bản kế hoạch mang tên “Phương án đánh trả cuộc tập kích chiến lược đường không bằng B52 của Mỹ, bảo vệ Hà Nội, Hải Phòng” của Quân chủng Phòng không - Không quân được hình thành ngày 27.2.1968, tuy còn đơn sơ nhưng đã chứa đựng những nội dung rất cơ bản. Rồi từ những kinh nghiệm nóng hổi của các chiến trường, bản kế hoạch đầu tiên ấy liên tục được sửa chữa, bổ sung, để đến năm 1972, Quân chủng có thêm Phương án tháng 5, Phương án tháng 7, Phương án tháng 9, cuối cùng là Phương án tháng 11, bản kế hoạch đánh B52 hoàn chỉnh nhất.
Trên cơ sở bản kế hoạch đó, Quân chủng Phòng không - Không quân đã cùng quân dân miền Bắc tiến hành chuẩn bị hết sức khẩn trương, tạo nên thế trận phòng không nhân dân nhiều lớp, nhiều tầng. Đồng thời, cùng với nghệ thuật tác chiến đỉnh cao để đến tối 18.12.1972, quân dân ta bước vào trận chiến đấu với tư thế tự tin, chủ động. Đây là sự chủ động tuyệt vời bắt nguồn từ tầm nhìn thông tuệ và sự chỉ đạo sáng suốt, minh mẫn của cấp chiến lược, của Bộ Thống soái tối cao - Bộ Chính trị, trước hết là của Chủ tịch Hồ Chí Minh. “Dù đế quốc Mỹ lắm súng nhiều tiền, dù chúng có B57, B52 hay “Bê” gì đi nữa ta cũng đánh. Từng ấy máy bay, từng ấy quân Mỹ, chứ nhiều hơn nữa ta cũng đánh. Mà đã đánh là nhất định thắng”.