Chiếc áo mới cho quan hệ Pháp - Phi

Tổng thống Pháp Francois Hollande và Tổng thống Senegal Macky Sall                                                                                                                       Nguồn: Guardian

Điều này được thể hiện rõ trong những phát biểu của ông Hollande. Khác với người tiền nhiệm Sarkozy, người từng có những phát biểu gây tranh cãi trước hàng nghìn người tại thủ đô Dakar của Senegal năm 2007, rằng “người châu Phi chưa tự viết lên lịch sử của mình một cách đầy đủ, chưa thực sự gửi mình vào tương lai”, ông Hollande khẳng định quyết tâm xây dựng quan hệ Pháp - châu Phi trong thời đại mới dựa trên 3 nguyên tắc cơ bản, đó là minh bạch, thẳng thắn và một nền quản trị tốt. Theo ông, Pháp muốn xây dựng quan hệ đối tác với châu Phi, cùng nhau hướng tới một tương lai tăng trưởng và dân chủ: “Mục đích chuyến thăm châu Phi của tôi không phải là để đưa ra một hình mẫu, cũng không phải là đưa ra các bài học về đạo đức. Tôi coi các nước châu Phi như những đối tác và những người bạn”. Thêm vào đó, ông chủ mới của điện Elysée không ngần ngại khẳng định trước nhiều hãng truyền thông lớn rằng: “Chúng ta phải thừa nhận những sai lầm cần phải nhắc lại ở đây, thực dân hóa và trước đó là chế độ buôn bán nô lệ. Trang sử mới, đó là nhìn thấy châu Phi như một lục địa của tương lai, có nghĩa là những nước có tăng trưởng mạnh”.

Những điều chỉnh đáng kể về chính sách ngoại giao với Lục địa đen của Paris bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phải kể đến sự cạnh tranh địa - chính trị tại khu vực này đang ngày càng trở nên khốc liệt giữa các cường quốc. Một thập kỷ qua đã chứng kiến sự đổ bộ “ồ ạt” của nhiều nước lớn tới khu vực có dân số gần một tỷ người và chiếm hơn 1/3 nguồn tài nguyên khoáng sản thế giới này. Không chỉ là thị trường hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, những năm gần đây, cùng những mỏ dầu mới được phát hiện, châu Phi nhanh chóng chiếm một vị trí quan trọng trên bản đồ phân phối năng lượng toàn cầu.

Bắc Kinh đã đầu tư vào châu Phi hơn 7,8 tỷ USD với khoảng 1.600 doanh nghiệp Trung Quốc đang hiện diện tại đây. Mới cách đây vài tháng Trung quốc đã hứa hẹn cho châu Phi vay 20 tỷ USD. Mỹ cũng xác định châu Phi là “châu lục tương lai của thế kỷ XXI”, có hàng loạt chuyến viếng thăm đều đặn của các quan chức cấp cao đến châu lục này nhằm thúc đẩy kế hoạch tăng cường can dự và mở rộng sự hiện diện của Mỹ ở châu Phi. Số liệu kinh tế gần đây cho thấy, châu Phi hiện cung cấp hơn 15% lượng dầu mỏ nhập khẩu của Mỹ. Dự đoán, tới năm 2015, lượng dầu nhập từ châu Phi sẽ chiếm 1/4 tổng lượng dầu nhập, nhiều hơn tổng số dầu mà xứ Cờ hoa nhập từ các quốc gia vùng Vịnh. Đáng chú ý là đầu tháng 8 vừa qua, Washington đã đưa ra chiến lược mới, trong đó coi châu Phi là một đối tác cần duy trì và mở rộng ảnh hưởng, nhằm bảo đảm các lợi ích của Washington. Một cường quốc đáng gờm khác trong cuộc đua tới Lục địa đen là Ấn Độ. Theo kế hoạch, New Delhi cũng dự kiến tăng gấp đôi khoản tín dụng cho châu Phi, lên đến 5,4 tỷ USD trong 5 năm tới và cấp 500 triệu USD từ ngân sách nhằm thúc đẩy chương trình “hỗ trợ châu Phi”.

Tuy nhiên đối với Paris, có lẽ còn một lợi thế hơn cả kinh tế: đó là sự hiện diện về văn hóa, ngôn ngữ Pháp, và xa hơn là chính trị. Hơn một nửa trong số 58 quốc gia và vùng lãnh thổ ở châu Phi nói tiếng Pháp, từng là thuộc địa của Pháp và đã từng gắn bó chặt chẽ với nước Pháp về nhiều phương diện. Sự ủng hộ của khối Pháp ngữ (trong đó có rất nhiều thành viên ở châu Phi) đối với nước Pháp, được ví như một sức mạnh tinh thần to lớn, đảm bảo cho nước Pháp gây dựng ảnh hưởng địa - chính trị - văn hoá trải dài ở nhiều châu lục. Tiếc là, do nhiều lý do khách quan và chủ quan, nước Pháp đã “bỏ quên” châu Phi trong nhiều năm, để khu vực chiến lược này lọt vào tay những đối thủ lớn. Nếu như 50 năm trước đây, thương mại của Pháp với châu Phi chiếm 40%, thì hiện nay con số này chỉ còn gần 2% - một con số quá khiêm tốn so với những gì các cường quốc khác đang triển khai ở lục địa này. 

Tất nhiên Pháp hiểu rõ sự cần thiết phải trở lại châu Phi. Những tuyên bố của Tổng thống Pháp Hollande vừa qua đã và đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Paris. Cùng với lời nói, Pháp cũng đã hành động khi sát cánh cùng HĐBA LHQ giải quyết cuộc khủng hoảng ở Mali. Điều này đúng với câu nói được chú ý của Tổng thống F.Hollande trong bài phát biểu tại Senegal rằng: “Chúng tôi muốn tham gia vào cuộc phiêu lưu lớn của các bạn”.

Thu Trang